ایجاد نشاط در مدارس؛ پرورژه ای ناکارآمد به دلیل تعبیر غلط نشاط

_{به گزارش سرویس فرهنگیان خبرگذاری بسیج:}

مریم ضیایی- پایگاه اطلاع رسانی سازمان بسیج فرهنگیان: بی شک وجود نشاط و شادابی نه تنها برای سیستم آموزش و پرورش بلکه برای هر انسانی در تمام طول زندگی لازم و ضروری است اما گاهی این مسئله مهم غلط تعبیر می شود و همین مسئله معضلات زیادی ایجاد می کند. تعبیر غلط از نشاط گاه سبب ایجاد نظریات غیر تربیتی در آموزش و پرورش می شود؛ نیل به نشاط و ایجاد شادابی در محیط تحصیلی دانش آموزان نیازمند بررسی های کارشناسانه و استفاده از نظریات متخصصان است تا در چارچوب تعالیم اسلامی، محیطی مناسب برای بالندگی دانش آموزان فراهم شود.

یکی از مشکلات پیش رو در حوزه تعلیم و تربیت، جذاب نبودن مدارس برای دانش آموزان و حاکم نبودن روح شادی و نشاط در آنهاست. دانش‌آموزان به دلیل یکنواختی برنامه‌های آموزشی و وجود فضاهای آموزشی غیر استاندارد و کسل کننده، امتحانات اضطراب آور و معلمانی که گاها تلاش کافی برای جذب دانش آموزان به مدرسه نمی کنند؛ احساس تعلق به مدرسه و رغبت زیادی برای حضور در آن ندارند.

برای حل این معضل، هم در راستای افزایش کیفیت آموزشی مدارس و نیز برای کاهش آسیب های اجتماعی و افزایش کارایی مدارس در حوزه پرورش و تربیت، لازم است که دركيفيت کار مدارس، تحول ایجاد شود تا به شاخص‌هاي صحیح برای ایجاد نشاط در مدرسه برسیم. بنابراین ابتدا لازم است تعریف صحیحی از نشاط و عوامل موثر ایجاد آن در مدارس بپردازیم.

نشاط و شادی چیست !؟

شادی در روان­شناسي، در حوزه «انگيزش و هيجان» بررسي، تحليل و تعريف مي‌شود. در تعريف «شادی» از ديدگاه روان‌شناختی بايد گفت وقتي انسان به رضامندی و كاميابی و ارضای نيازهايش دست مي‌يابد، احساس و هيجاني در وي ايجاد مي­شود كه از آن به خوشحالي، شادی و خرسندی تعبير و تعريف شده است. چگونگي ظهور آن نيز به عوامل متعددی وابسته است كه فرهنگ، تربيت، مليت، مذهب و عوامل اجتماعي از آن جمله هستند.

در آموزه های دینی و احادیث ائمه معصومین(ع) به شادی های مثبت و هدفمند توصیه شده است و نشاط از طریق ارتباط با آفریدگار هستی و عمل به فرامین او در روح انسان ایجاد می شود و انسان مومن به پروردگار دارای تمام شاخص های انسان سالم و شاد از لحاظ بهداشت روانی است.

 انسان شاد روابط سالم و صحیح با اطرافیان و محیط دارد، هدف دارد و برای رسیدن به آن برنامه ریزی می کند، شادی در انسان، بستر خلاقیت و ابتکار را فراهم می آورد و روحیه تلاش را تقویت می کند.

احساس شادی یک حس درونی است که مجموع عوامل مادی و معنوی در تحقق آن تاثیرگذارند و در موضوع مورد بحث یعنی ایجاد نشاط در مدارس و بالا بردن کیفیت آموزش و پرورش دانش آموزان سه عامل مهم وجود دارد: 1- بهبود فضای آموزشی 2- برنامه ریزی برای فعالیت های غیردرسی مناسب 3- بهره گیری از معلمان خلاق و بانشاط.

بهبود فضای آموزشی

زیباسازی فضای مدرسه یکی از راهکارهای جذاب کردن مدرسه برای دانش آموزان و افزایش نشاط در آنان است. محیط زیبا و رنگ های مناسب در بهداشت روانی افراد تاثیر به سزایی دارد. نقاشی های زیبا در دیوارهای مدرسه، کاشت درخت و ایجاد فضای سبز، قرار دادن نیمکت های رنگی در حیاط، تابلوی زیبا در سردر مدرسه، رنگ دیوارها و پنجره ها، استفاده از پرده های زیبا ، قرار دادن گلدان های گل های طبیعی و مصنوعی در راهروها ، مناسب بودن اندازه کلاس ها، استعمال رایحه های مناسب برای معطر کردن فضا و اهمیت دادن به نظافت و بهداشت مکان های عمومی مدرسه مثل نمازخانه و کتابخانه و سرویس ها از جمله اقداماتی است که در این زمینه می تواند صورت گیرد.

گاه به نظر می رسد انجام امور مذکور نیازمند هزینه های سنگین باشد که اغلب مدارس در تامین آن ناتوانند،  لكن با اندکی تأمل به اين نتيجه مي رسيم كه انجام بسياري از اين پيشنهادات فوق مي تواند با درايت و مديريت صحيح با حداقل بودجه و امكانات انجام شدني باشد. و به اشكال مختلف مي توان شادابي و طراوت را برای كودكان و نوجوانان ایجاد کرد كه اين خود باعث بروز رشد استعدادها و خلاقيت ها در دانش آموزان می شود.

برنامه ریزی برای فعالیت های غیردرسی مناسب

همه ما وقتی مدرسه و کلاس درس را تجسم می کنیم ساعت های طولانی تدریس کتب مختلف را به یاد می آوریم که نهایتا با تدبیر مدیر دو درس سخت و خشک پشت سر هم قرار نمی گرفتند! اما واقعیت این است که حضور ممتد دانش آموزان در کلاس درس و آموختن نظری دروس به شیوه معلم محوری ، کیفیت و کارآمدی پایین دارد.

در بسیاری از کشورها دانش آموزان یک سوم تا یک دوم زمان حضور در مدرسه را در کلاس درس هستند و بقیه ساعات در کارگاه آموزشی حضور دارند یا فعالیت های غیردرسی انجام می دهند.

در کشور دانش‌آموزان در ازای 40 ساعت کلاس درس ، تنها دو ساعت زنگ ورزش برنامه ریزی می شود و اهمیت فعالیت بدنی و ورزش در نشاط آفرینی نادیده گرفته می شود. غفلت از ورزش و تحرک دانش آموزان زمینه ساز افت تحصیلی و پایین آمدن کیفیت آموزش می شود و متاسفانه با وجود مطرح شدن این قبیل نظریات از سال های گذشته، همچنان شاهد بی توجهی در برنامه ریزی کلان نسبت به این مسائل هستیم. در شیوه‌نامه ایمن‌سازی فضا و تجهیزات ورزشی مدارس کشور ایجاد زیرساخت‌های ورزشی برای مدارس را گام موثری در جهت پویایی، نشاط و سلامت دانش‌آموزان دانسته است. و در سند تحول بنیادین نیز هفت رویکرد اصلی در برنامه های وزارت آموزش و پرورش برای امر تربیت بدنی و سلامت وجود دارد که عبارتند از: برنامه محوری، مدرسه محوری، فراگیری ، مشارکت محوری ، اخلاق محوری ، کیفیت محوری و علمی و تخصصی بودن فعالیت ها. اما در این زمینه نه تنها برای نیروی انسانی کافی سرمایه گذاری نشده است، بلکه فضای کافی نیز وجود ندارد و همچنان بر اساس تفکرات قالبی گذشته تمرکز و برنامه ریزی در آموزش و پرورش بر آموزش صرف است.

برگزاری اردوها نیز از راهکارهای افزایش نشاط بین دانش آموزان است. یوسف نوری از کارشناسان تعلیم و تربیت با ابراز نگرانی از کاهش اردوها در آموزش و پرورش از خالی بودن اردوگاه های این وزارتخانه از دانش آموزان در شهرهای مختلف کشور خبر داد.

بهره گیری از معلمان خلاق و بانشاط

معلمان در ایجاد نشاط در دانش آموزان و جذب آنان به محیط مدرسه تاثیر قابل توجهی دارند. اگر مدرسه محل پرورش روح و جان دانش آموزان باشد، سرآغاز و عامل مهم آن از معلم آغاز می شود. اگر روح معلم افسرده و ناتوان باشد توانایی لازم برای تقویت و مراقبت از روح دانش آموزان را نخواهد داشت.

دکتر اکینچی در خصوص افزایش نشاط در مدارس معتقد است: نشاط یکی از عواملی است که باعث افزایش تعلق دانش آموزان به مدرسه می شود و نگرش معلمان و نشاط آن ها در افزایش نشاط دانش آموزان بسیار مهم است متاسفانه  آموزش و پرورش ما تمام هم و تلاش خود را بر آموزش گذاشته و پرورش را فراموش کرده است در صورتی که نادیده گرفتن روح دانش آموزان باعث کاهش کیفیت آموزش نیز می شود.

اکینچی ارتباط با خدا و معنویت را عامل افزایش نشاط عنوان کرد و گفت: در محیط مدرسه باید برای امور معنوی دانش آموزان از طریق برگزاری مراسم مذهبی مناسب برنامه ریزی کرد، و در تمام برنامه ریزی ها برای افزایش نشاط دانش آموزان معلم مهم ترین نقش را دارد و معلم شاد، با اخلاق و خلاق در ایجاد نشاط در دانش آموزان نقش محوری را ایفا می کند.

در کلیه شاخص هایی که در افزایش نشاط مدارس عنوان شد، توجه به سن و جنسیت و پایه تحصیلی دانش آموزان نیز باید مورد توجه قرار گیرد و برنامه ریزی ها برای ایجاد نشاط در مدارس بر اساس فرهنگ غنی مذهبی و ملی انجام شود زیرا تجربه نشان داده است که واردات فرهنگی در این قبیل مسائل نه تنها نتیجه بخش و مفید نیست بلکه گاهی زیان قابل توجهی را متوجه جامعه هدف می کند. در هر حال هزینه در حوزه آموزش و پرورش، سرمایه گذاری بر روی مهم ترین قشر کشور و بنای آینده درخشان است و لازم است با دقت و وسواس فراوان انجام شود.