بهترین راهکار برای تقویت حجاب در جامعه، بازیابی هویتی و افزایش سرمایه اجتماعی است

مریم رحمانی در گفتگو با خبرنگار بسیج زنجان؛ با اشاره به ریشه‌های بنیادین حجاب در جامعه ایران، اظهار داشت:در تبیین بحث حجاب و عفاف ابتدا باید گفت که این مبحث در ذیل مفهوم عفت گنجانده می‌شود، «عفت یعنی ایجاد اعتدال» همانطور که شهید مطهری در این باره می‌فرماید، عفت آن چیزی است که انسان را در عرصه حیات کنترل میکند و به عبارتی اعتدال روانی در حفظ ارزش‌ها است.

وی ادامه داد:عفت در عرصه زندگی بشر دامنه وسیعی دارد و مطابق فطرت مشترک انسانهاست مانند:عفت در گفتار، عفت در رفتار، عفت در خوراک، عفت در پوشاک و.... عفت یعنی ایجاد تعادل؛ تعادلی که در آن هستی بر اصل عدالت استوار شده است.

این مسئول تصریح کرد:منطقی را که در بحث عفاف و حجاب مطرح است، منطقی جهانیست و قبل از بحث حجاب گستره عفت قرار دارد و بخشی از عفت، همانطور که ذکر شد، عفت در لباس است، عفت در رفتار و گفتار نیز باید در کنار عفت لباس باشد و امروزه برهنگی در آمریکا نیز جریمه دارد یعنی اجماع بین جوامع بشری بر این ارزش‌ها وجود دارد و این موارد حقایق مشترکی است که باید بر اساس آن‌ها با دنیا سخن گفت.

استادیار دانشگاه زنجان گفت:مساله عریانی و برهنگی از جهت فطرت بشر مطرح است و لباس در عرف بشری یک تمدن است و داشتن پوشش مناسب، فارغ از هر دین و مذهب و هر عقیده و گرایشی، در همه جوامع جزئی از قواعد و رسوم اجتماعی بوده و ما در تاریخ، کمتر با برهنگی اقوام و قبیله‌ها مواجه می‌شویم؛ مگر در میان قبایل بدوی که هیچ ردپایی از دانش و تمدن در میان آن‌ها دیده نمی‌شود و این ویژگی نیز در ایران باستان نیز مشاهده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در ایران حتی قرن‌ها قبل از اسلام زنان و مردان دارای پوشش کاملی بوده‌اند و بعد از تشرف به دین مبین اسلام این پوشش به منزله‌ی بخشی از هویت ملی و اجتماعی آن‌ها درآمده است، عنوان کرد:حجاب و عفاف در ایران با اسلام ایجاد نشده است و قبل از ورود اسلام نیز در ایران وجود داشت و دین به عنوان پشتوانه و ضمانت اجرایی اقتدار اخلاقی، آن است.

رحمانی در ادامه اظهار داشت: در طول تاریخ ایران، حتی در تحریم تنباکو که نفوذ و اقتدار مرجعیت دینی زیاد بود و وقتی مرجعیت فتوا می‌دادند و همه از آن اطاعت می‌کردند و به عبارتی دین حضور و بروز اجتماعی داشت و حجاب و عفاف نیز به عنوان یکی از ارزش‌های دینی و سنتی در جامعه آن زمان بروز و ظهور کرد.

این استاد دانشگاه در ادامه به پاسخ سوال خبرنگار بسیج در خصوص پوشش و حجاب چرا و چگونه تبدیل به مسئله اجتماعی می‌شود؟ گفت:بروز اجتماعی این موضوع به عنوان پدیده اجتماعی در عصر مدرنیزاسیون است که می‌خواهد زنان را وارد اجتماع کند، دورکیم (نظریه پرداز و جامعه شناس غربی) تحلیل می‌کند که ساختار خانواده از زمان انقلاب صنعتی به هم خورد و وقتی بحث مالکیت اقتصادی مطرح شد، اقتدار اخلاقی که عجین با دین بوده به کنار میرود و روایت‌های دینی از انسان بر اساس ذاتیات و فطریات و تکالیف انسانی مخدوش می‌شود.

رحمانی خاطرنشان کرد:با ارتباط بیشتر نهاد اقتصاد با سیاست، در بعد اجتماعی مطالبات و نقش‌ها دگرگون شد و وقتی صرفاً آورده اقتصادی ملاک است هنجار‌های محیط شغلی ایجاد می‌شود و به اصطلاح امروز محیط‌های شغلی پیوست‌های فرهنگی ندارد و مشروعیت در عصر مدرن کم رنگ‌تر شده است.

وی در پاسخ به سوال مسئله حجاب در ایران و عوامل گرایش به بدحجابی چیست؟ عنوان کرد:
در ایران، در زمان پهلوی دوم عملاً نوسازی و مدرنیزاسیون فرهنگی شروع شده است و آنجا این تشخص مادی و نمایش ثروت مبنا قرار می‌گیرد و وقتی در ایران نوسازی صورت می‌گیرد، نوسازی دنبال طراحی و ساخت انسان اقتصادی است و منطق نوسازی فردگرایی اقتصادی مبتنی بر رهایی فرد از هر قید و بندی است و در این مقطع اقتدار اخلاقی که عجین با دین بوده کنار میرود و روایت‌های دینی از انسان بر اساس ذاتیات و فطریات و تکالیف انسانی مخدوش میشود و کنترل اجتماعی را از فرد و خانواده برمیدارد و اینجا مرحله‌ای است که بدن قرارگاه تمایز اجتماعی شده است.

وی با اشاره به اینکه بدن سهل الوصول‌ترین جایی است که فرد میتواند به وسیله آن از شأن و جایگاه خودش حداقل در جایی که او را نمی‌شناسند دفاع کند، گفت:مد نیز از این جا آغاز می‌شود و بدن جلوه گاه شأن اجتماعی و تمایز می‌شود.

استادیار دانشگاه زنجان تاکید کرد: فرد برای این که کسی نفهمد مربوط به چه طبقه اجتماعی است و برای نزدیک شدن به طبقه ایده آل، از جایگاه بدن استفاده می‌کند و همه این‌ها نشان از این واقعیت دارد که جامعه به شدت با خلاء معنا و هویت مواجه شده است.

وی با اشاره به راهکار‌های مواجهه با مسئله حجاب، گفت:میان رشد سرمایه فرهنگی و تمایل به برهنگی و پوشش نامناسب رابطه معکوس وجود دارد و بر اساس مصاحبه‌های یک طرح پژوهشی مشاهده شد که افراد در سطوح مختلف علمی مواجه شدنشان با مقوله پوشش متفاوت بوده است و نوع نگاه و فکر انسان در نوع پوشش و لباس او متجلی می‌شود و به فرموده رهبر انقلاب، امروز نوع لباس زن مسلمان خود نمایاننده فکر اوست؛ به این معنا که آیا او یک زن ابزاری است یا زنی است که میخواهد از این پوشش برای رعایت ارزش‌های انسانی و بروز و ظهور اصالت تمدنی خود استفاده کند.

استادیار دانشگاه زنجان با بیان اینکه افزایش سرمایه اجتماعی و بازیابی هویتی اصالت تمدنی چه ایرانی و چه اسلامی مناسب‌ترین راه برای مواجهه با مسئله حجاب و پوشش است، افزود:تبیین هویت انقلاب و سرمایه اجتماعی در بیانیه گام دوم و معرفی الگوی سوم زن مسلمان توسط رهبری همگی نقشه راهی جهت تثبیت و تقویت مؤلفه‌های تعالی ساز اجتماعی است که نهایتاً با اتخاذ الگوی پیشرفت ایرانی-اسلامی به خلق تمدن نوین اسلامی می‌انجامد.