
به گزارش خبرگزاری بسیج «سال گذشته نزدیک به ۳۰ درصد از سیبزمینیهایم در انبار از بین رفت و این مشکل تقریباً هر سالهمان است» اینها را رضا محمدی، کشاورز پیشکسوت اردبیلی میگوید که بیش از سیسال در زمینه کشاورزی فعالیت دارد.داستان تلخ ازدسترفتن محصولات کشاورزی بهویژه سیبزمینی در سیلوها و انبارهای سنتی، حالا با ظهور الگوی جدیدی در تجارت جهانی در حال تغییر است. فناوری پرتودهی بهتدریج جایگزین روشهای سنتی نگهداری محصول میشود و ضمن افزایش امنیت غذایی، موانع تجاری را نیز کاهش میدهد.هماکنون نمونههای موفقی از بهکارگیری این فناوری در سطح جهانی مشاهده میشود که در آن کشورها با استفاده از پرتودهی، محصولات فاسدشدنی مانند سیبزمینی را به بازارهای بینالمللی صادر میکنند. در همین راستا، برخی کشورها مقرراتی برای الزام تدریجی پرتودهی محصولات وارداتی وضع کردهاند تا از ورود آفات و آلودگیهای میکروبی جلوگیری شود.مزایای چندبُعدی فناوری پرتودهیافزایش ماندگاری محصولات تا ۵۰ درصد، مهمترین مزیت پرتودهی محسوب میشود. این فناوری با کاهش میکروبها و عوامل فساد، مدت نگهداری محصولات فاسدشدنی مانند سیبزمینی، پیاز، میوهها و سبزیجات را به طور چشمگیری افزایش میدهد.برخلاف روشهای شیمیایی یا حرارتی، پرتودهی بدون تغییر در طعم، بافت و ارزش غذایی محصولات انجام میشود. این روش نیاز به استفاده از سموم شیمیایی را کاهش داده و بهسلامت مصرفکنندگان و حفظ محیطزیست کمک میکند.
ایمنی فناوری مورد تأیید نهادهای بینالمللی
با وجود برخی نگرانیها درباره ایمنی پرتودهی، تحقیقات علمی و استانداردهای بینالمللی این روش را کاملاً بیخطر میدانند. نهادهای معتبری همچون آژانس بینالمللی انرژی اتمی، فائو و سازمان بهداشت جهانی، پرتودهی را مطابق با دوزهای ایمن تأیید کردهاند.شایانذکر است پرتودهی مواد رادیواکتیو در محصول باقی نمیگذارد و تنها با ازبینبردن میکروبها و آفات، ایمنی غذا را افزایش میدهد. این فناوری جایگزین مناسبی برای سموم و آفتکشهایی است که ممکن است باقیماندههای سمی داشته باشند.اردبیل به جمع بهرهبرداران از پرتودهی پیوستاکنون این فناوری پیشرفته به استان اردبیل راهیافته است. مرکز پرتوفَرآیند شمال غرب کشور در اردبیل که در مدت دو سال اجرا و به بهرهبرداری رسیده، در فاز اول قابلیت پرتودهی ۱۵ هزار تن محصولات کشاورزی را دارا بوده و با تکمیل ظرفیت، به پایانه صادراتی محصولات کشاورزی مختلف در کشور تبدیل خواهد شد.
حمایت وزیر جهاد کشاورزی از فناوری نوینغلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی در آیین افتتاح این مرکز با تأکید بر نقش کلانی فناوری پرتودهی هستهای در تأمین امنیت غذایی کشور، گفت: «این فناوری میتواند با کاهش ضایعات، ارتقای کیفیت محصولات و حمایت از تولید پایدار، کمک شایانی به بخش کشاورزی کشور کند.» وی با ارائه آمار دقیقی از تولید سیبزمینی در کشور افزود: «سالانه ۵ میلیون تن سیبزمینی در کشور تولید میشود که ۱۴ درصد این میزان معادل ۷۰۰ هزار تن در استان اردبیل تولید میشود. بهرهگیری از فناوری پرتودهی هستهای میتواند گامی مؤثر در افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی باشد.»
گسترش فناوری پرتودهی در کشور
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی هستهای، نیز با تأکید بر بهرهمندی مردم از آثار فناوری هستهای، اظهار کرد: «پرتودهی محصولات کشاورزی مانند سیبزمینی باعث ازبینرفتن آفات و سموم میشود، هدررفت محصولات را کاهش میدهد و در بحث سلامتی مردم تأثیر زیادی دارد. این فناوری در مباحث مربوط به کمآبی، خاک و بهرهوری نیز تأثیر بسزایی دارد.»اسلامی از بهرهمندی از ۵۰۰ هزار تن محصول در کل سامانههای پرتودهی خبر داد و افزود: «با ترویج و فرهنگسازی در صدد افزایش این میزان هستیم. فناوری پرتودهی برداشت محصول را تا ۳ برابر در هکتار افزایش میدهد که نمونه آن را در کشت سیبزمینی شاهد بودیم.» آینده تجارت کشاورزی در گرو فناوریهای نوینبه نظر کارشناسان، پرتودهی بهعنوان یک فناوری پاک و کارآمد، آینده تجارت محصولات کشاورزی را متحول خواهد کرد. در شرایطی که جهان با چالشهایی مانند تغییرات اقلیمی، کاهش منابع و افزایش تقاضا روبهرو است، این فناوری میتواند راهی مطمئن برای تأمین غذای سالم و کاهش ضایعات غذایی باشد.