موسیقیدان‌های غرغرو مشکلِ اصلی موسیقی هستند نه فقها/ شرحی بر «۳ ساعت حرف بی‌ربط»

در این نشست محمود اسکندری مدیرکل دفتر توسعه صادرات خدمات و محصولات دانش بنیان و برخی از چهره های موسیقی ایران حضور داشتند. این جلسه به بررسی اقتصاد موسیقی و ظرفیت های صادرات موسیقی به دیگر نقاط دنیا اختصاص داشت. البته این نشست در بخش هایی، به جایی برای بیان درددل ها و بیان گلایه های اهالی موسیقی تبدیل شد.

در ادامه صحبت های هنرمندانی که در این جلسه صحبت کردند را می خوانید.

حفاظت از موسیقی خودمان برای صادرات

تقی ضرابی آهنگساز و رهبر ارکستر: به دلیل مدیریت های نادرست موسیقی جاری است که از خرده فرهنگ های بیگانه گرفته شده است. آنچه من می گویم حفاظت از موسیقی خودمان و دوم در جهت صادرات می توانیم موسیقی را به عنوان ارزش افزوده بودن کالایمان به کار بریم.

ما در این سالها دچار سقوط فرهنگی شده ایم / اتاق فکر بدون غرض و مرض می خواهیم

کامبیز روشن روان: خوشحالم که کشور به این نتیجه رسیده که می تواند موسیقی را به تمام دنیا صادر کند. مشخص نیست جایگاه این هنر در کشور کجاست. وقتی چنین باشد هیچ مدیری جرات برنامه ریزی برای این هنر را ندارد. این بزرگترین مشکلی است که ما امروز با آن مواجهیم. از زمانی که یک هنرجوی موسیقی از هنرستان فارغ التحصیل می شود تا زمانی که وارد دانشگاه می شود، هیچ ضابطه کاری ندارد. نتیجه اش تربیت تعدادی معلول هنری است که هیچ فایده ای هم برای کشور ندارند.

موسیقی زبان مشترک همه دنیاست. همه بی واسطه می توانند این هنر را درک کنند. این همان ویژگی است که می تواند موسیقی را به کالایی پر مصرف تبدیل کند. دنیای امروز دنبال کیفیت است. ما باید ببینیم کیفیت موسیقی در کشورمان کجاست. بررسی اینها نشان می دهد که ما در این سال ها دچار سقوط  فرهنگی شده ایم. برای اینکه بتوانیم سرمان را در دنیا بالا نگه داریم و موسیقی ارزشمندی داشته باشیم باید سراغ اتاق فکر رفت. اتاق فکری که بدون غرض و مرض فکر کنند و تصمیم بگیرند.

گروه های پاپ از کشور ما می روند به دیگر نقاط دنیا و اجراهای بسیاری دارند و درآمدزایی هم می کنند. اما انواع دیگر موسیقی ما هم این توانایی برای صادر شدن را دارند. برای این کار به برنامه ریزی بلند مدت ملی نیازمندیم. سازهایی داریم که در دنیا قابل عرضه هستند. الان صادرات ساز از تجارت های بزرگ دنیاست. ما مشکلات بزرگ زیربنایی در عرصه موسیقی داریم. پرداختن به جزئیات نیاز به جلسات بسیار دارد. بهتر است که اول مشکلات موسیقی در داخل کشور را حل کنیم و بعد به فکر صادر کردن آن باشیم.

صنعتی نیستیم اما می توانیم در تولید هنر موفق باشیم

عبدالحسین مختاباد: وقتی صنعتگری بخواهد وارد عرصه صادرات شود، دشواری های بسیاری پیش رو خواهد داشت. اما در کشورهای دیگر تاجران کمترین مشکل برای صادرات را دارند. من به عنوان هنرمند وقتی می خواهم هنرم را به دنیا معرفی کنم باید تلویزیون خودمان کارهای ما را نشان دهد. اگر صدا و سیما این کار را انجام نمی دهد، بگذارد شبکه های خصوصی تلویزیونی ایجاد شود. بیشتر شرکت های تولید موسیقی یا ورشکسته شدند یا کارشان را رها کردند و رفتند.

موسیقی کالا نیست

حسام الدین سراج: تجاری سازی کلمه درستی برای موسیقی نیست. متولی فرهنگ و هنر در دوران قدیم، وزارت فرهنگ و هنر بود. معتقدم متولی هنر در حال حاضر هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. شما از موسیقی می خواهید پول در بیاورید؟ بزرگترین مشکل سازمان ایرانیان خارج از کشور، نامِ خودِ این سازمان است.

اسم موسیقی را به عنوان کالا ذکر نکنید. موسیقی بدون کالا بودن می تواند به دنیا صادر شود. هنر کالا نیست. وزارت ارشاد که باید مشکلات ما را حل کند، مشکل مجوز ایجاد می کند. تازه بعد از مجوز مشکل اماکن ایجاد می شود. اگر خیلی بخواهید در این زمینه کمک کنید باید موانع را بردارید. هنرمند باید استقلال هنری داشته باشد.

نباید نا امید شد

محمود اسکندی مدیرکل دفتر توسعه صادرات خدمات و محصولات دانش بنیان: من را با مسئولان ارشاد اشتباه نگیرید. هر چیزی که بتواند در راستای توسعه تجارت راهگشا باشد من باید برایش برنامه ریزی کنم. دفتر ما توسعه خدمات است. در حوزه های مختلف که خدمات هیچ مشکلی ندارد، همه دارند کار می کنند. امسال دست روی هنر موسیقی گذاشته ایم که می دانیم حاشیه های زیادی خواهد داشت.

باید از زاویه دیگری به این مشکلات نگاه کنیم. فرصت استثنایی پیش آمده و شاید بتوان دستورات خاصی برای موضوعات موسیقی از این مجرا گرفت. ما نباید ناامید باشیم. شرایط کشور متفاوت است و در عین حال نمی خواهیم اسلام مان را از دست بدهیم. باید خواسته هایمان را به گوش مسئولان عالی رتبه برسانیم.

صادرکنندگان ساز نباید مالیات پرداخت کنند. تقاضایم این است که دوستان در اتاق فکر بیایند و به ما راهکار بدهند. پتانسیل سازمان توسعه تجارت را به کار گیریم. من حلال مشکلات موسیقی ایران نیستم اما می توانم در بخش های مختلف عرصه موسیقی حمایت هایی که لازم است را داشته باشیم.
می توانیم نمایشگاهی بین المللی در عرصه موسیقی داشته باشیم.

بسته حمایتی داریم که سازمان توسعه تجارت به صادرکنندگان می دهد. اگر هیات خارجی لازم است از خارج کشور بیاید، مقداری از هزینه های آنها را پرداخت می کنیم. حتی اگر می توانید دفاتری در خارج از کشور تاسیس کنید برای توسعه صادرات در این عرصه، سازمان توسعه تجارت می تواند بخشی از هزینه های آن دفتر را هم پرداخت کند.

سازها را از ترکیه به آمریکا پست می‌کنند

کیوان پهلوان: آقای ضرابی می گویند روی صنعت صحبت کنید. می گویند موسیقی برای عروسک بسازیم تا بچه ها بازی کنند با عروسک ها. ما درد دل نمی کنیم. خانم ملکی گریه می کند. ما نباید با واژه ها بازی کنیم.

در اسپانیا و در همین سه روز پیش آماری منتشر شده که جمعیت توریست ها از مردم خودِ اسپانیا بیشتر است. در اسپانیا و در کشورهای دیگر بخشی از جذب توریست از طریق موسیقی شکل می گیرد. بیشترین ساز از ایران به آمریکا می رفت. آنهایی که از طریق اینترنت ساز می فروختند الان با مشکلات بسیاری مواجه هستند. قیمت پُست وسایل از ایران به دیگر کشورها آنقدر گران شده که دوستان صادر کننده ساز، سازهایشان را به ترکیه می برند و از آنجا به آمریکا صادر می کنند.

می توان صادرات دف را به 200 هزار ساز در سال رساند

حبیبی نوازنده و صادرکننده ساز دف: مشکلات پیچیده ای پیش پای تولیدکنندگان محصولات موسیقی قرار دارد. این پیچیدگی ها آنقدر زیاد است که اگر عشق نباشد خیلی زود منصرف می شوند. روزی که تصمیم گرفتم ساز دف را از وضعیت بدویش خارج کنم و به حالت استاندارد در بیاورم مشکلات زیادی پیش رویم بود. در سطح کشور درخواست سالانه حدود 150 هزار سال را داریم. معتقدم که می توانیم تعداد صادرات این ساز را به 200 هزار قطعه در سال برسانیم.

نمایشگاه بین المللی باید در سال میزبان اهالی موسیقی باشد

عباس عظیمی مدیرعامل هنرمندان پیشکسوت: جنبه مثبت تحریم ها همین پرداختن به صادرات موسیقی است. فکر می کنم که تنها تجارتی است که با فوت صاحب اثر، ارزش سهام آن اثر بالا می رود. می شود روی این تجارت کار کرد و به درآمدزایی بالایی رسید. همین نمایشگاه بین المللی می تواند سالانه میزبان هنرمندان عرصه موسیقی باشد تا آثارشان را در اینجا ارائه کنند. موسسه هنرمندان پیشکسوت با هشتصد هنرمند پیشکسوت پای کار این حرکت هستیم.

مشکل ما فقهی نیست / جای متخصصان اقتصاد در این جلسه خالی است

پیروز ارجمند: وقتی صحبت از صنایع خلاق و صادرات می شود، ما با موضوعی کاملا تخصصی سروکار داریم. شاید ما موسیقی دان ها آنقدر صلاحیت نداشته باشیم که درباره این علم و تخصص صحبت کنیم. جای خالی کسانی که در این زمینه تخصص دارند، خالی است. آنچه امروز تشکیل شده ما حدود هفت سال در اتاق بازرگانی رویش کار کرده ایم. اگر قرار است کمیته ها شکل بگیرد، بیش از آنچه به موسیقیدانان نیاز داریم به متخصصان اقتصادی نیاز داریم. من زمانی که در دفتر موسیقی وزارت ارشاد بودم با تسهیل گری که ایجاد کردم اقتصاد موسیقی را رونق دادم. سهم اقتصاد خلاق در اقتصاد ملی به گستردگی آن صنعت بستگی دارد.

صادرات موسیقی در دو بخش خدمات و کالا خواهد بود. در بخش خاص تقریبا با مقایسه با بقیه بخش ها نزدیک به صفر است. این رقم در اقتصاد کلان کاملا نادیده گرفته می شود. اگر بخواهیم به کنوانسیون برن وارد شویم باید سالیانه رقمی حدود 10 میلیارد دلار به کشورهای دیگر پرداخت کنیم. در عین حال ما محدودیت فقهی هم داریم. پس وارد شدن به کنوانسیون برن تقریبا غیرممکن است.

ما بخش ارز آوری داریم. وقتی من در وزارت ارشاد بودیم محدودیت موسیقی راک و متال برداشته شد. از خروج 15 هزار نفر از مخاطبان برای رفتن به کنسرت های راک و متال در کشور ترکیه جلوگیری کردیم. کنسرت های خارجی در کشور شکل گرفت و از خروج ارز جلوگیری کردیم. ارزش افزوده موسیقی حدود 800 درصد است. موتور محرکه صنعت موسیقی رسانه ها هستند. انفعال رسانه ها موجب عدم محرک شدن موسیقی شده است. زیرساخت هایی برای توسعه و رونق وجود ندارد. مشکل صادرات ما ارتباط با دنیاست. رایزن های فرهنگی در ایران تقریبا منفعل هستند. جشنواره ای مانند موسیقی فجر که سی و چند ساله هنوز جایگاه جهانی ندارد.

مشکل ما فقهی نیست. کمترین مشکلات ما علما و فقهاست. مشکل اصلی ما با بخش صنعت موسیقی است. موسیقیدانانی که چهل سال موسیقی دستشان بوده اما امروز باز هم غر می زنند. ترکیه الگوی بسیار موفقی است در عرصه موسیقی و فرهنگش به ما هم نزدیک است.

سفارتخانه های ایران از موسیقی حمایت کنند

علی اکبر صفی پور مدیرعامل بنیاد رودکی: دو سال پیش به مناسبتی به کره جنوبی رفتیم. در سخنرانی یکی از مسئولان کره جنوبی گفت که سال هاست که دنیا کره جنوبی را با صنعتش می شناسد، اما ما می خواهیم از این پس کره جنوبی را با فرهنگش بشناسند.

هنر و صنایع خلاق ایران باید راهی به خارج از ایران پیدا کند. در کار همکاری با ارکستر ایتالیایی، تمام هزینه های ارکستر ایتالیا را شرکت های ایرانی مقیم ایتالیا پرداخت کردند. من به همان شرکت ها مراجعه کردم و گفتم برای ارکستر سمفونیک تهران هم همین هزینه را بدهید. جوابشان جالب بود، به من گفتند ما اگر برای ارکستر ایتالیایی هزینه می کنیم، از مالیاتمان کم می شود. اگر برای شما خرج کنیم چگونه جبران می شود. چطور می شود که ما حمایت صنعت و تجارت را در ایران داشته باشیم تا چنین رخدادهایی بیشتر شکل گیرد.

هیچ جای دنیا موسیقی بدون حمایت حاکمیت نمی تواند پیشرفت کند. تمام اجراهای خارجی در ایران از سوی سفارتخانه ها حمایت می شوند. حتی اگر بلیت فروشی در آن کنسرت هم مطرح باشد. سفارتخانه های ما آیا از اجراهای موسیقی در کشورهای دیگر دنیا حمایت می کنند.

من از موسیقی پاپ امروز اصلا طرفداری نمی‌کنم

مریم حیدرزاده: من از موسیقی پاپ امروز اصلا طرفداری نمی‌کنم. چرا که این موسیقی را قبول ندارم. صادر کردن ترانه در ایران جرم است. من دوازده سال از کلیه فعالیت های موسیقی در ایران محروم بودم چرا که ترانه به خارج از ایران صادر می‌کردم.

موسیقی و گردشگری را به هم پیوند دهیم

فریدون شهبازیان: سه ساعت اینجا جلسه گذاشتیم ولی دستور جلسه برای کسی توجیه نشده بود. ما در اینجا درباره صادرات هنر موسیقی باید صحبت کنیم. اینکه ردیف موسیقی مشکل دارد یا زنان نمی‌توانند بخوانند، به این جلسه ربطی ندارد. گفته شد صدا و سیما مشکل اصل موسیقی است. من خودم صدا و سیمایی هستم. سال هفتاد و پنج به موسیقی پاپ در تلویزیون مجوز دادم و از این کارم متاسفم.

آثار موسیقی در مملکت ما فروش فیزیکی ندارد. سی دی امروز منتشر می شود، فردا در فضای مجازی همه مشغول دانلود غیرقانونی هستند. مشکلات موسیقی دامنگیر همه ماست. همه کسانی که دستی بر آتش دارند با این مشکلات دست به گریبانند. وزارت ارشاد که به ترانه ها و خواننده های بی هویت مجوز می دهد، ما نمی توانیم جلویشان را بگیریم.

مهمترین مسئله ای که برای این مجموعه مطرح می‌کنم، مسئله گردشگری و موسیقی است. همراه گردشگرانی که به دیگر کشورها می روند، یک ارکستر همراه می کنیم تا در شهرهای مختلف برنامه اجرا کند. این برنامه را هم گردشگران می بینند و هم مردمان آن کشور. حدود پانزده سال پیگیر این کار بودم اما تنها یک بار موفق به انجام این کار شدیم. این کار باید منافعش در جیب هنرمند برود.  این جلسه برای مسئله صادرات موسیقی تشکیل شده است و امیدوارم با جلسات پی در پی به نتیجه برسد.