با کسب رتبه عالی در رشته مدیریت در دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شد، اما به علت راه‌اندازی اعتصابات دانشجویی با وجود اینکه بورسیه دولت بود در سال ۱۳۴۸ اخراج شد. سال بعد در رشته ادبیات عرب در دانشگاه اصفهان شروع به تحصیل کرد. همان جا با هیأت‌های مذهبی آشناشد و فعالیت‌های خود را ادامه داد.
به نهاوند بازگشت و تجربیات خود را اجرایی کرد. وی به عنوان معلم از بین شاگردان خود هر کسی که حتی کوچکترین زمینه تحول را داشت رها نکرده و همواره تلاش در هدایت آنان داشت. ۶ نفر از بهترین‌ها را از مدارس مختلف جمع‌آوری کرد که عنوان این گروه ۶ نفره، حاصل آن شهدای گروه ابوذرشد.
وی که با قرآن و مفاهیم دینی و معارف الهی آشنایی کامل داشت در زادگاهش نهاوند و در دبیرستان سابق "کوروش" به تدریس فقه پرداخت و با شکل‌گیری نهضت اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) مبارزات خود را برعلیه رژیم پهلوی شروع کرد. نقطه عطف فعالیت‌های انقلابی وی هدایت و رهبری گروه انقلابی ابوذر نهاوند در اوایل دهه ۵۰ بود که توسط ۶ جوان انقلابی نهاوند تأسیس‌شد و به مبارزه مسلحانه علیه رژیم شاه می‌پرداختند.
گروه ابوذر نهاوند پس از دستگیری توسط ساواک، در سحرگاه ۳۰ بهمن سال ۱۳۵۲ به دستور مستقیم شاه، در پارک چیتگر تهران مظلومانه به شهادت رسیدند. با شهادت گروه ابوذر حاج محمد برای مبارزه با رژیم طاغوت بسیار مصمم‌تر شد و فعالیت‌های خود را با شدت ادامه داد، چون او کسی نبود که با این مشکلات دست از مبارزات خود بردارد، بنابراین نیرو‌های ساواک، این مبارز انقلابی را در سال ۵۲ دستگیر کردند و بعد از ۶ ماه شکنجه، وی را به تحمل ۱۵ سال زندان محکوم کردند.
فرزندش علی می‌گوید: هر چند پس از دستگیری پدرم تا یکسال هیچ خبری از او نداشتیم و بعد از آن برای ملاقات پدر به زندان قصر می‌رفتیم، اما تا بیش از یکسال و نیم، هیچ جوابی جز سلام از پدر نیمه‌جانی که کشان‌کشان توسط دو مأمور زندان آن هم از پشت دیوار شیشه‌ای با چند مهره شکسته کمر، جراحت شدید پا و بخیه‌های تمام نشدنی پیکرش، نشنیدیم. از سال ۵۲ تا پیروزی انقلاب اسلامی اسوه مقامت و ایثار مردم نهاوند در زندان‌های رژیم ستم‌شاهی تحت شکنجه قرار داشت و با پیروزی انقلاب و ورود تاریخی حضرت امام خمینی (ره) به میهن اسلامی، آزاد شد.
در همین ایام زندان بود که با مقام معظم رهبری آشنا شد و مدتی هم سلولی ایشان بود که این همنشینی مجاهدانه، بر روحیات معنوی وی تاثیر بسیار داشت. پس از سال‌های دفاع مقدس، مسئولیت‌های متعددی در آموزش و پرورش و وزارت کشور بر عهده گرفت و در سنگر فرهنگی و اجرایی کشور نیز از تمام وجود خود برای سربلندی ایران گذشت و تلاش‌های بسیار کرد. این مجاهد خستگی ناپذیر که به "ابوذر زمان" و "معلم شهید" مشهور شد، در ۱۲ فروردین سال ۱۳۷۰ زمانی که منافقین تحرکاتی را در مرز‌ها داشتند، در عملیات سرکوب منافقین (عملیلات مروارید) در منطقه خانقین عراق که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و اجرا شد شرکت کرد که در درگیری با منافقین کور دل به شدت مجروح شد و همرزمانش نیز موفق به انتقال وی به عقب جبهه نشدند و همانجا به شهادت رسید.
پیکر مطهر شهید محمد طالبیان هیچگاه به وطن بازنگشت. این شهید در سال ۱۳۹۰ به عنوان شهید نمونه کشوری از سوی رهبر معظم انقلاب انتخاب شد. کتاب "آقای معلم" که به همت مهین سمواتی جمع آوری شده است به زندگینامه و خاطرات شهید می‌پردازد. انتهای
