به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،

ما وقتی می خواهیم از خانه بیرون برویم، ماسک می زنیم و دستکش می پوشیم اما هنوز هم خاطرمان جمع نیست که بیرون از خانه در کوچه و خیابان از شر کرونا در امان هستیم یا نه؟ اما همین معابر، خانه دوم کودکانی است که دستفروشی و کار می کنند. در این روزهای کرونایی کارهایی ساده هست که با انجام آن می توانیم سلامتی کودکان کار را تا حدی در برابر کرونا تا حدی حفظ کنیم.

نیاز مالی تا خانواده آسیب پذیر

کودکی بعضی بچه ها متاسفانه به جبر مسائل معیشتی و اقتصادی برخی خانواده ها در کوچه و خیابان، با کار کردن می گذرد. بچه هایی که گاه از سن نوزادی وارد این عرصه می شوند و معمولاً به تکدی گری گمارده می شوند و باندهایی که آن ها را به کار می گیرند. با این حال اما هستند کودکانی که تحت فعالیت باندها نیستند و شرایط مالی و فرهنگی خانواده، آن ها را راهی معابر می کند تا کمک خرج خانواده باشند. این روزها سمن ها و گروه های اجتماعی مردم نهاد و دولتی متعددی برای کمک به این کودکان فعالیت می کنند. کارشناسان این حوزه می گویند که بچه های کارِ خانواده های نیازمند، وضعیت بهتری نسبت به اوضاع بچه های کار خانواده اعتیاد و آسیب های اجتماعی دارند. به همین دلیل خدمات این موسسه ها بنابه شرایط و تقسیم بندی کودکان کار، متنوع و متفاوت می شود.

کودک کار؛ یک مسئله جهانی

مسئله کودک کار البته فقط در کشور ما وجود ندارد و آمار نهادهای جهانی از این می گویند که در قلب غرب و اروپا هم کودک کار وجود دارد. متاسفانه آمار دقیقی از کودکان کار دائمی و فصلی در کشور وجود ندارد اما آماری بین 3 تا 7 میلیون مطرح می شود. طبق آمارهای بین المللی ۲۵۰ میلیون کودک کار در جهان وجود دارد. سازمان جهانی کار مدعی است؛ ۱۲۰ میلیون‌ نفر از ۲۵۰ میلیون کودک کار جهان به بازار کار تمام وقت وارد شده اند. ۱۳۰ میلیون کودک و البته بیشتر پسران، پاره وقت کار به کار مشغول هستند.

بعضی آسیب پذیر تر هستند

«اکبر رجبی»، مسئول موسسه « طلوع بی نشان ها» و فعال در حوزه آسیب های اجتماعی و خانواده های درگیر با اعتیاد درباره بهترین کمک و مددیاری به کودکان کار می گوید: «خیابان شأن، حرمت و عزت نفس این بچه ها را به خطر می اندازند و این جدا از در معرض آسیب های اجتماعی قرار گرفتن آن هاست. فرزندان خانواده هایی که فقط به دلیل مشکلات مالی فرزندشان را به خیابان می فرستند، اوضاع بهتری دارند چون والدین یا عضوی از خانواده دورادور به فرزند نظارت دارد یا همراه خودشان مشغول به کار است. قوانین و ضوابطی برای فرزندشان وضع می کنند که تا حدی فرزند آن ها را در امان از آسیب ها قرار می دهد. وضع کودکان خانواده های درگیر آسیب های اجتماعی، طلاق و اعتیاد لغزنده و آسیب پذیرتر از دیگر کودکان کار است. آن ها در خیابان معولاً خشونت، تندخویی، رفتارهای بزرگسالانه و جرائم خیابانی را یا تجربه می کنند یا در دام آن می افتند.»

غذای مقوی بهتر از پول است

بهترین شیوه برخورد با این کودکان این است که آن ها را درگیر تحقیر یا ترحم نکنیم. رجبی می گوید: «خالصانه محبت کنیم. آن ها را به گدایی عادت ندهیم. زمانی که می خواهیم از آن ها خرید کنیم یا هم کلام شویم لحنی صمیمانه اما همراه با رعایت فاصله عاطفی داشته باشیم. بهترین کمک به این فرزندان شهر و کشورمان این است که آن ها را به موسسه های حامی و متخصص معرفی کنیم. زمینه آموزش و برابری تحصیلی برایشان فراهم شود. این بچه ها معمولاً دچار سوءتغذیه هستند چون ساعت ها در خیابان زندگی می کنند از درآمد روزانه شان فست فود یا موادغذایی بی کیفیت می خرند بعضی هم درآمد کافی ندارند و ساعت ها گرسنه می مانند تا به خانه بروند. اگر می خواهیم مبلغی به کودک بدهیم آن را به موادغذایی مقوی مثل یک عدد موز، کیک، شیر، نوشیدنی یا یک وعده غذای گرم تبدیل کنیم. با فرض اینکه بعضی از این کودکان مورد سوءاستفاده باندها قرار می گیرند، این شیوه کمک بهتری است چون پول نقد از او گرفته می شود اما فرصت دارد این خوراکی ها را بخورد و این برای سلامتی اش در شرایط آلودگی هوا و کرونا بسیار بهتر است.»

ماسک قابل شستشو بهتر است

کرونا معیشت بعضی خانواده های آسیب پذیر از نظر اقتصادی را با مشکل روبه رو کرده است بنابراین احتمال افزایش تعداد کودکان کار در این گروه وجود دارد. بخش هایی از محله های مختلف هر شهر هم معمولاً پاتوق و گعده گاه این کودکان است. بچه هایی که معمولاً روی زمین سرد و گرم و طبیعتاً کثیف می نشینند. دستشان مدام به سطوح آلوده می خورد. ممکن است بعضی از آن ها غذای نیم خورده رها شده در معابر را مصرف کنند. مدام دستشان به اسکناس و پول می خورد که در این شرایط کرونایی همه این موارد خطرناک است و احتمال ابتلای این کودکان به کرونا را بیشتر می کند. این فعال اجتماعی توصیه هایی دارد تا بتوانیم بهتر به این کودکان کمک کنیم: «ظرف های کوچک افشره کردن الکل و مایع ضدعفونی؛ ظرف هایی که راحت بتوانند در جیبشان بگذارند، تهیه کنید در آن الکل و موادضدعفونی کننده بریزید و به آن ها هدیه بدهید.»

او ادامه می دهد: «پدهای الکی گزینه بسیار خوب هستند که به راحتی قابل حمل است و می توانند در جیب خودشان بگذارند. دستکش های گرم، شال و کلاه هم بسیار مناسب است. اگر می خواهید به آن ها یا خانواده شان ماسک هدیه کنید، ماسک های قابل شستشو بهتر هستند هم از نظر اقتصادی برای شما و این خانواده ها هم امکان بیشتر و بهتر استفاده شدن. کودکان کار، معمولاً بازیگوش هستند. ماسک یکبار مصرف را نگه نمی دارند و زود دور می اندازند. ماسک قابل شستشو با طرح های جذاب برای کودکان که خودتان با یک تکه پارچه یا کاموا برای آن بند دورگردنی هم تهیه کنید، گزینه بسیار مناسبی است. می توانید با کمک پارچه، پشم شیشه یا الیاف و نایلون ضخیم زیرانداز تاشو، سبک و قابل حمل برایشان تهیه کنید تا استفاده کنند. کرم مرطوب کننده و ژل ضدعفونی کننده هم هدیه های خوبی هستند اگر توانایی مالی و علاقه دارید تا به سلامت این کودکان کمک کنید.»

مسواک، جایزه دندان هایت

یکی دیگر از توصیه های فعالان اجتماعی برای نظارت و تاثیر بهتر بر بهداشت و درمان کودکان کار این است که اگر از مسیری عبور می کنید که یک یا دو کودک کار همیشه آنجا هستند. برای آن بچه ها بسته بهداشتی ماهانه به اندازه توانایی مالی تان تهیه و اهدا کنید. اگر از حواشی و احتمال وابستگی عاطفی کودک به خودتان واهمه دارید، می توانید این کودکان را به موسسه های مربوطه معرفی کنید و هزینه را به آن ها تحویل دهید تا صرف کودکان شود. کودکان کار اگرچه از نظر سن و سال، کودک اما متاسفانه معمولاً با بلوغ زودرس روبه رو هستند. در مواجهه با آن ها محبت و احترام داشته باشید اما فاصله عاطفی را به خوبی حفظ کنید. اگر بسته های بهداشتی به او هدیه می دهید برای اینکه نکات بهداشتی را بهتر رعایت کنند بهتر است به جای اینکه بگویید صورتت را چرا نشستی؟ یا چرا زیر ناخن هایت انقدر کثیف است یا می دانی باید بهداشت را رعایت کنی چون کرونا با کسی شوخی نمی کند! واقع بینانه و تشویقی توصیه کنید. برای مثال بگویید: «استفاده مدام از ماسک در خیابان واقعاً سخت است اما به خاطر خانواده ام همیشه ماسک می زنم. یا بگویید: چقدر موهایت تمیز است. چه دندان های خوب و مرتبی داری، فکر کنم با این مسواک حسابی برق هم بزنند. انگشتان دستت چقدر ظریف و قشنگ است با این صابون و کرم، سفید و قشنگ تر هم می شود.»

مرا می بیند، مرتب می شود

کودکان کار بر خلاف تصور به شدت آموزش پذیر هستند، کافی است گاردهای آن ها را بشناسیم و کمک هایمان همراه با محبت دور از ترحم یا تحقیر باشد. احمدی یکی از مددیاران اجتماعی کودکان کار، خاطره جالبی در این باره دارد و می گوید: «وقتی غذایی می پزم که می دانم کودکان دوست دارند یک یا چند پرس هم برای کودکان کارمی کشم. با لبخند و یک شکلات به آن ها هدیه می دهم و می گویم: سپیده دخترم این غذا را دوست دارد، گفتم برای شما هم بیاورم. حالا یکی از همان بچه ها هر وقت من را می بیند، سریع لباس و سر و وضعش را مرتب می کند و مودبانه سلام می دهد. حالا چند وقت است توی خیابان درس می خواند و سئوال های درسی اش را هم از من می پرسد.»

نعیمه جاویدی