به گزارش خبرگزاری بسیج از اردبیل به نقل از ایرنا، استان اردبیل از دوران صفویه (دوران شکوفایی صنعت فرش ایران
زمین) تا همین دهه های اخیر یکی از قطب های اصلی بافت فرش و قالی در کشور و در
بافت گلیم، جاجیم و شال بافی نیز شهره بود.
آثار نفیس و چشم نواز دست بافندگان بی ادعای این خطه همواره چشم
هر بیننده ای را مسحور می کرد به خصوص قالی هایی با گره ترکی و طرح هایی چون
هراتی، مشایخی، گلدانی، ظل السلطان و ترنجدار.
با وجود اینکه طرح های سینی نقشه، افشان نقشه، تک گول نقشه،
بویوک بوته، آثار ابنیه تاریخی، یورتچی نقشه، ماهی پیر مادر، شمسیر نقشه، ستاره
نقشه، سوماق نقشه، ماهی میر اشرف، شیروان نقشه، کناره کله قوچ، شیخ ممد نقشه و
قیچی نقشه اخیرا در سازمان جهانی مالکیت فکری به نام استان اردبیل ثبت شده اند اما
تولید این مصنوع دلربا با نقش و نگارهای به واقع رویایی در سال های گذشته با افت و
خیزهای فراوانی مواجه شده است.
مشکلات متعددی که صنعت فرش به خصوص در استان اردبیل با آن دست
به گریبان بوده، باعث شده تا گرد فراموشی بر روی بخش قابل توجهی از طرح های منحصر
به فرد نشسته و فرش های تولیدی تنها به چند طرح محدود شود.
برخی کارشناسان از وجود 60 طرح منحصر به فرد فرش در استان
اردبیل نام می برند در حالی که با وجود تلاش دستگاه های متعدد از سال 1389 تا
کنون، تنها 15 طرح شامل 10 طرح فرش دستباف و پنج طرح تجاری به نام این خطه ثبت شده
و تنوع فرش های موجود در بازار از این تعداد نیز کمتر است.
ثبت 15 طرح فرش به نام این استان در جهان اقدام مثبتی است که
باید به فال نیک گرفته شود اما سوال اینجاست که آیا صرف ثبت یک اثر به نام یک خطه
می تواند در احیای صنعتی قدمت دار موثر باشد یا باید به تولید نیز گوشه چشمی داشت؟
به گفته کارشناسان امر بازار داخلی تنها بخش کوچکی بوده و عمده
هدف تولید فرش، صادرات به بازارهای جهانی می باشد که بر این اساس هرگونه اختلالی
در زمینه صادرات و افت درآمد بافندگان مانند تحریم در کنار مشکلات داخلی می تواند
در کمرنگ شدن این صنعت نقش بسزایی داشته باشد.
به گفته رییس مرکز ملی فرش ایران اما 'با وجود تحریم ها حدود 30
درصد از تجارت جهانی فرش در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و سال گذشته حدود 330
میلیون دلار فرش و تابلو فرش دستباف به 80 کشور صادر شده' که در صورت صحت این ادعا
باید دیگر عوامل دخیل را احصا کرد.
حمید کارگر معتقد است که تورم، اجرای طرح هدفمندی یارانه ها،
اشباع شدن بازار با کالاهای ارزان توسط رقیبانی مانند هند و افغانستان و در انتهای
این فهرست، تحریم های ظالمانه باعث رکود صنعت فرش شده است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل نیز نبود شناخت
دقیق و کافی از متقضیات بازار روز و نیازهای مخاطبان را به عنوان گوشه ای دیگر از
مشکلات صنعت فرش عنوان می کند.
سید حامد عاملی با اشاره به ارتزاق 40 هزار خانوار استان اردبیل
از صنعت فرش، نگاه صرف به داخل را محکوم به شکست عنوان کرده و اظهار می کند که
باید با یک برنامه ریزی درست در شرایط محدودیت منابع مالی تلاش کنیم تا جایگاه
ایران و به خصوص استان اردبیل در فرش بافی کشور و جهان حفظ شود.
این بیانات در حالی مطرح می شود که رییس اتحادیه طراحان و
نقاشان فرش استان اردبیل شرایط را وخیم تر از آنچه که هست توصیف کرده و بر اساس
اظهارات وی طراحان فرش دیگر فعالیت چندانی ندارند.
محمد مبارکی افزود: سال گذشته فراخوانی منطقه ای در زمینه طراحی
فرش انتشار یافت اما تنها یک نفر شرکت کننده داشت که آن طرح هم چندان چشمگیر نبود!
معاون توسعه تجارت خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان
اردبیل با اشاره رسوب فرش در انبارها بیان کرد: طی سال ها نتوانسته ایم
تولیدکنندگان را از نگاه فروش صرف به بازاریابی سوق دهیم و در مجموع عدم رعایت
اصول بازاریابی وتوجه به نیاز بازار یکی از دلایل رکود این صنعت است.
صدیف بیگ زاده اضافه کرد: طی این سال ها هر چه در بازاریابی فرش
ضعیف بودیم در بازاریابی کالاهای جانشین موفق عمل کرده ایم و نگاهی به تیزرهای
تبلیغاتی تلویزیونی و تابلوهای تبلیغاتی سطح شهرها موید این امر می باشد.
وی عنوان کرد: فقر اقتصادی قالیبافان، استفاده از مواد اولیه با
کیفیت پایین، نرخ سود بالای تسهیلات بانکی، پراکندگی جغرافیایی بافندگان و کم
توجهی به تبلیغات از دیگر مشکلات موجود در صنعت فرش است.
عضو اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی استان اردبیل و از
صادرکنندگان فرش در این زمینه گفت: صنعت فرش اقتصاد کوچکی در سطح کشور و جهان دارد
و برای بهبود این شرایط چاره ای جز حرکت به سمت تولید فرش و تابلو فرش های هنری
تکرار ناپذیر نداریم.
حسین وثوقی ایرانی افزود: استان اردبیل در زمینه تولید فرش و
قالی صاحب نام است اما نتوانسته آنچنان که باید در جایگاه واقعی خود بایستد.
وی اظهار کرد: کشورهایی مانند جمهوری آذربایجان از 50 سال پیش
نسبت به مستندسازی آثار خود و همچنین فعالیت های آکادمیک در زمینه فرش اقدام کرده
اند؛ برخلاف آنها ما هنوز درگیر مسایل جزیی هستیم.
مشکلاتی مانند استفاده از مواد اولیه نامرغوب، افت صادرات و
نبود طرح های متنوع باعث بی میلی بازار به تولیدات فرش شده است.
از سویی نیز نبود بازار مناسب، مشکلات صادراتی، بالا بودن نرخ
سود تسهیلات بانکی و درآمد پایین باعث عدم رغبت بافندگان به فعالیت و استفاده از
طرح های متنوعی می شود که گاها هزینه بردار است.
مسایل و مشکلات مختلف که در حوزه صنعت فرش مطرح می شود، از دور
باطلی حکایت دارد که همچون سایر مسایل می توان گفت باید مورد توجه مسوولان قرار
بگیرد اما در راس همه موارد مطروحه، نبود یک متولی پر قدرت و تاثیر گذار است.
مجموعه های صنعت، معدن و تجارت، فرهنگ و ارشاد اسلامی و میراث
فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هر یک به نوعی در بخشی از این صنعت نقش دارند اما
برای نجات این صنعت رو به زوال و احیای طرح های تکرار ناشدنی فرش های دستباف نیاز
به یک مجموعه پاسخگوست که با برنامه ای مدون داشته و مالکیت تمام فرآیند این صنعت
از تهیه مواد اولیه تا فروش را رصد کند وگرنه با توجه به حجوم انواع فرش های
ماشینی و موکت ها به بازار در آینده ای نه چندان دور تنها نامی از فرش دستباف باقی
خواهد ماند.
