خوزستان خشکسالی دارد یا ندارد/کشاورزان خسارت دیده در بند تعاریف

شهرستان حمیدیه که یکی از پرآب ترین مناطق استان به دلیل جاری بودن رودخانه کرخه در جوار آن، به شمار می رفت، این روزها تشنه است. سد کرخه بزرگترین سد ایران با حجم مخزنی به میزان هفت میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب روی رودخانه کرخه احداث شده که مهمترین دلیل درگیر شدن کشاورزان حمیدیه با مشکل کم آبی به شمار می رود. افزون بر مشکلات کم آبی، کشاورزان حمیدیه  از پرداخت نشدن خسارت بابت آسیب محصولات خود، توسط بیمه نیز گلایه مند هستند.

روند تبدیل شدن از روستا به شهر و سپس شهرستان برای هر جایی خوشایند است اما در حمیدیه این روند نه تنها هیچ تغییری در بهبود وضعیت آن نداشته بلکه بی آبی و بیکاری را برای بسیاری از کشاورزان آن به ارمغان آورده است. در سال ۱۳۹۰ حمیدیه به شهرستان تبدیل شد وجمعیت آن در سال ۱۳۹۳ به بیش از ۵۰ هزار نفر می رسید.

۱۰ سال گرفتار کم آبی

یکی از کشاورزان این منطقه در اینباره به خبرنگار بسیجمی گوید: آفت گندم یکی از مشکلات مهم ما است که در اثر کم آبی پیش آمده است. امسال، هم خشکسالی هم سرما باعث آسیب به گندم شد اما بیمه کشاورزان به تعهدات خود عمل نکرد و خسارتی از این بابت به ما پرداخت نکرد.

سلمان بوعذار می افزاید: در زمستان، آب کم بود و کشاورزان با کمبود مواجه شدند که سبب ضرر و زیان به مزارع شد. در حال حاضر هم آب را به طور کلی از روستای «رمس دو» قطع کردند. ۱۰ سال است که به دلیل خشکسالی مشکل کم آبی داریم اما امسال آب پشت سد کرخه به اندازه کافی وجود دارد. در زمستان آب به اندازه نیاز کشاورزان ندادند و با شروع فصل گرما هم به طور کامل آن را قطع کردند که باعث شده روستای رمس دو به طور کامل آب نداشته باشد.

وی با اشاره به پیگیری مشکلشان از راه های مختلف توضیح می دهد: تاکنون به نتیجه ای نرسیده ایم و تنها دلیلی که به ما برای ندادن آب، توسط سازمان آب و برق خوزستان اعلام شد؛ خشکسالی است. اما بیمه کشاورزی به ما اعلام می کند که امسال خشکسالی نبوده و حاضر نیست غرامت پرداخت کند بنابراین از دو جا آسیب دیدیم.

پیگیری کردیم، نتیجه نگرفتیم

یکی دیگر از کشاورزان منطقه نیز به خبرنگار بسیج می گوید: از طریق سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، نظام صنفی کشاورزی، فرمانداری و استانداری مشکل خود را پیگیری کرده ایم اما نتیجه نگرفته ایم. به دلیل اینکه آب کم است؛ مردم اغلب ترجیح می دهند گندم بکارند و صیفی جات نکارند چون گندم آب کمتری می خواهد و مردم مجبورند منتظر بارش باران برای آبیاری این محصول باشند. بیشتر هم از آب زهکش برای آبیاری استفاده می کنند که شور است و باعث افت محصول می شود.

یک کشاورز:قبلا که مشکل خشکسالی نبود در هر یک هکتار پنج تن گندم برداشت می شد اما در حال حاضر در بهترین حالت نهایتا سه تن می توان برداشت کردناصر آلبوحمید می افزاید: قبلا که مشکل خشکسالی نبود در هر یک هکتار پنج تن گندم برداشت می شد اما در حال حاضر در بهترین حالت نهایتا سه تن می توان برداشت کرد.

وی با بیان اینکه ۲۰۰ هکتار زمین دارد، می گوید: مزرعه ای که نزدیک رودخانه کرخه نور بود در هر هکتار پنج تن گندم داد اما زمین هایی که نزدیک زهکش بودند در هر هکتار تنها دو تن محصول دادند.

پول بیمه را پرداختیم، خسارت نگرفتیم

عضو شورای بخش گمبوعه که خود مزرعه دارد درباره مشکلات کشاورزی در این شهرستان به خبرنگار بسیج می گوید: در سال زراعی ۹۵-۹۴ پس از اعلام دو نوع بیمه با قیمت های ۴۵ تومان و ۷۵ تومان که مزایای هر کدام با دیگری فرق داشت کشاورزان زمین های خود را بیمه کردند، اما متاسفانه بیمه به نحوی برنامه ریزی کرد که کشاورزان خسارتی دریافت نکردند.

سید علی موسوی می افزاید: امسال سرمای زیادی به محصولات کشاورزی رسید و باعث شد خوشه درست به بار ننشیند اما بیمه از پنج هزار هکتار تنها خسارت ۱۰۰ هکتار را تایید کرد و به اکثر کشاورزان هیچ خسارتی پرداخت نکرد. از طرف دیگر ستاد خشکسالی اعلام کرد که با خشکسالی مواجه هستیم و مطابق این اعلام، بیمه می بایست خسارت کشاورزان را بپردازد اما بیمه خسارتی نپرداخت.

وی توضیح می دهد: بر چه اساسی در مساحت پنج هزار هکتاری تنها به دو نفر خسارت پرداخت شد. چطور ممکن است از بین این همه کشاورز فقط دو کشاورز خسارت دیده باشند در حالی که باید به حداقل۱۸۰ کشاورز خسارت پرداخت می شد. اعتراضات کشاورزان هم تاکنون هیچ نتیجه ای نداشته است.

بی اعتمادی به بیمه در بین کشاورزان

موسوی با اشاره به بدعهدی بیمه در سال زراعی ۹۵-۹۴ بیان می کند: من ۲۰ هکتار زمین دارم اما به دلیل همین بی اعتمادی، برای سال زراعی ۹۶-۹۵ محصولات خود را بیمه نکردم. سال گذشته کار من با بیمه به دادگاه کشید. وقتی به بیمه مراجعه می کنیم می گویند که بیمه خصوصی است اما در دادگاه اعلام می شود که بیمه دولتی است و زیر نظر بانک کشاورزی هستیم و این بانک متاسفانه از آنها حمایت می کند و این دوگانگی وجود دارد قاضی دادگاه هم استعلام نگرفت تا مشخص شود بالاخره بیمه خصوصی است یا دولتی.

کارشناسان بیمه زمان تعیین خسارت به محل اصلی وقوع خسارت مراجعه نمی کنند عضو شورای بخش گمبوعه در ادامه می گوید: متاسفانه بیمه هنگامی که بخواهد خسارت یک کشاورز را تعیین کند، جایی نمی رود که مزرعه کشاورز قرار دارد بلکه به جایی می رود که خسارتی وجود ندارد و اعلام می کند که ما کل منطقه را موقع تعیین خسارت در نظر می گیریم و نه فقط این مزرعه ای که خسارت دیده است، مسلما مزرعه ای که نزدیک کانال است آب به اندازه کافی دارد و دچار خشکسالی نشده است.

موسوی، لزوم نظارت سازمان جهاد کشاورزی بر عملکرد بیمه را ضروری می داند و اظهار می کند: نباید اجازه داده شود بیمه هر گونه که می خواهد رفتار کند. یکی از بندهای قراردادی که بین کشاورز و بیمه نوشته شده به این اشاره دارد که اگر بین کشاورز و بیمه اختلافی پیش بیاید می بایست با هم جلسه تشکیل دهند و تا وقتی سازش و رضایت دو طرف جلب نشده است این کار باید ادامه یابد اما متاسفانه هیچگاه این بند اجرایی نشده و همه جلسات مسئولان با همدیگر و پشت درهای بسته است و کشاورزان هیچ اطلاعی از تصمیم گیری ها ندارند.

خشکسالی نداشتیم

این در حالی است که معاون خدمات بیمه ای صندوق کشاورزان خوزستان با رد وجود خشکسالی در سال زراعی گذشته به خبرنگار بسیج می گوید: سال گذشته جزو سال های ترسالی بود. شاخص هایی مانند شاخص بارش و شاخص آورد رودخانه وجود دارد که توسط هواشناسی مشخص می شود. این دو شاخص در سال زراعی گذشته منفی نبودند بنابراین ثابت می کند که خشکسالی در سال زراعی گذشته وجود نداشت آنچه سال گذشته داشتیم تگرگ، باران های سیل آسا و طوفان بود که در برخی جاها مانند شعیبیه سیل اتفاق افتاد که قبل از پایان سال گذشته بخشی از این خسارت ها پرداخت و مابقی نیز به تازگی پرداخت شد. برای امسال کارشناسان ما در حال پایش برای تعیین میزان خسارت احتمالی به کشاورزان هستند.

سیاست دولت بر پایه نپرداختن برخی خسارت ها

محمد آلاله می افزاید: سیاست های دولت مبنی بر این است که بیشتر هنگام خسارت های شدید به کشاورز کمک کند و خسارت های جزئی را به کشاورزان واگذار کند. کشاورزی که ۱۰ تا ۲۰ درصد خسارت دید خودش متحمل خسارت شود اما در خسارت ۸۰ درصدی دولت کمک کند.

سیاست های دولت مبنی بر این است که بیشتر هنگام خسارت های شدید به کشاورز کمک کندوی درباره چرایی پرداخت خسارت فقط به دو کشاورز از حمیدیه توضیح می دهد: این پرداخت خسارت مربوط به یخبندان است که اراضی بر اساس تاریخ کشت بررسی می شوند چون مرحله رشد گیاه متفاوت است برخی در مرحله ظهور خوشه دچار خسارت و یخبندان می شوند در چنین موردی خسارت شدید است. برخی دیگر ممکن است در مرحله پنجه زنی باشند یعنی پس کارند و در مرحله خوشه دچار خسارت نشده اند یا خسارت کم بوده است.

آلاله می افزاید: بیمه ما بیمه پوشش است، یعنی خسارت های زیر ۲۵ درصد را پرداخت می کنیم و خسارت بالای ۲۵ درصد را با قیمت بالا پرداخت می کنیم و این تفاوت به دلیل جداسازی مزارع با خسارت بالا از مزارعی است که کمتر خسارت دیده اند .

وی درباره دولتی یا خصوصی بودن صندوق بیمه کشاورزی بیان می کند: این صندوق کاملا دولتی است و کل کارهایی که در حال انجام دادن است همه تقریبا دولتی هستند بیش از ۷۰ درصد سهم حق بیمه کشاورزان را دولت پرداخت می کند اگر حق بیمه کشاورز سه هزار تومان باشد دولت هفت هزار تومان پرداخت می کند و این صندوق مجری قوانین هیئت مدیره و مدیرعامل این صندوق است که به ما ابلاغ می کنند.

کشاورزان خوزستانی در حالی با مشکل بی آبی و دریافت نکردن خسارت از بیمه دست و پنجه نرم می کنند که ۴۰ درصد منابع آب سطحی کشور یعنی معادل ۱۷ میلیارد متر مکعب در استان خوزستان است و کشاورزی خوزستان در کشور رتبه نخست تولید محصولات کشاورزی را کسب کرده و از نظر اعتبارات ملی در بین استان های کشور حائز رتبه دوم است.