چهارمین مرحله مرمت اساسی برج طغرل در حال انجام است

حمید کریمی مرمت گر آثار تاریخی و پیمانکار پروژه مرمت برج طغرل در گفتگو با خبرنگار ما گفت:   از سه ماه پیش مرمت برج شامل چهار بخش اصلی: مبارزه با رطوبت نزولی، مبارزه با رطوبت صعودی، تکمیل زه کش و مرمت آجرهای فرسوده نما آغاز شده است.

وی افزود: در هر کدام از مراحل یک سری فرایندهایی مثل تعویض «فلاشینگ بام» ( آب بند فلزی دور بام) برای جلوگیری از چکه کردن آب باران بر روی نمای برج ، بند کشی، بام و قسمت های فرسوده بدنه انجام می شود که ملات فرسوده بند ها را تخلیه کرده ایم و با گچ بندکشی می کنیم علت اینکه بندکشی ها به وسیله گچ انجام می شود این است که بند اصلی بنا از نوع گچی بوده و ما هم مطابق همان مصالح اولیه و اصلی کار می کنیم تا تغییری در مصالح اصلی بنا ایجاد نشود.

کریمی ادامه داد: در پیشانی بنا تعدادی از آجرها فرسوده شده و ریخته بود  که ما آجرهای فرسوده را تعویض کردیم. همچنین «هره چینی» دور بام ریخته بود که این قسمت را دوباره اصلاح کردیم.  یک سری تزئینات آجری در برج طغرل داشته ایم که مربوط به دوره سلجوقی بوده اما متاسفانه در مرمت های دوره قاجار خراب شده بودند که ما دوباره آنها را اصلاح   و باز آفرینی کردیم.

این مرمت گر آثار تاریخی با اشاره به اینکه در دهه های گذشته   کانال زه کش دور بنا  ایجاد شده که نیمه تمام مانده بود، و فقط   قسمت غربی بنا را در بر می گرفت و  ما به  منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت زمین و آب های سطحی به سمت پی بنا در حال ایجاد کانال زه کش در نیمه شرقی بنا هستیم که با ساخت این کانال زه کش، عملیات گردش هوا به دور پی بنا کامل می شود و از نفوذ رطوبت احتمالی جلوگیری می شود.

کریمی خاطرنشان کرد: عملیات مرمت برج طغرل زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی و کارشناسان ناظر انجام می شود و   نظر کارشناسان  میراث فرهنگی روی پروژه مثبت بوده است.

پیمانکار پروژه مرمت برج طغرل در خصوص تعداد عملیات های مرمت بر روی این بنا، اظهار داشت: تا پیش از این سه دوره مرمت بر روی برج طغرل انجام شده و اکنون چهارمین مرحله مرمت این اثر تاریخی است.

کریمی افزود: یک دوره که اصلی ترین، مهم ترین و بیشترین مرمت بر روی بنای طغرل انجام شده مربوط به دوره ناصرالدین شاه است. در این دوره ناصر الدین شاه هنگام حضور در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) در بازدید از این بنا به وزیر خودش دستور داده که تحقیقاتی   پیرامون بنا صورت بگیرد و اینجا را بازسازی کنند که متوجه می شوند این بنا منصوب به طغرل بیگ سلجوقی اولین سلطان سلجوقی است.

 بعد از آن در دهه 50 یک سری مرمت انجام شده است و در دهه هشتاد هم مرمت هایی صورت گرفته و این چهارمین دوره مرمت اصولی   بنای برج طغرل است. البته مرمت های جزئی هم در فواصل بین این سالها انجام شده است.

مرمت گر آثار تاریخی در توضیح وظیفه زه کش برای حفاظت از بنا تصریح کرد: اینزه کش در وهله اول از نفوذ رطوبت و آب های اطراف به سمت بنا جلوگیری  می کند. در وهله دوم با گردش هوا در داخل زه کش، اگر رطوبتی پیرامون پی بنا وجود داشته باشد آن را خشک  می کند ؛  اما عمده ترین نقش درخصوص جذب نم و رطوبت را «نای کش» که در داخل بنا قرار دارد انجام می دهد.

وی اعتبار تخصیص یافته برای فاز اول مرمت برج طغرل را  یک میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: در فاز اول نورپردازی بود و ترمیم و مرمت بنا را انجام دادیم و شاید فازهای بعدی هم برای تکمیل این پروژه در دستور کار باشد.

کریمی با قدردانی از اساتید میراث فرهنگی ، اظهار داشت: در طول مرمت بنا از مشورت ها و نظرات اساتیدی همچون: استاد محبعلی، مختاری، مهندس معمار زاده و کسانی که صبغه و سابقه بسیار طولانی و درخشانی در زمینه مرمت آثار تاریخی دارند استفاده شده و   این بزرگان بارها در این محل حاضر شدند و از مراحل مرمت اثر بازدید کردند و نقطه نظرات کارشناسانه خود را اعلام کرده اند.  

همچنین در طول مرمت از همکاری مهندس پیمان منصوری سرپرست کارکاه  که در این مکان حضور داشت و آقای قنبری و کارشناسانی که به عنوان ناظر از طرف اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری با ما همکاری داشتند قدردانی می کنیم که این کار بدون همکاری این عزیزان شاید کاملا سخت می شد.

وی در خصوص کار تحقیقات و نحوه اجرای مرمت گفت: این کار وظیفه مشاور و پیمانکار نیست و تحقیقات و مطالعه در مورد شیوه  و روش مرمت و اینکه چه کارهایی باید انجام شود توسط دفتر فنی استان تهران انجام می شود که در این زمینه شورای فنی تشکیل شده و طی بازدید هایی که از این مکان داشته اند و مطالعه روش های مرمت های پیشین و آسیب شناسی که بر روی مرمت های قبلی انجام شده است،  یک دستور کاری به ما داده اند و ما براساس دستور اداره کل و زیر نظر آنها کار را انجام می دهیم.

  اگر در مواردی یک سری از بناهای تاریخی یک رخدادهایی داشته باشیم یا  عارضه جدیدی کشف شود یا آسیب جدی داشته باشد این موارد به ناظران و شورای فنی گزارش   می شود و آنها تصمیم مناسب را اتخاذ و  روش اصلاح و مرمت آن بخش را به ما  اعلام می کنند.

وی در پاسخ به سئوال خبرنگار ما درخصوص خاکبرداری هایی که از اطراف بنا صورت گرفته و انجام آزمایش مقاومت خاک، اظهار داشت: میزان  خاک های اطراف بنا تا جایی که برداشت کرده ایم از نوع خاک آواری است  که در طول 40- 50 سال گذشته در این محل تخلیه شده و از آنجائیکه در تصاویر ماهواره ای مشخص است و خیلی از دوستان هم می دانند، تا چند ده سال پیش اطراف این بنا مسکونی بوده و فعالیت های عمرانی انجام شده و شاید به وسیله ماشین های سنگین انجام شده و خاکی که الان در حال برداشت و خارج کردن آن هستیم «خاک برجا» بوده و از نوع خاک اصلی نیست حتی ما بقایایی از زباله های معاصر را در میان این خاک داشته ایم. اما آنچه مسلم است سطح خاک در دوره سلجوقی پایین تر از این بوده و اگر بخواهیم آزمایشی انجام بدهیم باید روی  خاک دوره سلجوقی انجام شود و شاید خاک اصلی زمین یک و نیم تا دو متر بالایی باشد.

 تجربه ای که همکاران در مناطق مختلف شهرری داشته اند و گزارش کرده اند  یک و نیم تا دو متر جزو آبرفت و رسوبات سالیان گذشته و چند قرن گذشته بوده است و خاکی که بنای طغرل در دوره سلجوقی روی آن بنا شده در سطح خیلی پایین تری است و ما هنوز به قسمت زیرین خاک نرسیده ایم.