بهانه ۱۰ساله برای تکمیل داده‌های اقتصادی/تعلل دولت در حذف یارانه ثروتمندان به حذف یارانه نوزادان ختم شد!
به گزارش خبرگزاری بسیج، دولت در سال ۹۸ و ۹۹ به دلیل افت شدید کاهش فروش نفت با مشکل تأمین منابع و سرمایه لازم برای رفع مشکلات اقتصادی، افزایش رشد اقتصادی و نهایت خروج کشور از رکود روبرو بوده؛ همچنین نرخ رشد اقتصادی با نفت منفی ۷/۲ درصد نیز نشان‌دهنده اثر بالای درآمدهای نفتی بر اقتصاد کشور است که از جمله آن اثرپذیری بودجه از درآمدهای نفتی بوده که طبق آخرین آمارهای اعلام‌شده، وابستگی بودجه به نفت از ۴۸ در سال ۹۰ به حدود ۲۰ درصد در بودجه سال ۹۹ رسیده که اصلی‌ترین دلیل این موضوع کاهش شدید درآمدهای نفتی است.
چرا هدفمندی یارانه‌ها در تحقق عدالت اقتصادی موفقیت محسوسی نداشت؟
یکی از راهبردهای طرح هدفمندی یارانه‌ها تفاوت تخصیص یارانه بین دهک‌های مختلف درآمدی بود اما برخلاف آن، به تمامی اقشار یارانه به صورت برابر پرداخت شد. از همان ابتدای اجرای طرح عدم شناسایی دقیق گروه‌های مختلف درآمدی، دلیلی اصلی مسئولان برای عدم حذف یارانه ثروتمندان بود که در حال حاضر نیز همین دلیل باقی مانده است. پس از گذشت ۱۰ سال همان روند قبلی پرداخت یارانه ادامه یافته که موجب افزایش تعداد یارانه‌بگیران به حدود ۷۸ میلیون نفر شده است.
روش‌های مختلفی برای افزایش درآمدهای دولت پیشنهاد شده که یکی از آن‌ها کاهش هزینه‌ها و هدفمند کردن درآمدهای دولت است. هدفمندی یارانه‌ها از راهکارهایی بود که در سال ۸۸ برای مدیریت پرداخت یارانه‌ها در اقتصاد ایران اجرا شد؛ زیرا تا آن زمان سهم اقشار پردرآمد یارانه حامل‌های انرژی، بسیار بیشتر از دهک‌های پایین بود. برای اجرای هدفمندی یارانه‌ها، یارانه حامل‌های انرژی مانند برق، آب، گاز و بنزین کاهش یافت و همچنین قرار بود تا یارانه در قالب یارانه نقدی به صورت مستقیم به بخش تولید و مردم پرداخت شود. یکی از اهداف مهم اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، افزایش بازدهی بخش‌های مختلف از جمله نیروگاه‌ها و واحدهای تولیدی و همچنین حمایت از اقشار کم برخوردار و تحقق عدالت بود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که پس از ۱۰ سال این طرح در رسیدن به اهداف آن موفق نبوده است.
حذف یارانه نوزادان به جای حذف یارانه ثروتمندان
کاهش شدید فروش نفت و درآمدهای نفتی موجب افزایش کسری بودجه شد و از طرفی جمعیت بالای یارانه‌بگیران موجب شد تا تأمین یارانه نقدی برای دولت دشوار شود. به همین خاطر در روزهای اخیر نیز هیئت دولت به وزارت کار اجازه داده که در صورت نبود منابع لازم یارانه نوزادان جدید را پرداخت نکند درحالی‌که طبق گفته میرزایی سخنگوی ستاد تبصره ۱۴ بودجه دولت با اجرای فاز اول حذف یارانه ثروتمندان ۷ هزار میلیارد تومان درآمدی خواهد داشت و در این صورت دیگر نیازی به حذف یارانه نوزادان نخواهد بود.
کاهش شدید سهم تولید در مدیریت یارانه و افزایش شدید یارانه نقدی
با وجود افزایش مجموع پرداختی یارانه نقدی به بخش‌های مختلف که نمود آن در افزایش ردیف‌های هزینه‌ای در بخش درآمدها و هزینه‌های هدفمندی بین سال‌های ۸۹ تا ۹۷ بوده است که طبق آمارها مقدار آن از ۱۳۴ هزار و ۵۵۳ میلیارد ریال در سال ۸۹ به ۵۴۹ هزار و ۸۱۱ میلیارد ریال رسیده؛ اما نکته جالب توجه آنجاست که میزان یارانه پرداختی به بخش تولید از ۱۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال به ۴ هزار و ۷۳۹ میلیارد ریال کاهش یافته اما میزان پرداختی مستقیم به مردم از ۱۱۴ هزار و ۹۵۳ میلیارد ریال به ۴۲۱ هزار و ۷۸۲ میلیارد ریال در سال ۹۹ افزایش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده رشد مقدار پرداختی یارانه مستقیم به مردم است درحالی‌که طبق قانون هدفمندی قرار بود سهم بخش تولید از هدفمندی یارانه‌ها ۳۰ درصد باشد اما در شرایط فعلی سهم تولید به ۱/۸ درصد رسیده که دلیل اصلی آن تعداد بالای یارانه‌بگیران است.
با این حال ریشه‌یابی علل عدم پیگیری دولت برای حذف یارانه‌بگیران نشان می‌دهد که اصلی‌ترین دلیل حذف نشدن یارانه ثروتمندان، کاهش سرمایه اجتماعی و فشارهای سیاسی رسانه‌ای است.
