خانواده این موتور که برای شرکت AVL اتریش است در حالی چند روز پیش با حضور وزیر صنعت و رئیس‌سازمان حفاظت محیط زیست در شرکت سایپا دیزل رونمایی شد که نعمت زاده آن را به عنوان دستاورد برجام معرفی کرد. به گفته کارشناسان صنعت خودرو، سفارش طراحی این موتور به یک شرکت خارجی و نادیده گرفتن توان طراحی در داخل کشور را نمی‌توان دستاوردی از برجام دانست.
از سویی به گفته میرسهیل مجری طرح موتور ملی، طبق مصوبه شورای عالی اقتصاد 328 میلیون دلار از محل یارانه کاهش مصرف سوخت به طرح موتور ملی سه سیلندر اختصاص یافته است. با توجه به عدم حضور مراکز تحقیقاتی ایران از جمله مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو در اجرای این پروژه، دلیل اختصاص این منابع مالی بابت فعال کردن مراکز تحقیقاتی خارجی جای تعجب دارد. همچنین این سؤال مطرح می‌شود که چرا این مبلغ بابت فعال شدن مراکز تحقیقاتی داخلی هزینه نمی‌شود و آن را خرج پیشرفت تحقیقاتی کشورهای دیگر می‌کنیم؟
مانور برجامی روی طرح دو سال پیش
در عین حال، بحث تولید این موتور «دستاورد برجامی» دو سال پیش نیز توسط منطقی مدیر عامل اسبق ایران خودرو مطرح شد و حال توسط میرسهیل که قبلاً مسئول دفتر منطقی در ایران خودرو بود، پیگیری می‌شود.به گزارش فارس، دو سال پیش منطقی اعلام کرد که این موتور تا سه سال آینده به تولید می‌رسد. این در حالی است که در مراسم چند روز پیش نیز اعلام کردند که این موتور تا دو سال دیگر به تولید انبوه می‌رسد.به گفته کارشناسان صنعت خودرو، طراحی موتور ملی سه سیلندر با استاندارد یورو 6 در حالی به عنوان دستاورد برجام عنوان شده که قرار است این پروژه توسط محققان اتریشی انجام شود و در واقع یک شو به حساب می‌آید. زمانی می‌توانیم اجرای این طرح را به عنوان دستاورد برجام معرفی کنیم که باعث انتقال دانش فنی به کشور شود و در انجام آن از توان مهندسی و طراحی کشور استفاده شود.
در جریان رونمایی از این پروژه نامی از مراکز تحقیقاتی ایران و یا مراکز دانشگاهی برده نشده و ظاهراً برای انتقال دانش فنی به کشور فکری نشده است.
در چنین شرایطی، مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو که عمری 20 ساله دارد و از توان کارشناسی بالایی برخودار است در اجرای این طرح نادیده گرفته شده و نقشی برای کارشناسان این مجموعه در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که مرکز تحقیقات موتور به عنوان قدیمی‌ترین مرکز طراحی موتور کشور مطرح است و دارای تجهیزات طراحی و تست موتور مطلوبی در خاورمیانه است و با تقویت و حمایت از این مرکز می‌توان پیشرفت مناسبی در طراحی موتور داشت و نیازی نیست که کار طراحی با بهانه «دستاورد برجام» به خارجی‌ها سپرده شود.
در این طرح قرار است موتور سه سیلندر با توان 120 اسب بخار، حجم 1000 سی‌سی و مصرف سوخت 4/5 لیتر در هر 100 کیلومتر طراحی شود و آن را روی خودروهای تولیدی با پلت‌فرم SP0 و X200 و SP100 نصب شود.یکی از کارشناسان صنعت خودرو در این مورد می‌گوید: مصرف بنزین و همچنین توان موتور زمانی قابل محاسبه دقیق است که موتور بر روی خودرو نصب شود و در غیر این‌صورت نمی‌توان گفت که چه نتیجه‌ای پس از نصب موتور و تست آن حاصل خواهد شد.وی همچنین با اشاره به اینکه موتور ملی سه سیلندر قبلاً تولید شده و در حال حاضر بر روی محصولات کره‌ای و اروپایی نصب می‌شود، می‌گوید: قرار است با انجام تغییرات جزیی، این موتور بر روی محصولات سایپا نیز نصب شود.
وی معتقد است: با توجه به اینکه قطعات این موتور بسیار حساس هستند، هزینه نگهداری آن بالا است و علاوه بر این، در صورت تولید موتور توربو شارژ نیز ممکن است با افزایش توان موتور، میزان مصرف سوخت آن نیز افزایش یابد که این مسئله به وزن خودرو بستگی دارد. به همین دلیل تا زمانی که مشخص نشود که این موتور بر روی چه خودرویی نصب خواهد شد، نمی‌توان گفت که مصرف سوخت آن پایین است و یا مثلا در حد 4/5 لیتر خواهد بود.
گفته می‌شود که شرکت اتریشی AVL پیشنهاد خود را به ایران خودرو نیز ارائه کرده اما این خودروساز به دلایل فنی، این پیشنهاد را نپذیرفته است.
به این ترتیب، طراحی موتور سه سیلندر در حالی توسط اتریشی‌ها صورت می‌گیرد که نمونه این اتفاق در سال‌های گذشته تجربه تلخی را برای کشور به جا گذاشت، زمانی که شاهد آتش سوزی پژو 405 بودیم و به دلیل عدم آشنایی کارشناسان ایرانی با طراحی موتور نصب شده بر روی این خودرو، کار رفع ایراد آن با تأخیر طولانی صورت گرفت.
