آموزش سبک زندگی، راهکاری مهم برای پیشگیری از اعتیاد

به گزارش خبرگزاری بسیج از شاهرود، گرچه در روز‌های گذشته، به مناسبت هفته سلامت به موضوعات گوناگونی در این حوزه نیز پرداخته شد، اما سلامتی مسئله‌ای مهم است که نه تنها یک هفته در سال، بلکه هر روز، هر ساعت و هر ثانیه باید مورد توجه قرار گیرد. با وجود تعداد بی شمار پیام‌ها و اخباری که برای آگاهی بخشی به افراد برای حفظ تندرستی منتشر می‌شود، به موضوع سلامت روان کمتر پرداخته شده است.
در این میان، اعتیاد نیز به عنوان پدیده‌ای که می‌تواند همه ابعاد زندگی فرد و جامعه را تحت تأثیر قرار دهد، نیازمند توجه بیشتر است.
در این راستا و برای بررسی تأثیر اعتیاد بر سلامت روان افراد، با دکتر سید شاهرخ آقایان، روانپزشک و معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود به گفت و گو نشستیم که در ادامه می‌آوریم:
به عنوان پزشک متخصص تعریف شما از سلامت روان چیست؟
سلامت روان تنها شامل نبود اختلال روانی نیست بلکه حالتی از سلامتی است که فرد متوجه توانایی‌های خود می‌شود و می‌تواند با تنش‌های طبیعی زندگی مقابله کند، کارآمد و با ارزش باشد.
آیا تأثیر اعتیاد به مصرف مواد مخدر بر سلامت روان افراد به اندازه تأثیر آن بر سلامت جسم است؟
تأثیر اعتیاد به ۲ بخش جسمی و روانی تقسیم می‌شود. قطعا اثرات آن بر روی سلامت روان شدیدتر و پایدارتر از صدمات جسمی است و تغییرات خلقی و رفتاری و تأثیر بر روند تفکر، اختلال عملکرد جدی و قابل توجهی را ایجاد می‌کند.
آیا اعتیاد یک نوع بیماری است و یا تنها عنوانی برای پرهیز از به کار بردن کلمه «معتاد» برای مصرف کنندگان مواد مخدر است؟
اعتیاد در روانپزشکی یک اختلال محسوب می‌شود و بی شک در طبقه بندی بیماری‌های روانپزشکی جای می‌گیرد. معتاد فردی است که مصرف مکرر و زیاد یک ماده مخدر را دارد که محرومیت از آن موجب علائم ناراحتی و میل شدید به مصرف دوباره را ایجاد می‌کند.
چند درصد افراد مبتلا به بیماری اعصاب و روان مصرف کننده مواد مخدر هستند؟ آیا میان نوع بیماری و نوع مصرف مواد مخدر رابطه‌ای وجود دارد؟
میزان مصرف مواد در اختلال‌های روانپزشکی مختلف متفاوت است، ولی مصرف همزمان مواد در بسیاری از اختلال‌ها وجود دارد که پیش آگهی درمانی مشکلات روانپزشکی را سخت و پیچیده می‌کند. متأسفانه در بسیاری از موارد با تصور کاهش علائم و برای تسکین موقت، مصرف مواد جنبه خوددرمانی نیز پیدا می‌کند.
روندکلی سوء مصرف مواد از تبدیل شدن مصرف تریاک و مواد سنتی به موادی مانند هروئین، حشیش و آمفتامین‌ها (شیشه) حکایت دارد. سن مصرف مواد نیز کاهش یافته است به گونه‌ای که بخش عمده‌ای از مصرف کنندگان را گروه‌های سنی جوان تشکیل می‌دهند. همچنین روند فزاینده آن در زنان درخور توجه است. در روش مصرف مواد نیز تغییرات قابل توجهی مشاهده می‌شود که مهمترین آن کاهش روش مصرف تدخینی و جایگزینی روش‌های خوردن و تزریق است.
چه گروه‌هایی بیشتر درمعرض خطر مصرف مواد مخدر هستند؟
تمام گروه‌های سنی درمعرض خطر هستند به طوری که هیچ فردی مصون از ابتلا نیست و گروه‌های سنی جوان هم درخطر بیشتری قرار دارند. سن درمعرض خطر اعتیاد ۱۶ تا ۲۵ سالگی است و میانگین سنی ابتلا را ۲۲ سالگی می‌دانند. بسیاری از پدر و مادر‌ها بعد از سه تا پنج سال از اعتیاد فرزندانشان آگاه می‌شوند و متأسفانه برخی والدین نگرش مثبت به مصرف سیگار و قلیان دارند و مصرف آن‌ها را در فرزندانشان جدی نمی‌گیرند. خانواده‌های دچار آسیب و مصرف کننده مواد، فرزندان آسیب پذیری تربیت می‌کنند.
اطرافیان برای کمک به افراد معتاد چه نقشی دارند؟
نقش خانواده و پیوند مثبت با فرزندان، کاهش فشار‌های ناشی از تحصیل، وجود محیط با نشاط در جامعه و محل تحصیل حائز اهمیت است. آموزش سبک زندگی در مدارس و آموزش فرزندپروری در خانواده‌ها نیاز به توجه بیشتر دارد. خانواده‌ها همانقدر که به ریاضی و شیمی اهمیت می‌دهند این موارد را هم باید مدنظر داشته باشند.
به نظر شما بهترین راهکار در مبارزه و پیشگیری از اعتیاد چیست؟
مقوله اعتیاد پیچیده است پس راهکار‌های مقابله با آن هم متعدد است، ولی روش‌های ساده‌ای هم وجود دارد: نظارت مستمروالدین بر فرزندان، مقبول ندانستن اعتیاد، واگذاری نقش‌های متعدد اجتماعی به جوانان، ارزشمند دانستن دوری از مصرف مواد مخدر، فراهم کردن تسهیلات ورزشی و تفریحی سالم و دوری از مصرف مواد مخدر نزد جوانان به ویژه درخانواده ها. همچنین باید «نه» گفتن را به فرزندانمان بیاموزیم تا در برابر اصرار و خواسته‌های نابه جا مقاومت کنند، به سوالات جوانان پاسخ معقول و قانع کننده بدهیم، جوانان را از اثرات مضر و مخرب مصرف مواد و عواقب ویرانگر آن مطلع کنیم و درصورتی که پیشرفت خوبی درحل مشکلات نداشتیم از یک مشاور کمک بگیریم؛ و کلام آخر؟
کلام آخر اینکه میل به کمک خواستن از دیگران، نشانه قدرت و پختگی عقلانی فرد است نه نشانه ضعف او.