به گزارش خبرگزاری بسیج، چهارمین نشست تخصصی «جمعیت پایدار» با موضوع «بررسی عملکرد دولت یازدهم در حوزه جمعیت» با حضور کارشناسان این حوزه، در خبرگزاری فارس برگزار شد که در ادامه متن آن را می‌خوانید:
معطل ماندن «طرح تعالی جمعیت و خانواده»
حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در نشست تخصصی بررسی عملکرد دولت یازدهم در حوزه جمعیت، اظهار کرد: در کمیسیون فرهنگی مجلس «طرح جمعیت و تعالی خانواده» مطرح شده اما این طرح معطل مانده است که دلیل معطل ماندن آن اعتبارات نیست، بلکه ما حداقلها و کمترین اعتبارات را برای اجرای این طرح در نظر گرفته بودیم. متأسفانه هیچ انگیزه‌ای از طرف دولت یازدهم در خصوص اجرای سیاست‌های ابلاغ شده از طرف مقام معظم رهبری وجود ندارد، سیاست‌های ابلاغی قانون نیست بلکه احکام بالادستی است که از قانون نیز فراتر است و لذا باید این احکام به قانون تبدیل شود. مجلس زمانی می‌تواند این احکام را به قانون تبدیل کند که مجوزهای اعتباری را از دولت کسب کند که متأسفانه دولت در این خصوص همکاری لازم را نداشته است.
کتمان بحران قریب الوقوع جمعیت در دولت تدبیر و امید
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس اضافه کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در این زمینه خوب وارد نشد و طرح این شورا نیز نتوانست اصول قانونی خود را طی کند. من بدون تعارف اعلام می‌کنم هیچ کس در جامعه به واقع احساس نمی‌کند که در آینده مشکلات جمعیتی خواهیم داشت و وقتی این موضوعات را با افراد کارشناس و مسئولین دولتی در میان می‌گذاریم مسأله قریب الوقوع بحران جمعیتی را کتمان می‌کنند و اعلام می‌دارند که در حال حاضر بسیاری از جوانان کشور با معضل بیکاری روبه‌رو هستند، پس باید همچنان سیاست‌های کاهش جمعیت ادامه پیدا کند. امروزه باید توجه داشته باشیم که در برنامه ششم توسعه، موضوع اشتغال مطرح می‌شود و این در حالی است که با این روند تحولات جمعیت نمی‌توان این برنامه را اجرا کرد چرا که در دهه آینده با کمبود جدی نیروی کار مواجه خواهیم شد. متأسفانه یکی دیگر از مشکلات کشور در زمینه جمعیت نبود شفافیت آماری است و اداره ثبت احوال و سازمان آمار همکاری‌های لازم را انجام نمی‌دهند که با این عدم شفافیتها کشور در معرض خطر بسیار بزرگی قرار خواهد گرفت.
سیاست‌های جمعیتی متولی ندارد
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: وزارت بهداشت نیز فقط در یک حوزه خاص در قبال موضوع جمعیت مسئولیت‌پذیر است و اعلام می‌کند که فقط بحث تأمین زیرساخت‌ها و نیازمندی‌های زمان تولد به ما مربوط می‌شود. موضوع زمانی وخیم‌تر می‌شود که اعلام کنیم سیاست‌های جمعیتی در کشور ما متولی خاصی ندارد، در حالیکه واقعیت این است که تغییرات جمعیتی که از انقلاب تاکنون در کشور ما اتفاق افتاده بسیار وحشتناک است. در موضوع فرهنگی نیز باید توجهات لازم در خصوص فرهنگ‌سازی برای رشد جمعیت مدنظر قرار گیرد که صدا و سیما و رسانه‌ها و سینما نقش مهمی در آگاهی جامعه ایفا می‌کنند. متأسفانه هماینک سینماهای ما فیلم‌هایی را نمایش می‌دهند که در آنها خانواده‌ها یا هیچ فرزندی ندارند و یا فقط حداکثر از یک فرزند برخوردار هستند.
یکی دیگر از سوء تدبیرهای این دولت در بروز مشکلات در زمینه مدیریت جمعیت و افزایش حاشیه نشینی این است که برخی از افراد که از روستاها به کلانشهرها مهاجرت کرده‌اند به دلیل مشکلاتی که در زندگی شهری و حاشیه نشینی وجود دارد از فرزندآوری خودداری می‌کنند یا اظهار می‌کنند که داشتن یک فرزند کفایت می‌کند. همچنین این افراد ارتباط خود را با روستایی که در آن زندگی می‌کرده‌اند قطع نکرده و فرهنگ شهرنشینی و کاهش فرزندآوری را به روستاها نیز منتقل می‌کنند، که آمارهای افزایش شهرنشینی و مهاجرت از روستاها به شهرها موید این مطلب است.
پنهان کاری سیاسی آمارها در دولت یازدهم
پژمان فر گفت: متأسفانه در دولت یازدهم با موضوع پنهان‌کاری گسترده آمارها نیز روبه‌رو هستیم. در کمال تعجب سازمان آمار و اداره ثبت‌احوال با مسأله آمارها به صورت سیاسی برخورد می‌کنند به نحوی که اکنون با گذشت 8 ماه از برگزاری سرشماری، برخی از نتایج آن هنوز اعلام نشده است. این رویه غیرکارشناسانه و رفتار سیاسی با مقوله جمعیت در دولت یازدهم در شرایطی است که بر اساس آمارهای موجود، کشور ما به سرعت به سمت سالمند شدن در حال حرکت است.
تحولات جمعیتی، زمینه ساز بحرانهای اجتماعی
وی افزود: در دهههای اخیر جمعیت گروه سنی زیر 30 سال روند کاهشی محسوسی طی کرده است. جمعیت روستایی در طول 5 سال گذشته با کاهش 4 درصدی مواجه بوده و همچنان سن ازدواج روند افزایش دائمی داشته است. طی سالیان اخیر نسبت خانواده‌های تک‌فرزند بسیار افزوده شده است که این موضوع به معنای زمینه‌سازی یک بستر نامناسب برای تحولات و بحران های اجتماعی، خانوادگی و جنسی خواهد بود. با وجود تأکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص لزوم تحقق اهداف سیاست‌های افزایش جمعیت و اصرار ایشان برای ارائه گزارش‌های مستمر مسئولین ذیربط، هیچ یک از سران قوا در طول این سه سال گزارشی در زمینه عملکرد در حوزه جمعیت ارائه نداده‌اند که این موضوع بسیار جای سؤال دارد.
لزوم بیداری اجتماعی درباره تحولات جمعیت
پژمان‌فر رئیس کمیسیون فرهنگی در ادامه گفت : در زمینه افزایش جمعیت چند کار مهم باید صورت گیرد که یکی از آنها توجه ویژه به تشکل‌های مردم‌نهاد است، زیرا این دولت عزم جدی برای پیشبرد این سیاست‌ها از خود نشان نمی‌دهد. در زمینه افزایش جمعیت نیازمند یک بیداری اجتماعی هستیم و همچنین در این زمینه باید قوانین جدیدی تصویب شود و باید تلاش کرد که موضوع جمعیت به یک گفتمان در بین آحاد ملت تبدیل گردد.
تا بحال هیچ توفیقی نداشتیم
محمدولی علیئی استاد جمعیت‌شناسی دانشگاه امام حسین (ع) و پژوهشگر حوزه جمیت‌شناسی، در ادامه نشست گفت: فرهنگ‌سازی یک بعد بسیار مهم است. هم اکنون تمام برنامه‌های تبلیغی در سریال‌ها، سینما و غیره عموماً مشوق ضد فرزندآوری هستند و ما از این جامعه انتظار داریم که میل به فرزندآوری داشته باشند. به طور معمول یک زن 25 سال برای فرزندآوری فرصت دارد و طبیعتاً وقتی به بالای 25 سال می‌رسد 10 سال از این فرصت طلایی را از دست داده است. این در حالی است که بیشتر توصیه‌های پزشکی بهداشتی می‌گوید که بارداری زن بالای سن 35 سالگی می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند.
علیئی گفت: متاسفانه کشور ما به لحاظ شاخص‌های جمعیتی هیچ توفیقی نداشته و یکی از دلایل این موضوع رشد شهرنشینی است که این موارد را تشدید می‌کند، مهاجرت به شهرها، یک دلیل دیگر این مسئله است. متأسفانه افرادی که در شهر زندگی می‌کنند، با سر زدن به روستاها، فرهنگ فرزند کمتر را به روستا منتقل می‌کنند و مشاهده می‌کنیم در روستاها هم با وجود مهیا بودن تمام امکانات اما علاقه به فرزندآوری کم شده است.
مطالبه همگانی از دولت
پژوهشگر جمیت‌شناسی گفت: مسئله کاهش نرخ جمعیت موضوعی نیست که مردم آن را فورا حس کنند بلکه امری است که به مرور در سطح جامعه اتفاق می‌افتد به عبارتی می‌توان گفت تغییرات جمعیتی یک روند است این مسئله باعث شده که موضوع جمعیت به عنوان یک گفتمان اجتماعی اتفاق نیفتد در حالی که مردم باید مطالبه‌گر جمعیت شوند. مردم باید مطالبه‌گر جمعیت باشند و یکی از نکات اصلی در این زمینه رسانه است، صدا و سیما باید در خصوص مسائل جمعیتی مناظره بگذارد و مردم را به قضاوت بکشاند چون یک مسئله اصلی و کلان در کشور است. فقط در صورت تبدیل موضوع جمعیت به گفتمان، می‌توان جلوی روند فعلی را گرفت.
علیئی در پایان گفت: ما در عرض 20 سال به زیر خط جانشینی رسیدیم و طبق اعلام سازمان ملل و بانک جهانی هیچ کشوری به اندازه ایران در کاهش رشد جمعیت موفق نبوده و این امر بی‌سابقه بوده است.
