درمان خام فروشی کشاورزی
به گزارش سازمان بسیج مهندسین کشاورزی خبرگزاری بسیج، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی از روش های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیرکشاورزی در مناطق روستایی است.
از آنجایی که صنایع تبدیلی راهکاری برای رونق روستایی هایی است که شغل اصلی آنها کشاورزی است، می تواند نقش موثری در توسعه بسیاری از روستاها داشته باشد. برخی آمارها حکایت از این دارد که ضایعات بخش کشاورزی حدود ۳۰ درصد است که ارزش این حجم از ضایعات ۳ تا ۵ میلیارد دلار برآورد می شود.
این در حالی است كه با فرآوری این میزان ضایعات، می توان سالانه حدود ۱۵ میلیون نفر را تغذیه كرد. گسترش صنایع تبدیلی و تكمیلی یكی از مؤثر ترین گزینه های كاهش این حجم از ضایعات است.
صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به صنایعی گفته می شود که به فرآوری و عمل آوری نباتی و حیوانی (زراعی، باغی، شیلاتی، دام و طیور، جنگل و مرتع) می پردازد، فرآوری، در برگیرنده تغییرات فیزیکی، شیمیایی، نگهداری، بسته بندی و توزیع است.
توسعه صنایع تبدیلی علاوه بر کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، افزایش ارزش افزوده محصولات و توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی، اشتغال زایی پایداری را در این بخش به همراه دارد.
تنها عاملی که می تواند آسیب پذیری محصولات کشاورزی را کاهش دهد و ارزش افزوده و بهره وری از منابع را افزایش دهد، همین صنایع تبدیل و تکمیلی است.
ز آنجایی که محصولات کشاورزی در کمترین زمان در معرض فساد قرار می گیرند می توانیم با فرآوری از ضایعات آن بکاهیم.
ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی دارای توجیه اقتصادی، فنی و مالی در قطب های عمده تولید محصولات کشاورزی با رویکرد صادرات و مشارکت هر چه بیشتر بهره برداران است.
با توجه به اینکه این روش مزایای خوبی به همراه دارد این سوال پیش می آید که چرا روند طولانی مدت بررسی طرح های متقاضیان صنایع تبدیلی طولانی است؟
به گزارش اگری پرس، پیش بینی نشدن اعتبارات مورد نیاز برای اجرایی کردن طرح های محوری، برخوردار نبودن صنایع تبدیلی از معافیت های مالیاتی و مزایای دیگر مانند تخفیف تعرفه های آب و برق مانند بخش کشاورزی، بالا بودن قیمت تمام شده با توجه به اینکه ۷۰ درصد قیمت تمام شده محصولات فرآوری شده را مواد اولیه تشکیل می دهد و ناکافی بودن تسهیلات سرمایه در گردش، فرسودگی ماشین آلات و روند طولانی مدت بررسی طرح های متقاضیان صنایع تبدیلی در بانک ها به ویژه متقاضیان استفاده از صندوق ذخیره ارزی کشور از مهمترین دلایل کندی این رویه است.
اگر صنایع تبدیل به عنوان جزئی از زنجیره تولید بخش کشاورزی در مصوبه ها و قوانین منظور شود، می تواند نقش موثری در روند رو به رشد این روند داشته باشد. در مسیر توسعه این صنعت ضرورت دارد با افزایش سطح علمی مدیریت در واحدهای صنایع تبدیلی و راه اندازی مراکز تصمیم گیری دررابطه با آن، مشکلات بر سر راه را از طریق وضع قوانین مربوطه و جذب قوانین و مقررات تشدید کننده، کاهش دهیم . این موضوع یکی دیگر از راهکارهای جلب سرمایه گذاری خارجی در ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی است.
با توجه به اینکه کشاورزی در ایران برای زحمت کشان این قشر مقرون به صرفه نیست، ضرورت دارد سازو کاری فراهم شود تا کشاورزان و تولید کنندگان مواد خام کشاورزی در ارزش افزوده ایجاد شده ناشی از فرآوری محصولات کشاورزی سهیم شوند.
* ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی و پرهیز از خام فروشی محصولات کشاورزی
محمود حجتی،وزير جهاد كشاورزي به ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی و پرهیزی از خام فروشی محصولات کشاورزی اشاره می کند و می گوید: رشد بهره وری و استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی در نواحی تولید و روستاها از اولویت های برنامه های این وزارت برای افزایش تولید و درآمد تولیدکنندگان و روستاییان است.
وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: کشاورز و کشاورزی وقتی معنا پیدا می کند که برای از مزرعه تا سفره برنامه داشته باشیم به طوری که هرجای این مسیر نباشیم یعنی مشکل کار همان جاست.
حجتی تولید را بسیار مهم خواند و اضافه کرد: بعد از تولید نباید منتظر ماند تا اینکه یا مشتری خرید نباشد یا مشتری به هرقیمتی که دلش خواست محصول کشاورزی ما را خریداری کند که در این زمینه باید به بحث بازار فروش نیز توجه کرد.
*آماری دقیقی از میزان تولید و مصرف محصولات کشاورزی وجود ندارد
اگر بخواهیم به صورت تخصصی بررسی کنیم باید ببینیم مشکل عدم توجه به صنایع تبدیلی در کشاورزی کجاست؟
علی وقفچی، عضو هیاترئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به نامناسب بودن جایگاه صنایع تبدیلی در صنعت کشاورزی گفت: یکی از بزرگترین مشکلات در صنایع تبدیلی که تاکنون زیاد به آن توجه نشده است بحث ضعف آماری موجود در کشور است. نبود آمار دقیق از میزان تولید و مصرف محصولات کشاورزی سبب افزایش ضایعات محصولات کشاورزی در ایران شده است.
وقفچی با تاکید بر این که قبل از هرگونه سیاستگذاری باید در زمینه اصلاح آمار موجود از میزان تولید و مصرف محصولات کشاورزی اقدام کنیم و سپس متناسب با آن دست به احداث یا تجهیز صنایع تبدیلی بزنیم، افزود: براساس مطالعاتی که انجام شده است در بسیاری از مراکز تولید محصولات کشاورزی دقیقا ضعف صنایع تبدیلی باعث از بین رفتن محصولات میشود به گونهای که حتی گاهی اوقات برداشت محصول نیز برای کشاورزان بهصرفه نیست، در حالی که اگر این صنایع متناسب با آمار تولید شکل گرفته باشند نهتنها ضایعات نداریم، بلکه میتوانیم در فصول مختلف از آن محصولات استفاده کنیم.
وی با اشاره به اهمیت رعایت اصول اقتصاد مقاومتی در این بخش گفت: اقتصاد مقاومتی که همواره بر تکیه به توانمندیهای داخلی کشورمان تاکید دارد در این بخش میتواند الگوی مناسبی برای سرمایهگذاری در صنایع تبدیلی باشد چون با استفاده از این سیاست میتوانیم با ارتقای کیفیت محصولات و همچنین ایجاد ماندگاری بالاتر در بازارهای داخلی و خارجی حضوری فعالتر داشته باشیم.
این عضو هیاترئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس معتقد است با توسعه جایگاه صنایع تبدیلی در کشاورزی میتوانیم ارزش افزوده قابل توجهی در کشاورزی ایجاد کرده و به نفع اشتغال و ارزآوری برای اقتصاد کشورمان گام برداریم. مانند کشورهای همجوار به نوعی همه واردکننده محصولات کشاورزی هستند و اگر ما بتوانیم محصول با کیفیت با بستهبندی قابل رقابت در بازارهای بینالمللی ارائه کنیم میتوانیم تأمینکننده بخش عمدهای از نیازهای همسایگان باشیم.
وی در ادامه افزود: ایران سالهاست در صنعت نفت خامفروشی کرده است اما در بخش کشاورزی فرصت کاملاً مهیاست تا با استفاده از ظرفیت صنایع تبدیلی به جای خامفروشی محصولات کشاورزی ارزش افزوده بالاتری با محصولات فرآوری شده به دست آوریم.
*تاکید مقام معظم رهبری بر صنایع تبدیلی
اهمیت این صنعت برای توسعه بخش کشاورزی تا جایی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار شهریورماه سال ۹۴ با هیات دولت، بر ضرورت توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی تاکید کرده و فرمودند: «یک مساله اساسی که این عمدتا مربوط به وزارت کشاورزی است ـ منتها فقط کار وزارت کشاورزی نیست ـ تمرکز بر روستاست. یعنی واقعاً این را یکی از بخشهای اساسی برنامهریزی دولت باید قرار داد ما متمرکز شویم روی روستا. حرفش را در سالهای مختلف خیلی زدهایم، اما این کار عملا اتّفاق نیفتاده. ما بایستی صنایع تبدیلی را به روستاها ببریم، به بعضی از شهرها ببریم. من در ارومیه دیدم سیب روی زمین ریخته بود! گفتند اصلا نمیارزد؛ پول کارگر خیلی بیشتر از آن پولی است که ما از فروش این سیب به دست [میآوریم] یا هلو، زردآلو، انگور خب، آنجا صنایع تبدیلی میخواهد. خیلی از جاهای گوناگون کشور، ما این میوهها را داریم که در بعضی از اوقات، صرف نمیکند برای صاحب باغ که این میوه را جمع بکند. ما اگر صنایع تبدیلی داشته باشیم، خشککننده داشته باشیم، بتوانیم آنجا از اینها استفاده بکنیم، این کار را باید بکنیم و ظرفیتها فوقالعاده است؛ واقعا فوقالعاده است.»
از عدم توجه به این صنعت ارزش محور همین بس که برخی آمارها حکایت از این دارد که ضایعات بخش کشاورزی حدود ۳۰ درصد است که ارزش این حجم از ضایعات ۳ تا ۵ میلیارد دلار برآورد می شود که می توان علاوه بر اشتغال زایی، به اعتقاد برخی از کارشناسان کشاورزی با جلوگیری از این میزان ضایعات، بین پنج تا هشت میلیارد دلار ارز ذخیره کرد.