بی‌شک انسان‌ها به دلایل مختلف تمایل به شناخت تاریخ دارند. تاریخی که لبریز از بحران‌ها و چالش‌ها و رخداد‌هایی پر ماجرا است که برای اهالی اندیشه، دانشگاه و برای افکار عمومی، عبرت است.
تاریخ را همیشه با شبهات، سوالات و ابهامات می‌شناسند؛ چرا که مورخان به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول مورخانی هستند که در متن حاکمیت‌ها بوده و آنگونه قلم زده‌اند که باب میل پادشاهان و یا اربابان‌شان بوده و دسته دوم تاریخ‌نگارانی هستند که وابستگی به جایی نداشته و تلاش کرده‌اند آنچه را بیان کنند که رخ داده است و در این میان گروهی دیگر از مورخان هستند که برداشت و تصورات خودشان از وقایع را آنگونه نگاشته‌اند که خود، می‌پنداشتند و به همین دلایل، مهم‌ترین درس‌ها و بخش‌های تاریخ، آن‌هایی هستند که مستندات بیشتر و بهتری برالی ارائه دارند.
همه آگاهیم که موزه‌ها به‌عنوان معدن گنجینه‌های تاریخی، بهترین شناسنامه‌ها و استعلام برای به نمایش گذاشتن و اثبات یک دوران تاریخی‌اند. ذات و ماهیت موزه‌ها، نگهداشت و معرفی بی‌چون چرا و بدون دستکاری اسناد، مدارک، ابزار، و باقی مانده دوران‌هایی است که بر پیشنیان ما گذشته است.
این مقدمه و اشاره به اهمیت موزه‌ها، بهانه‌ای است تا به اولین موزه جنگ ایران و عراق در خرمشهر بپردازیم؛ موزه‌ای که امروزه آنرا به‌عنوان مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس خرمشهر می‌شناسند. این موزه که نخستین و پر بازدید‌ترین موزه مربوط به دوران دفاع مقدس است، میراثی شاید تلخ، اما بسیار گرانبهای هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را در دل خود جای داده است.
برای معرفی بیشتر و بهتر موزه به سراغ «عباس حربی» راوی کهنه کار دوران دفاع مقدس رفتیم. حربی با تمام وجود و با همان لباس‌های خاکی تداعی کننده زمان جنگ و چهره‌ای کاملا جنوبی و با شور و شوق فراوان از موزه برای‌مان گفت.
عباس با لهجه‌ای شیرین که فقط بر زبان ساحل نشینان اروند جاریست ما را به داخل موزه دعوت کرد و گفت این بنا در سال ۱۳۰۹ طراحی و احداث شده و در اختیار شرکت نفت قرار گرفته بود، اما پس از آغاز جنگ و اشغال بخش‌هایی از خرمشهر، این ساختمان بلند و مستحکم به دلیل موقعیت مکانی مناسب به محل دیده بانی نیروهای بعث عراق تبدیل شد.
حربی ادامه داد: این ساختمان خودش به تنهایی یک موزه است؛ چرا که خاطرات تلخ و شیرین زیادی را به خود دیده است و البته این مکان در سال ۱۳۷۵ بازسازی و به موزه جنگ خرمشهر تبدیل شد.
در حالی که محو صحبت‌های شیرین عباس بودیم و خاطراتی که در میان معرفی موزه از خودش بیان می‌کرد، چشم‌مان به سوراخی روی دیوار موزه افتاد، جایی که در صحبت‌های عباس از آنجا به‌عنوان پنجره دیده بانی و یا شلیک عراقی‌ها استفاده می‌کردند.
از عباس دل کندن سخت بود، اما چاره‌ای نیست جز اینکه برای تحقیق بیشتر در مورد موزه جنگی که به نظر شناسنامه صلح ملت ایران است باید به سراغ دیگران رفت. واقعیت این است هر آنچه در این موزه به نمایش درآمده است، نشانه و علامت‌های مظلومیت مردمی است که در خانه و کاشانه و شهر خود مورد یورش و تجاوز دشمن قرار گرفته‌اند؛ مردمی که همیشه تاریخ به صلح و همزیستی و وحدت، شهره خاص و عام بوده‌اند.
در محوطه موزه قدم می‌زنیم و در حالی که نسیم اروند و طراوت کارون صورت‌مان را نوازش می‌دهد به «هادی زرا نژادیان» می‌رسیم. هادی خودش را مسئول روابط عمومی موزه معرفی می‌کند. جوانی خوش رو که سال‌هاست به‌عنوان کارمند در این موزه در حال خدمت است.
زرانژادیان ما را به اتاقش دعوت می‌کند و ضمن گزارشی از شرایط موجود موزه از مشکلات و معضلات موجود موزه می‌گوید.
وی معتقد است که قفسه‌ها و غرفه‌های داخل موزه علیرغم این که بکر و فوق العاده اند، اما به دلیل فرسودگی در حال از بین رفتن هستند و باید فکری اساسی برای جا نمایی مجدد آن‌ها کرد وگرنه ممکن است این اسناد و ادوات کم نظیر به مرور دستخوش فرسودگی شوند.
از زرانژادیان در مورد شرایط بازدید کنندگان می‌پرسیم که در جواب می‌گوید: خرمشهر به دلیل این که مرکز حضور راهیان نور است و به دلیل این که در مسیر اربعین حسینی قرار دارد، همیشه مورد توجه زائرین، گردشگران و مسافران از طیف‌های مختلف بوده و به همین دلیل این موزه که شناسنامه و هویت ارزشی و حماسی این شهر است، همیشه توسط ادارات، سازمان‌ها و اقشار مختلف مردم به گردشگران داخلی و خارجی توصیه می‌شود و به جرات می‌توان گفت که موزه جنگ خرمشهر که به نوعی موزه جنگ مقاومت ایران عزیز نیز هست از پر بازدید‌ترین موزه‌های کشور است.
زرانژادیان البته به مشکل عدم ثبت دقیق گردشگران و بازدید کنندگان داخلی و خارجی از موزه هم اشاره کرد و گفت: باید به سیستم هوشمندی مجهز شویم که همه تردد‌ها و آمار بازدید کنندگان را به صورت آنلاین و دقیق ذخیره و اعلام نماید.
صحبت‌های کارشناسی زرانژادیان خیلی به گزارش ما کمک کرد؛ چرا که هم به ظرفیت‌های موزه پرداخت و هم به مشکلاتی که حتما باید به‌زودی مرتفع شوند تا ساختمان و محتوای ارزشمند موزه آسیب جدی نبینند.
از اتاق روابط عمومی بیرون زدیم و وارد محوطه شدیم که ناگهان دیوار نگاره‌ای بزرگ توجه‌مان را جلب کرد، دیوار نگاره‌ای که عکس تمام شهدای خرمشهر به‌صورت هنرمندانه‌ای روی آن نقش بسته بودند، به یاد همه شهدا و همه کسانی که به هر شکل برای این آب و خاک جان دادند، صلواتی فرستادیم و راهی اهواز شدیم تا با مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس خوزستان به گفت گو بنشینیم.
ساعتی را در موزه ماندیم و قاب‌های ماندگاری از اولین موزه جنگ کشور در حافظه دوربین‌مان به ثبت رساندیم تا بلکه یادگاری باشد برای بعد‌ها و شاید موزه‌هایی که قرن‌های دیگر در همین حوالی برای آیندگان ساخته می‌شود.
سرشار از شوق تکمیل گزارشی که شاید مخاطبین زیادی داشته باشد به اهواز رسیدیم و با هماهنگی مدیر روابط عمومی و تبلیغات حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان خوزستان به دیدار سردار «عبدالرضا مرادحاجتی» رفتیم تا نقطه نظرات وی را در خصوص موزه دفاع مقدس خرمشهر جویا شویم.
سردار حاجتی که سال‌ها راوی برگزیده کشور در کاروان‌های راهیان نور بود و تسلط گفتاری‌اش، حکایت از سال‌ها تجربه در گفتنی‌های جنگ داشت با بیانی متفاوت موزه جنگ خرمشهر را معرفی کرد و گفت: سازمان حقوق بشر باید برای اثبات حقانیت ملت ایران و برای فریاد مظلومیت مردم خرمشهر، موزه جنگ این شهر را به‌عنوان مکان رخداد بین‌المللی و سفیر صلح ملت ایران به رسمیت بشناسد و به دنیا معرفی کند. موزه‌ای که روی دیوار آن سربازان ارتش بعث عراق نوشته بودند؛ آمده‌ایم که بمانیم و دلاور مردان ایران زمین پس از فتح ظفرمندانه خرمشهر زیر آن نوشتند؛ آمدیم، نبودید.
مدیرکل حفظ آثار و نشر ازرش‌های خوزستان در ادامه بر مشکلات این موزه هم مهر تایید زد و گفت: اگر عمری باقی باشد و اراده‌ای در استان که پایتخت دفاع مقدس است، قصد داریم ضمن تکمیل مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس خوزستان که در سطحی بین‌المللی طراحی شده است، همه مراکز فرهنگی و به خصوص موزه خرمشهر را که شناسنامه و هویت مقاومت یک ملت است را به بهترین شکل ممکن و البته به صورت ماندگار، بازسازی کنیم.
از سردار مرادحاجتی خداحافظی می‌کنیم و با اشتیاقی دوچندان برای کنجکاوی و دیدن دیگر موزه‌هایی که حکایت حماسه این مردم را روایت می‌کنند به دفتر رسانه بر می‌گردیم تا گزارش‌مان را تنظیم و تقدیم نگاه نسل جوانی کنیم که جنگ را تجربه نکردند، ولی قصد دارند با دیدن موزه‌های جنگ، به ماهیت و اصالت این رخداد تاریخ ساز نگاهی نو بیندازند. رخدادی که در آن حتی یک وجب از این خاک مقدس و عزیز به دست دشمن نیفتاد.
گزارش از هوشنگ نوبخت
انتهای پیام/
