راهکارهای حل مسائل دانش بنیان/اقتصاد دانش بنیان زیر بنای اقتصاد مقاومتی است

جواد عقیلی پور، مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بسیج از خراسان جنوبی بر میزان رشد و توجه به اقتصاد دانش بنیان در ایران صحه گذاشت و بیان کرد: موضوع اقتصاد دانش بنیان که چند سال است بر آن تأکید می شود، تنها راه علاج مقابله با تحریم ها و ایجاد اشتغال می باشد. اقتصاد دانش بنیان یک جاده دو طرفه است که یک طرف آن علم و دانش و طرف دیگر آن اقتصاد می باشد.

به زبان ساده این اقتصاد دانشی است که می تواند ثروت تولید کند و همه کشورها امروزه برای استقلال کشورشان در این جاده پا گذشته اند؛ چرا که این نوع اقتصاد مستهلک نمی شود و با استفاده از این نوع دانش، دانش به روزتری ارائه می شود. در کشور ما چندی است که به این مسئله اهمیت می دهند و برنامه هایی را در دست اقدام قرار داده اند اما هنوز نسبت به سایر کشورها عقب هستیم. با وجود 2700 شرکت دانش بنیان، هنوز نقش آنها در تولید، اشتغال و ثروت مشخص نمی باشد و لازم است توجه ویژه به این موضوع شود.

راهکارهای حل مسائل دانش بنیان

در ادامه وی راهکارهایی را برای حل مسائل دانش بنیان و پیشرفت روزافزون این نوع اقتصاد ارائه کرد که به شرح زیر می باشد:

اقدام 1:فرهنگ دانش بنیان

می بایست باورها و تفکرات جدیدی جایگزین باورها و تفکرات قدیمی و کهنه شود. باید فرهنگی ایجاد شود که حامی خبرگان و دانشکاران باشد و باطراحی سیستم های پاداش مبتنی بر دانش حامی فرهنگ درآمدزایی از دانش شویم. بایستی فرهنگ استخدام های مبتنی بر دانش و شایستگی جایگزین استخدام های رابطه ای و م تخصص شود.همچنین با آموزش مستمر و تحرک بخشی فرهنگ تولید محصولات و خدمات دانشی در بین سازمان ها تقویت گردد.

اقدام 2:مدیریت دانش بنیان

لازم است همه وزارتخانه ها و دستگاههای زیرمجموعه آنها و بخش خصوصی نسبت به ایجاد و ابلاغ پستی به نام مدیر ارشد دانش (cko)به عنوان نقشی استراتژیک در توسعه دانش بنیان اقتصاد اهتمام نمایند.

باید بدانیم دانش در اقتصاد دانش بنیان ماهیتی استراتژیک برای کشور داردو علاوه بر اینکه  باید در لایه  ارشد سازمان ها به آن توجه شود،می بایست مدیریت وزارتخانه ها و دستگاهها مبتنی بر دانش باشند و تصمیم گیری های مدیریتی رنگ و بوی دانشی به خود بگیرند. ضمنا بهبود سیستم های مدیریتی کشور به مدیریت دانش بنیان و همه گیر شدن استفاده از سیستم های مدیریت دانش بنیان به طور حتم،ضریب افزایش بهره وری در سازمان ها را به شدت افزایش خواهد داد.

اقدام 3:کار دانش بنیان

هنوز انجام کار دانشی و تزریق فکر به کارها به رسمیت شناخته نشده است. طبق آخرین گزارش جهانی نوآوری در سال 2016،ایان رتبه 102معیاری به نام دانشکارknowledge workerرا به خود اختصاص داده است.

یعنی کارمندان و مدیران ما کمتر کار دانشی انجام می دهند و بیشتر به جنبه اجتماعی کارهاتوجه م شود.

در حالیکه کار دانشی  می بایست جزو وظایف روزانه افراد باشد.یک فرد باید بتواند به طور مستمر دانش های جدید را شناسایی کند

از دانش های دیگران استفاده نماید و با قدرت تحلیل بالا محصولات و خدمات دانشی را برای سازمان تبوع خود طراحی تولید و به فروش برساند.

اقدام 4:سرمایه گذاری در دارایی های نامشهود

از اقدامات مهم دیگر در توسعه دانش بنیان اقتصاد،افزایش هزینه های تحقیق و توسعه  درون سازمانی ،تقویت برند،ثبت اختراع،تولید درن زای دانش فنی و غیره در بخش عمومی و خصوصی است. هم اکنون در اغلب سازمان های کشور،تنها به محاسبه ارزش دفتری سازمان ها توجه می شود و به دارایی های نامشهود آنها در قیمت گذاری  تعیین ارزش توجه چندانی وجود ندارد.

به عنوان مثال جایگاه های برندهای یک کشور نشان دهنده وضعیت توسعه یافتگی اقتصاد دانش بنیان در آن کشور است.

اقدام5:شهرها و مناطق دانش بنیان

لازم است وزارتخانه های مرتبط،نسبت به ایجاد و توسعه شهرها و مناطق دانش بنیان با همکاری شهرداری ها و شوراهای شهر

اهتمام نمایند.شهرهای آینده،شهرهای دانشی هستند. شهریکه سرمایه های دورن شهر راشناسایی  و به عنوان یک اهرم برای توسعه

شهر استفاده می کند.از مصادیق یک شهر دانشی می توان به جذب استعدادها،برندینگ شهری،توانایی پاسخگویی به موقع به حوادث شهی ،بالابودن شاخص های علم وفناوری در شهر مثل پارکهای علم وفناوری و شرکت های دانش بنیان ،وجود پایگاه یکپارچه دانش شهری ،وضعیت سرمایه گذاری های دانشی در شهر،قابلیت نوآوری شهر درتمامی حوزه های زندگی شهری و غیره اشاره کرد.علاوه بر این شکل دهی و توسعه مناطق دانش بنیان موفق در سطح کشور و خاورمیانه و ایجاد خوشه های منطقه ای در سراسر کشور تاثیر مثبتی در توسعه مناطق دانش بنیان می گذارد که نیازمند اهتمام جدی دولت و همکاری موثر میان وزارتخانه هاست.

اقدام 6:دانشگاه کارآفرین

درصد ناچیزی از درآمد دانشگاهها از محل فروش دانش و انتقال فناوری است.وزارت علوم،تحقیقات و فناوری باد توجه ویژه ای به اصلاح فرهنگ مدرک گرایی و تعیین دوره عمر برای مدرک تحصیلی دانشگاهی داشته باشد لازم است سایت های منبع باز به زبان های فارسی و بین المللی برای یادگیری با همکاری دانشگاههای کشور ایجاد شود.می بایست به جای تاکید بیش از حد به تولید مقاله به تاثیر گذاری مقالات و دانش ها در زندگی عموم جامعه،صنایع و کسب و کار تاکید مضاعف  داشت . افزایش سهم همکاری در تحقیقات کاربردی بین صنعت و دانشگاه و اهتمام جدی به تغییر ماهیت دانشگاهها در تبدیل شدن به دانشگاه کارآفرین یک دغدغه جدی در کشور است. روش های  آموزشی فعلی دانشگاهها نیز جوابگوی نیاز صنعت در شرایط پیچیده فعلی نیست.

اقدام 7:بازار دانش

بازار فروش مناسبی برای محصولات و خدمات شرکت های دانش بنیان وجود ندارد و اگر شرکت های دانش بنیان محصول با خدمت دانشی با کیفیت و با قیمت رقابتی هم تولید کنند باز با مشکل فروش و صادرات محصولات و خدمات دانشی خود مواجه اند.

شرکت های دانش بنیان نیز می بایست با ابزارهای مدیریتی ،روش های تجاری سازی و بازاریابی دانش بیشتر آشنا شوید.

اقدام 8:صنایع دانش بنیان

کدام صنایع بیشتر از بقیه صنایع در حال خرید و فروش دانش هستند. برخی صنایع در دنیا مانند صنعت فناوری اطلاعات بیمه و تکنولوژی،بهداشت و درمان ،هوافضا و غیره صنایع دانش بنیان هستند. اگر بخواهیم به اقتصاد دانش بنیان برسیم باید سرمایه گذاری بیشتری روی این صنایع انجام دهیم.

اقدام9:حقوق مالکیت

از اقدامات مهم دیگر در اقتصاد دانش بنیان،حفظ حقوق مالکین دارایی های فکری است.مصادیق دارایی های فکری شامل کپی رایت،اختراع،طراحی صنعتی ،علائم تجاری،اسرار تجایری و غیره است.

نکته مهم اینکه قوانین خوبی برای حمایت از مالکیت فکری در کشور وجود دارد و به معاهدات بین المللی هم ملحق شده ایم،اما غالب سازمان ها و افراد حقیقی آگاهی کمی از این قوانین دارند. به عنوان مثال حقوق انحصاری ثبت اختراع توسط دولت تا20سال به مخترع داده می شود و مخترع می تواند استفاده تجاری از اختراع خود داشته باشد .

بسیاری از شرکت های معتبر دنیا با ثبت اختراعات متعدد و فروش آنها نه تنها سود بالایی به دست می آورند بلکه از به سرقت رفتن آن توسط رقبا نیز جلوگیری می کنند زیرا مورد حمایت قانون هستند.

اقدام 10:نوآوری مستمر

باید یاد بگیریم که دانش نیز تاریخ مصرف دارد.اقتصادی موفق است که با تکیه بر دانش،دائما نوآوری می کند،نیازها را زودتر از دیگران کشف کرده و بهتر از دیگران به آن پاسخ می دهد و این درون مایه اصلی نوآوری مستمر است.

اهمیت علم و دانش در اسلام

عقیلی پور در ادامه گفتگوی خود بر لزوم توجه بیش از پیش به موضوع علم و فناوری پرداخت و تصریح کرد: با مطالعه قرآن کریم و روایات معصومین این نکته محرز می شود که اسلام تأکید بسیاری بر مسئله علم و سوادآموزی دارد؛ تا جایی که بیان شده تا می توانید به دنبال کشف علم باشید. در مضامین و احادیث دین مبین اسلام آمده است که همواره از زمان تولد تا مرگ به دنبال افزودن دانش باشید. در حدیثی از مولای متقیان علی (علیه السلام) آمده است: «العلم سلطان» یعنی علم قدرت است و هر کس به آن دست یابد غالب و هر کس دست نیابد مغلوب خواهد بود. دین اسلام همواره انسان را به تعقل و خردآموزی تشویق می کند و تأکید می کند که بشر همواره در آسمانها و زمین سیر کند، بیاندیشد تا به قدرت پروردگار پی ببرد.

اهمیت دانش و علم از دیدگاه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)

مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری خراسان جنوبی  گفت: مقام معظم رهبری در اکثر فرمایشات خویش بر مقوله علم و فناوری تأکید نموده اند و می فرمایند که اساس پیشرفت هر کشور تحقیق و پژوهش می باشد و تنها راه نجات این جامعه را توجهبه مسئله علم و فناوری می دانند. ایشان می فرمایند برای حفظ این نظام سه مؤلفه باید مورد توجه قرار گیرد؛ اول اقتصاد مبتنی بر اقتصاد مقاومتی، دوم انقلابی ماندن، و سوم علم بومی می باشد. دغدغه مقام معظم رهبری امروز بر راه اندازی شرکت های دانش بنیان می باشد. ایشان با توجه به مبحث اقتصاد مقاومتی تأکید نموده اند که اساس کار اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش بنیان است؛ چرا که این موضوع هم علم و هم اقتصاد می باشد.

حمایت از طرح های فناوری تا سقف 160 میلیون تومان

مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری خراسان جنوبی  اظهار داشت: با توجه به اهمیت علم و فناوری و تأکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب بر بومی سازی علم، از ابتدای سال جاری از 2 طرح نیمه حرفه ای هر کدام به مبلغ 20 میلیون تومان و از 24 طرح آماتوری هر کدام به مبلغ 5 میلیون تومان به صورت بلاعوض حمایت شده است.

وی یادآور شد: همچنین در راستای توانمندسازی اقشار، با توجه به وجود قشرهای تخصصی بسیج، برنامه های علمی برای هر قشر مشخص گردیده است.