خبرهای داغ:

جشن میلاد نبی مکرم اسلام (ص) سنت یا بدعت؟

با کمی جستار در سخنان علمای اهل سنت روشن می‌شود که جشن و شادی در ایام ولادت حضرت محمد(ص) نه تنها بدعت و امر جدیدی نبوده بلکه مستحب بوده و به شکرانه وجود آن حضرت برکات زیادی نیز وجود دارد.
کد خبر: ۸۷۹۳۱۷۶
|
۲۷ آذر ۱۳۹۵ - ۱۵:۰۸
جشن میلاد نبی مکرم اسلام (ص) سنت یا بدعت؟
به گزارش خبرگزاری بسیج از قم، مسلمانان و فرق اسلامی در سالروز ولادت خاتم النبیین، حضرت محمد مصطفی(ص) جشن‌های پرشکوهی در بلاد اسلامی برپا کرده و به شکرانه وجود با برکت آن حضرت این روز را گرامی می‌دارند.

سران وهابیت و اندیشمندان آن‌ها، با شعار دروغین پیروی از سنت پیامبر نور رحمت حضرت محمد بن عبد الله (ص)، علناً اظهار محبت مسلمانان را به آن حضرت به تمسخر گرفته و به حرمت برپایی جشن در سالروز ولادت آن حضرت فتوا داده‌اند!

در متن ذیل به برخی از فتاوا و سخنان بزرگان وهابیون اشاره خواهیم کرد:

ابن تیمیه حرانی(متوفای 728ه):جشن میلاد نبی اکرم یک امر بی اساس است!

ابن تیمیه حرانی ایدئولوگ اندیشه وهابیت، برگزاری جشن در سالروز میلاد رسول اکرم را امری بی اساس و جدید خطاب می‌کند:

إن اتخاذ هذا الیوم عیداً ، محدثٌ لا أصل له ، فلم یکن فی السلف لا من أهل البیت ولا غیرهم من اتخذ ذلک عیداً ، حتى یحدث فیه اعمالا….(1)

برگزاری جشن در سالروز ولادت نبی اکرم (ص) یک امر تازه و بی اساس است. در بین گذشتگان و نیز اهل بیت و غیر آنها کسی این روز را جشن نگرفته است و اعمالی انجام نداده...

عبدالله بن باز: جشن ولادت پیامبر(ص) بدعت در دین است.

عبدالعزیز بن عبدالله بن باز از مفتیان به نام عربستان سعودی و توسعه دهنده اندیشه سلفیت از جمله افرادی است که درباره برپایی جشن میلاد حضرت رسول اکرم(ص) فتوا به حرمت داده است، و این عمل را بدعت در دین می‌خواند، وی اینگونه می‌گوید:

من ذلک علمنا أن الاحتفال بالموالد من البدع المحدثة فی الدین آلتی یجب ترک‌ها والحذر منها امتثالا لأمر الله سبحانه وأمر رسول الله (ص).(2)

برپایی جشن در روز ولادت آن حضرت ، از بدعت‌های جدید در دین است که واجب است آن را ترک کرد تا امر خدا و رسول خدا (ص) اطاعت شود.

بن باز در پاسخ به سؤالی پیرامون برگزاری جشن در دوازدهم ربیع الاول برای حضرت رسول اکرم(ص) اینگونه پاسخ می‌دهد:

لیس للمسلمین أن یقیموا احتفالا بمولد النبی (ص) فی لیلة 12 ربیع الأول ولا فی غیرها ، کما أنه لیس لهم أن یقیموا أی احتفال بمولد غیره علیه الصلاة والسلام . لأن الاحتفال بالموالد من البدع المحدثة فی الدین.(3)

مسلمانان حق برگزاری جشن در شب دوازدهم ربیع الاول برای ولادت پیامبر(ص) را ندارند، همانطور که حق ندارند برای غیر آن حضرت جشن ولادت برپا کنند! زیرا جشن برای ولادت از بدعت‌های ایجاد شده در دین است.

وهابیون تنها جشن و شادی برای شخص نبی اکرم (ص) و دیگر ائمه اطهار علیهما السلام را بدعت در دین می‌دانند، با آنکه همه ساله برای سالگرد فتح ریاض توسط ملک عبد العزیز و تأسیس حکومت عربستان، جشن و شادی برپا کرده و آن روز را روز ملی عربستان نام گذاری کرده‌اند.

در مقدمه کتاب تاریخ مکه تألیف احمد السباعی نویسنده عربستانی، که به مناسبت صدمین سال پیروزی خونین آل سعود بر عربستان تجدید چاپ شده، آمده است:

جاءت فکرة الاحتفال بمناسبة مرور مائة عام على دخول الملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن الفیصل آل سعود یرحمه الله مدینة الریاض. وتأسیس المملکة العربیة السعودیة؛ تأکیداً لاستمرار المنهج القویم المبادئ السَامیة آلتی قامت علیها المملکة ورصداً لبعض الجهود المبارکة آلتی قام بها المؤسس الملک عبدالعزیز فی سبیل توحید المملکة؛ عرفاناً بفضله. ووفاءً بحقه وتسجیلاً لأبرز المکاسب والإنجازات الوطنیة آلتی تحققت فی عهده وعهد أبنائه خلال المائة عام والتعریف بها للأجیال القادمة.(4)

طرح جشن گرفتن برای صدمین سال وارد شدن ملک عبد العزیز به شهر ریاض و تأسیس کشور عربستان سعودی ، تاکیدی بر راه صحیحی است که کشور عربستان در آن حرکت می‌کند.

همانطور که بیان شد، در عقیده اندیشمندان وهابیت اگر شخصی سالگرد میلاد حضرت رسول اکرم(ص) را به عنوان تاکید بر استمرار راه صحیح آن حضرت جشن بگیرد ، بدعت است. اما برگزاری جشن در سالروز تأسیس عربستان سعودی توسط ملک عبد العزیز نه تنها بدعت در دین نیست بلکه تاکید بر راه صحیحی است که کشور عربستان در آن حرکت می‌کند.

روز ملی عربستان سعودی:

همه ساله در این جشن، سران کشور عربستان سعودی، به شادی و پایکوبی می‌پردازند که تلوزیون این کشور، تنها بخشی از آن را پخش می‌کند.

سایت رسمی وزارت تعلیم عالی عربستان در این باره چنین می‌نویسد:

تحتفل المملکة العربیة السعودیة بیومها الوطنی فی الیوم الأول من المیزان الموافق 23 سبتمبر (أیلول) من کل عام وذلک تخلیداً لذکرى توحید المملکة وتأسیسها على یدی جلالة الملک عبد العزیز بن عبد الرحمن آل سعود رحمه الله الذی أعلن قیام المملکة العربیة السعودیة عام 1351هـ (1932م).(5)

دولت سعودی همه ساله در تاریخ 23 سپتامبر به عنوان روز ملی جشن می‌گیرد و این به دلیل بزرگداشت تأسیس این دولت به دست اعلی حضرت پادشاه عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود است. او همان کسی است که استقلال مملکت عربی در سال 1351 هجری برابر 1932 میلادی اعلام کرد.

اندیشه علمای اهل سنت پیرامون میلاد نبی اکرم(ص)

با جستار در سخنان و فتاوای علمای بزرگ اهل سنت روشن می‌شود که آنان جشن میلاد آن حضرت را نه تنها جایز بلکه امری مستحب می‌دانند و از دایره بدعتی که بزرگان وهابیت بیان کرده بودند خارج کرده‌اند.

کلام اندیشمندان اهل سنت پیرامون برگزاری جشن میلاد نبی اکرم (ص) بسیار است. ما به اختصار پاره از سخنان و فتاوای آنها را ذکر خواهیم کرد و همه آ‌نها دلیل برگزاری مراسم جشن را، بزرگداشت مقام پیامبر اکرم (ص)، عرض ارادت و شکرانه نعمت وجود آن حضرت می‌دانند.

صالحی شامی (متوفای 947)

محمد بن یوسف صالحی شامی از علمای اهل سنت شافعی مذهب، در نقد سخنان یکی از کسانی که جشن میلاد پیامبر اکرم (ص) را جایز نمی‌داند این چنین می‌نویسد:

ولا نیة هنا إلا الشکر لله تعالى على ولادة هذا النبی الکریم (ص) فی هذا الشهر الشریف ، وهذا معنى نیة المولد فهی نیة مستحسنة بلا شک.(6)

برپا کردن جشن میلاد نبی مکرم اسلام (ص)، جز به قصد شکرانه وجود آن حضرت در این ماه شریف برگزار نمی‌شود، این معنای حسن نیت جشن مولودی است، پس این نیت، بدون شک خوب و قابل ستایش خواهد بود.

حضرمی شافعی(متوفای 930):

عبد الله بن عمر العلوی الحسینی الحضرمی الشافعی از علمای اهل سنت درباره برپایی جشن در سالروز ولادت آن حضرت تصریح می‌کند که مردم مکه، در شب ولادت حضرت در مکان ولادت آن حضرت جمع شده و ذکر و ادعیه می‌خواندند و به این محل تبرک می‌جستند. حتی برخی از علمای متأخر نیز بر استحباب این عمل مسلمانان فتوا داده‌اند:

قال علماء السیر : ولد النبی [ (ص) ] فی ربیع الأول ، یوم الاثنین بلا خلاف . ... وذلک ب ( مکة ) المشرفة ، فی شعب أبی طالب ، وهو المکان الذی یجتمع فیه أهل ( مکة ) لیلة المولد الشریف ، للذکر والدعاء والتبرک بمسقط رأسه [ (ص) ] . وأفتى جماعة من المتأخرین بأن عمل المولد على هذا القصد حسن محمود.(7)

سیره نویسان گفته‌اند: رسول خدا (ص) در ماه ربیع الاول روز دوشنبه به دنیا ‌آمد و در این مسئله اختلافی نیست. ... تولد پیامبر در مکه مشرفه در شعب ابوطالب اتفاق افتاد. این جا همان مکانی است که اهل مکه شب ولادت آن حضرت جمع می‌شود و ذکر و دعا می‌خوانند و به محلی که حضرت به دنیا آمده تبرک می‌جویند. گروهی از متأخرین فتوا داده‌اند که اعمال روز ولادت با این هدف و قصد یک امر نیکو است.

قسطلانی(متوفای 923):

شهاب الدین قسطلانی، از بزرگان اهل سنت یکی از شارحان به نام کتاب صحیح بخاری درباره فضیلت برپایی جشن در میلاد رسول اکرم (ص) می‌نویسد:

فإن قلت: إذا قلنا بأنه- علیه الصلاة والسلام- ولد لیلا، فأیما أفضل:

لیلة القدر أو لیلة مولده- (ص)-؟

أجیب: بأن لیلة مولده أفضل من لیلة القدر من وجوه ثلاثة:

أحدها: أن لیلة المولد لیلة ظهوره- (ص)-، ولیلة القدر معطاة له، وما شرف بظهور ذات المشرف من أجله أشرف مما شرف بسبب ما أعطیه، ولا نزاع فى ذلک، فکانت لیلة المولد- بهذا الاعتبار- أفضل.

الثانى: أن لیلة القدر شرفت بنزول الملائکة فی‌ها، ولیلة المولد شرفت بظهوره- (ص)- فی‌ها. ومن شرفت به لیلة المولد أفضل ممن شرفت بهم لیلة القدر، على الأصح المرتضى، فتکون لیلة المولد أفضل.

الثالث: أن لیلة القدر وقع التفضل فی‌ها على أمة محمد- (ص)-، ولیلة المولد الشریف وقع التفضل فی‌ها على سائر الموجودات، فهو الذى بعثه الله عز وجل- رحمة للعالمین، فعمت به النعمة على جمیع الخلائق، فکانت لیلة المولد أعم نفعا، فکانت أفضل.(8)

کدامیک برتر است ؟ شب قدر یا شب ولادت آن حضرت از شب قدر برتر است ؟!

پاسخ داده شده است که شب ولادت آن حضرت به سه علت، برتر از شب قدر است:

1- شب ولادت، شب ظهور آن حضرت است و شب قدر هدیه به آن حضرت و فضیلت شب ظهور آن حضرت، بیشتر از فضیلتی است که به یمن وجود آن حضرت به مسلمانان داده شده است و شکی در این مطلب نیست، به همین دلیل شب ولادت آن حضرت به این اعتبار افضل است.

2- شب قدر با نزول ملائکه، ارزش پیدا کرده است و شب ولادت ، با ظهور آن حضرت و کسی که سبب فضیلت شب ولادت است، طبق نظر صحیح، از ملائکه که سبب فضیلت شب قدرند بالاتر است، با این ترتیب شب ولادت افضل است.

3- شب قدر، فضیلتی برای امت پیامبر (ص) است و شب ولادت فضیلتی برای تمام عالمیان! زیرا خداوند رسول خدا (ص) را رحمة للعالمین فرستاده است و برکت شب ولادت ایشان بیشتر است.

و همچنین وی پیرامون نحوه برگزاری این جشن توسط اهل سنت، برای نبی اکرم (ص) می‌نویسد:

ولا زال أهل السلام یحتفلون بشهر مولده- علیه السّلام-، ویعملون الولائم، ویتصدقون فى لیالیه بأنواع الصدقات، ویظهرون السرور، ویزیدون فى المبرات. ویعتنون بقراءة مولده الکریم، ویظهر علیهم من برکاته کل فضل عمیم.

ومما جرب من خواصه أنه أمان فى ذلک العام، وبشرى عاجلة بنیل البغیة والمرام، فرحم الله امرآ اتخذ لیالى شهر مولده المبارک أعیادا، لیکون أشد علة على من فى قلبه مرض وأعیا داء.(9)

همیشه مسلمان‌ها برای ولادت آن حضرت جشن گرفته‌اند و در آن ولیمه داده‌اند و در شب ولادت آن حضرت صدقه داده و اظهار خوشحالی می‌کنند و کارهای خیر بیشتری انجام می‌دهند و برای آن حضرت مولودی می‌خوانند و برکات آن حضرت نیز شامل حال آنان می‌شود.

خداوند رحمت کند هر کسی را که در شب‌های ماه ولادت آن حضرت عید بگیرد، تا غصه و درد کسی که در دل او مریضی (دشمنی با پیامبر) است بیشتر شود.

سیوطی(متوفای 911):

جلال الدین سیوطی محدث و اندیشمند به نام اهل سنت، پیرامون میلاد رسول اکرم (ص) چنین می‌نگارد:

حسن المقصد فی عمل المولد بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله وسلام على عباده الذین اصطفى، وبعد فقد وقع السؤال عن عمل المولد النبوی فی شهر ربیع الأول ما حکمه من حیث الشرع ؟ وهل هو محمود أو مذموم؟ وهل یثاب فاعله أولاً ؟. والجواب: عندی أن أصل عمل المولد الذی هو اجتماع الناس وقراءة ما تیسر من القرآن وروایة الأخبار الواردة فی مبدأ أمر النبی (ص) وما وقع فی مولده من الآیات ثم یمد لهم سماط یأکلونه وینصرفون من غیر زیادة على ذلک هو من البدع الحسنة آلتی یثاب علیها صاحبها لمافیه من تعظیم قدر النبی (ص) وإظهار الفرح والاستبشار بمولده الشریف.(10)

سؤال: برگزاری جشن میلاد پیامبر اکرم از حیث شرع چه حکمی دارد؟ آیا این عمل مورد ستایش است یا خیر؟ جواب: برگزاری جشن در سالروز میلاد آن حضرت و جمع شدن مردم برای برپایی جشن و خواندن قرآن و روایات برای نبی اکرم ستایش شده است.

وی در کتاب‌ «الوسائل فی شرح الشمائل» پیرامون جشن میلاد پیامبر فضائل و مناقبی بیان می‌کند، دمیاطی به نقل از سیوطی می‌نویسد:

قال سلطان العارفین جلال الدین السیوطی فی کتابه الوسائل فی شرح الشمائل ما من بیت أو مسجد أو محلة قرىء فیه مولد النبی الا حفت الملائکة بأهل ذلک المکان وعمهم الله بالرحمة والمطوقون بالنور یعنی جبریل ومیکائل وإسرافیل وقربائیل وعینائیل والصافون والحافون والکروبیون فإنهم یصلون على ما کان سببا لقراءة مولد النبی.

قال وما من مسلم قرىء فی بیته مولد النبی إلا رفع الله تعالى القحط والوباء والحرق والآفات والبلیات والنکبات والبغض والحسد وعین السوء واللصوص عن أهل ذلک البیت فإذا مات هون الله تعالى علیه جواب منکر ونکیر وکان فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر (11).

سلطان عارفان جلال الدین سیوطی در کتاب «الوسائل فی شرح الشمائل» گفته است: در هر خانه، مسجد، یا محله‌ای که در آن مولودی پیامبر خوانده شود، فرشتگان اهل آن مکان را همه در حیطه رحمت الهی ونور قرار می‌دهد. مقصود از فرشتگان، جبرئیل، میکائیل، اسرافیل، قربائیل، عینائیل، صافون و حافون و کربیون است؛ زیرا آنها درود می‌فرستند بر کسانی که سبب مولودی خوانی پیامبر می‌شودند.

و نیز گفته است: در هر خانه مسلمانی که مولودی پیامبر خوانده شود، خداوند متعال گرسنگی، وبا، آتش سوزی، آفات وبلیات، کینه، حسادت، چشم بد، شر دزد را از اهل این خانه بر می‌داند. هنگامی ‌که بمیرد، خداوند پاسخ منکر و نکیر را بر وی آسان می‌کند و او در جایگاه راست گویان در نزد خداوند خواهد بود.

سیوطی پیرامون احترام و برتری روز دوشنبه که روز میلاد آن حضرت است می‌نویسد:

فتشریف هذا الیوم متضمن لتشریف هذا الشهر الذی ولد فیه، فینبغی أن نحترمه حق الاحترام ونفضله بما فضل الله به الأشهر الفاضلة.(12)

گرامیداشت این روز (روز ولادت پیامبر) بزرگداشت آن ماهی (ربیع الاول) را که در آن متولد شد، نیز دربر دارد پس شایسته است این ماه را احترام کرد و همانگونه که خداوند ماه‌های برتر را برتری داد، این ماه را برتری دهیم.

حسن بن عمر بن حبیب(متوفای 779):

حسن بن عمر بن حبیب نیز مورخ و اندیشمندان اهل سنت، پیرامون برگزاری جشن در سالروز میلاد آن حضرت به صراحت اینگونه می‌نویسد:

فما أکرم أیام مولده الشریف عند من عرف قدرها وما أعظم برکت‌ها عند من عرف سرها ونشرها وحقیق بیوم کان فیه وجود النبی أن یتخذ عیدا وخلیق بوقت استقرت فیه غرته أن یعقد طالعا سعیدا إذ قد انبسق فیه عن جوهرة الکون بیض الشرف وفیه ظهرت الدرة المصونة من باطن الصدف وأبرز سابق السعد من کمون العدم وبمکة المشرفة أنجز صادق الوعد بمضمون الکرم (13).

چه گرامی است ایام شریف ولادت پیامبر(ص) در نزد کسی که جایگاه آن حضرت را می‌داند. چقدر با برکت است این ایام در نزد کسی که اسرار و نشر آن را می‌داند. سزاوار است که روز ولادت وجود پیامبر (ص) را عید گرفت و سزاوار است در وقتی که این ماه ظهور می‌کند، طالع خوبی منعقد شود زیرا در این ماه از جوهره عالم و دایره شرف پرده برداشته شد و در این ماه در پنهان از درون صدف بیرون آمد و آن کسی که سعید بود به عرصه وجود پا نهاد و در مکه مشرفه وعده راستین الهی محقق شد.

امام یافعی(متوفای 768):

عبداللّه‌ یافعی مورخ و اندیشمند اهل سنت‌ نیز تصریح می‌کند، کسی که در میلاد پیامبر (ص) اطعام مسلمانان بپردازد و مردم را برای این مراسم فرابخواند، او با راستگویان، شهداء و افراد صالح محشور می‌شود و جایگاهش در بهشت است:

وقال الإمام الیافعی الیمنى من جمع لمولد النبی إخوانا وهیأ طعاما وأخلى مکانا وعمل إحسانا وصار سببا لقراءة مولد الرسول بعثه الله یوم القیامة مع الصدیقین والشهداء والصالحین ویکون فی جنات النعیم.(14)

امام یافعی یمنی گفته است: هر کسی برای مراسم مولودی پیامبر، برادران دینی‌اش را جمع کند، برای آنها طعامی آماده کند و مکانی را برای مراسم آماده سازد و اعمال نیک انجام دهد و سبب مولودی خوانی و مدیحه سرایی شود، خداوند او را در روز قیامت با صدیقان، شهدا و صالحین محشور می‌کند و در بهشت از نعمات الهی بهره‌مند خواهد بود.

جنیدی بغدادی(متوفای 297):

جنیدی صرف حضور در جشن میلاد نبی اکرم (ص) را رسیدن به ایمان می‌داند. کلام وی را دمیاطی در کتاب حاشیة إعانة الطالبین چنین نقل کرده است:

قال الجنیدی البغدادی رحمه الله من حضر مولد الرسول وعظم قدره فقد فاز بالإیمان.(15)

جنیدی بغدادی گفته است: کسی که به جشن مولودی پیامبر (ص) حاضر شود و جایگاهش را بزرگ بداند، به ایمان دست پیدا می‌کند.

سری سقطی(متوفای 253 ه):

سری سقطی نیز از علمای اهل سنت پیرامون جشن میلاد نبی اکرم (ص) می‌گوید:

وقال السری السقطی من قصد موضعا یقرأ فیه مولد النبی (ص) فقد قصد روضة من ریاض الجنة لأنه ما قصد ذلک الموضع إلا لمحبة الرسول وقد قال علیه السلام من أحبنی کان معی فی الجنة.(16)

کسی که تصمیم بگیرد در جایی برود که مولودی پیامبر قرائت می‌شود، تصمیم گرفته که در باغی از باغ‌های بهشت وارد شود؛ زیرا او به خاطر محبت پیامبر قصد این مکان را کرده است، در حالی که رسول خدا (ص) فرمود: کسی که مرا دوست بدارد همراه من در بهشت است.

مولوی نصیب الله عمراف(معاصر):

مولوی نصیب الله عمراف از علمای معاصر اهل سنت ایران، در خطبه‌های نماز جمعه جامعه المصطفی گرگان پیرامون این قضیه نیز چنین می‌گوید:

برگزاری جشن‌ها، مولودی خوانی و مراسمات هفته وحدت در راستای تکریم شخصیت رسول الله (ص) بوده و موجب همدلی بیشتر مسلمانان می‌شود.

 وی افزود: بزرگداشت هر چیزی که متعلق به پیامبر اسلام (ص) است بر اساس تقوای الهی است و بزرگداشت آن شخصیت برجسته در واقع ستایش باریتعالی است.

به گفته وی؛ امروز امت اسلامی پیامبرشان را با چشم ندیده‌اند، ولی یادآوری نام مبارک آن حضرت و برگزاری جشن میلاد برای ایشان، مسلمانان امروزی را به ایشان وصل می‌کند. (17).

رهیافت نهایی این نوشتار، ثابت می‌شود که وهابیون و سران عربستان سعودی با ادعای پیروی از سنت نبی اکرم، جشن و شادی برای حضرت محمد(ص) و ائمه اطهار علیهما السلام را بدعت در دین و امر جدیدی می‌دانند با آنکه همه ساله برای سالگرد تأسیس حکومت عربستان سعودی، جشن و شادی برپا کرده و این عمل را امر صحیحی می‌خوانند. اما با کمی جستار در سخنان علمای اهل سنت ثابت شد که جشن و شادی در ایام ولادت آن حضرت نه تنها بدعت و امر جدیدی نبوده بلکه مستحب بوده و به شکرانه وجود آن حضرت برکات و مناقب زیادی نیز وجود دارد و برگزاری این عید بزرگ به نشانه تعظیم و بزرگداشت پیامبر (ص)، اظهار ارادت و شکر گزاری و سپاس شکرانه وجود با برکت آن حضرت است.

------------------------------

پی نوشت:

1.     اقتضاء الصراط المستقیم مخالفة أصحاب الجحیم، ج 1، ص 294

2.     http://www.binbaz.org.sa/fatawa/83

3.     http://www.binbaz.org.sa/fatawa/84

4.     تاریخ مکة، ج 1 ص 5

5.     http://www.moe.gov.sa/ar/about/aboutKSA/Pages/default.aspx

6.     سبل الهدى والرشاد، ج 1، ص 373

7.     حدائق الأنوار ومطالع الأسرار فی سیرة النبی المختار، ج1، ص105

8.     المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة (ج1/ ص88)

9.     المواهب اللدنیة بالمنح المحمدیة (1ج/ ص90)

10.   الحاوی للفتاوی فی الفقه وعلوم التفسیر والحدیث والاصول والنحو والاعراب وسائر الفنون، ج 1 ص 182

11.   إعانة الطالبین، ج 3، ص 365

12.   الحاوی للفتاوی فی الفقه وعلوم التفسیر والحدیث والاصول والنحو والاعراب وسائر الفنون، ج 1 ص 186

13.   المقتفى من سیرة المصطفى (ص)، ج1، ص32

14.   إعانة الطالبین، ج 3، ص 365

15.   حاشیة إعانة الطالبین على حل ألفاظ فتح المعین لشرح قرة العین بمهمات الدین، ج 3، ص 364

16.   إعانة الطالبین ج 3، ص 365

17.    www.taghribnews.com/vdcgzw9xuak9nx4.rpra.html
ارسال نظرات