توجه به حماسه سازان «کربلای 4» از طریق سینما/ خاطره شهدای غواصی که دل در گروی دوست نهادند/ لزوم اهمیت به بخش فیلمنامه نویسی توسط سازندگان سینمایی

«اروند»؛ نامی گرانقدر در جهان خاطره مردمان ایرانی است و یاد و یادواره مردانی را تداعی می کند که حماسه هایی گرانقدر در بطن تاریخ را به جا گذاشتند. «اروند»، رود شناور عشق است و دلدادگی به مردانی که سر از جان شستند و دست ها را به پاکی سرزمینی مقدس به هم گره زدند. برای مردمان ایران، «اروند»، نشانی از مردانی دریایی و آسمانی است. همان ها که از دریا، نوحه عاشقی به پا کردند و هوای کربلا به جان شستند و آن ها که راه زیستن را از آسمان جستند و ملکوت را در مسیر عاشقی برگزیدند. ساحل غربی «اروند رود» جایی است که عملیات «کربلای 4» از آن نشان یافت، اگرچه نتیجه مسیری دیگر گرفت اما آن چه باقی ماند ایثار و استقامت دستانی بود که در راه کربلایی شدن، غواصی کردند تا به صدف معنا دست یابند و به قول حافظ «این راه را نهایت صورت کجا توان بست» و هنوز هم دست ها و پاها را به دریای معرفت باید سپرد تا دریابیم که بودند «اروندیان» این راه و حال رونمایی از فیلم «اروند» در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر بهانه ای است برای یادسپاری از حماسه سازان شهامت و شهادت و دلدادگی که جوانی چون پوریا آذربایجانی با نگاهی سینمایی و در بستر داستانی از انتظار خانواده ای ایثارگر نمایان ساخته است.

 اما نقطه حرکتی و شخصیت محوری فیلم «اروند» مردی است که یعقوب نام دارد و از بازماندگان همان عملیات است که هنوز از پس سال ها گذر زمان به پابوس نگاه کربلایی ها نشسته است. یقوب همچنان نگاهش را مماس با دل های پاک مردان خدا قرار داده است و فیلم در رویه ای از همقرینگی گذشته و حال وارد فضای تخیل راوی شده و سعی دارد که از طریق عناصر صدا و ایجاد فضایی بصری تماشاگر را به دوران دلدادگی های مردان «کربلای 4» نزدیک کند، چرا که راه و روش مردانی از جنس غواصان کربلا همچنان در خون ها جریان دارد و مسیر نگاهشان متعالی است و در واقع هدف آن ها نه تسخیر عملیاتی جزیره ام ‌الرصاص بلکه رسیدن به مرزی از رسیدن به معنای وجود بوده که شهدای غواص با پایانی دراماتیک به آن رسیدند.

پوریا آذربایجانی اما با همه تلاش ها و زحماتی که برای تصویری کردن این حماسه داشته است نتوانست به داستانی هویت مدار که بستر مناسبی برای پویایی اثری سینمایی به شکلی بالقوه داشت، شکلی از فعلیت ببخشد و اگر چه نخستین گام ها همیشه با دشواری ها و معضلاتی روبرو است، ساخت اولین فیلم سینمایی بلند در خصوص شهدای غواص هم همراه با حفره هایی در شکل بیان بوده است.

مهم ترین معضل فیلم «اروند» به دلیل نقصان هایی است که در بخش فیلمنگاری دارد و به دلیل شتابی که نویسنده و صاحب اثر برای ساخت فیلم داشته است، به قوت و قدرت مناسبی برای پرداختی دراماتیزه از داستان منتهی نشده است. اصولا بدون دانستن این که چه زمانی صرف نگارش هر فیلمنامه ای می شود، می توان از طریق تماشای ماحصل کار به این مهم رسید که آیا زمانی کافی برای نگارش فیلمنامه در نظر گرفته شده است و یا این که به دلایل مختلف از جمله نبود فرصت کافی برای نگارش فیلمنامه و یا ناتوانی نویسنده ماده خام مناسبی برای کارگردان جهت اجرایی شدن قرار نگرفته است و با وجود این که در سکانس هایی شاهد اجرایی مناسب با فرم روایی قابل توجهی از پوریا آذربایجانی بوده ایم، آن چه به عنوان نقیصه ای مهم در این میان به چشم می خورد، عدم روایت جهانی راهبرنده از پیشبرد درام در طول داستان بودیم که به همین دلیل شاهد تکرارهای آزار دهنده ای از سکانس هایی بی هویت بودیم که بدون درگیرکردن مخاطب به شکلی سطحی می خواست به تداعی ذهن منجر شود!

البته فیلم «اروند» با همه ضعف های خود نشانه ارزنده ای از تمرکز به سینمایی دغدغه مند در راستای رشادت های دوران جنگ تحمیلی می باشد و امید بر این است در آینده و با تمرکزی بهتر توسط فیلمسازان دیگر ادامه یابد. فیلم «اروند» در بخش «سینمای سعادت» جشنواره جهانی فجر مقدمه ای است برای سینمای ما تا به دور از روایت های غریبه با احوال این سرزمین به دنبال تصویری ارزنده از سینمایی قابل ارزش باشد. این فیلم در بخش کارگردانی و ایجاد فضایی بصری با فیلمبرداری ارزنده ای از سوی مرتضی غفوری به خوبی عمل کرد و در ساخت صدا سازی و ایجاد جلوه های ویژه نیز توانست موفق باشد و امید است اهتمام ویژه ای از سوی دست اندرکاران سینما نسبت به بخش مهم فیلمنامه نویسی هم صورت پذیرد تا شاهد آثار قابل توجهی از سینمای ایران با موضوعاتی ارزشمند باشیم.