آقای کافی‌زاده، آیا اداره جهاد کشاورزی طرحی برای کشت یا تولید محصول جدید سازگار با بوم کاشان دارد؟ با توجه به بحران آب در شهرستان چه سرمایه گذاری در زمینه کشت‌های «کم آب‌بر» شده است؟
ما دو کار و سیاست کلی در اداره جهاد کشاورزی کاشان در دست اقدام داریم. یکی اصلاح الگوی کشت منطقه به طرف گیاهان «کم آب‌بر» و اقتصادی و دیگری اصلاحح سیستم‌های آبیاری البته در جاهایی که شرایط آن موجود است. در زمینه اصلاح الگوی کشت، متقاضیان، مسئله را مطرح می‌کنند و ما انجام می‌دهیم که البته بیشتر خود متقاضی باید پیگیر کار باشد و ما بیشتر در بحث‌های آموزش و فرهنگ‌سازی موضوع مربوطه هستیم.
در مورد سرمایه‌گذاری با توجه به تعداد افراد و سطح مزرعه یا چاهی که در اختیار آنان است از ۵۰ تا ۸۵ درصد سرمایه گذاری برای سیستم آبیاری را دولت برای اولین بار در تاریخ کشاورزی ایران در این گونه موارد به متقاضی به طور بلاعوض کمک می‌کند.
برای اصلاح سیستم آبیاری چه طرح‌های کلانی پیاده شده است؟
امسال رتبه اول را در طرح‌های تجمیعی استان داریم که این طرح‌ها عبارت است از اینکه برای کل یک مزرعه با هر منبع آبی که داراست، تقاضای اصلاحح سیستم آبیاری می‌دهند. الان در استان از حدود چهار هزار و 200 هکتار که این طرح قرار است در آنها اجرا شود بیش از یکهزار و 400 هکتار آن برای شهرستان کاشان است.
در طرح‌های تجمیعی دو مدل کار می‌کنند. یا آبیاری کم فشار استفاده می‌کنند که این کار حداقل ۳۰ درصد راندمان آبیاری را افزایش می‌دهد و یا اینکه علاوه بر آبیاری کم فشار، لوله گذاری تحت فشار هم انجام می‌دهند. یعنی سیستم‌های جدید قطره‌ای و مکانیزه را به کار می‌گیرند که آن هم راندمان را به ۹۰ درصد می‌رساند.
با توجه به سرمازدگی محصولات زراعی در سرمای پاییز امسال، آیا اقدامات پیشگیرانه توسط جهاد کشاورزی انجام نشده بود؟
به هر حال سرمایی که در این پاییز کاشان داشتیم، طبق گزارشات هوا‌شناسی در ۵۰سال اخیر بی‌سابقه بوده است.
در عین حال، اقداماتی که از قبل باید انجامم می‌گرفت که کمتر خسارت ببینند، اطلاع رسانی شده بود. ولی تعدادی از کشاورزان اجرا نکردند و عده‌ای هم به کار گرفتند؛ ولی به هر حال بحثی بود که خیلی در اختیار انسان نیست. ما در پاییز امسال؛ سرمای ۹ تا ۱۶ درجه زیر صفر داشتیم. ولی خوشبختانه بیشتر محصولات باغی برداشت شده بود.
اما برای مثال در ساوه که خسارت زیادی دیده بود، متاسفانه محصولی برداشت نکرده بودند. ولی ما ۹۰ درصد جمع کرده بودیم و اگر کشاورزان ما از ۱۵ شهریور تا ۱۵۵ مهر محصولشان را جمع آوری می‌کردند، درآمد اقتصادی زیادی نصیبشان می‌شد و اینکه خسارت ما بیشتر مربوط به درختان بوده است.
طبق بحث آمایش سرزمینی، منطقه کاشان اقلیم فوق خشک است و برای کشاورزی مناسب نیست. یعنی اشتباه بزرگی که در این منطقه رخ داده، این است که دارند کشاورزی می کنند و از آن وخیم تر این است که محصولی مثل پنبه که برای رشدش چند هزار متر مکعب آب می خواهد، تولید می شود و کاشان قطب تولید پنبه در کشور شده است! چرا جهاد کشاورزی نه تنها برنامه ای برنامه ای برای منع کشت آن و جایگزینی آن ندارد، بلکه از کشت پنبه حمایت می کند؟
اصلا چنین موضوعی صحت ندارد که کاشان قطب کشت پنبه باشد. چون ما در زمانی که آبسالی بوده است؛ حداکثر کشت کاشان ۷۰۰ هکتار بوده است که عددیی نیست. این آمار پنج سال پیش است ولی الان این مقدار به ۳۵۰ هکتار کاهش پیدا کرده است. گذشته از آن، این کشت تلفیقی است و بیشتر با طالبی کشت می‌شود که بسیاری از مصرف آبی که این دو به آب نیاز دارند در حال صرفه جویی است و بسیار از آن عددی که صحبت می‌شود پایین‌تر آمده است و از هیدرومدول – یعنی نیاز آبی منطقه که هکتاری چقدر نیاز به آب دارد- از آن هم پایین‌تر است. چون تلفیقی کشت می‌شود و ضمنا ما هیچ ترویجی برای کشت پنبه نمی‌کنیم و خود کشاورز متوجه این جریان شده است که این کشت دیگر اقتصادی نیست و در مورد بادمجان هم همینطور.
آن ۳۵۰ هکتاری هم که هست، به کشت گیاهان دارویی روی آورده‌اند که ما در این زمینه بحث مشورتی و مشاوره‌ای را برای کشاورزان داشته‌ایم.
کشاورزان ما از مسئولان هم جلوترند و خودشان متوجه این می‌شوند که چه کشتی برایشان اقتصادی است و چه کشتی برایشان منفعت ندارد.
آموزش هایی که اداره جهاد کشاورزی به کشاورزان می‌دهد، چقدر مثمر ثمر بوده و در تغییر عملکرد و کشت و کار آنها تاثیر گذاشته است؟ بر اساس آمار و با مثال های بارز، تاثیرپذیری یا تاثیرناپذیری کشاورزان را تحلیل و ارزیابی کنید.
اینکه چقدر آموزش های ما در کشاورزان اثر بخشی دارد، جدای از بحث آموزش و بحث کلاس‌های ترویجی، از همه مهم‌تر توجیه اقتصادی بودن آن کشتی است که ما برایی آنها ترویج می‌کنیم.
مثلا در دشت مرکزی کاشان در جاده قم، قبلا کشت گل محمدی نداشتیم، کشت زعفران را نداشتیم و الان این کشت‌ها صورت می گیرد.
اینکه می‌پرسید چقدر مثمر ثمر بوده این است، وقتی در شهرستان، کشت زعفران ما از عددی پایین به ۷۰ هکتار رسیده است، یعنی در
این زمینه پیشرفت قابل توجهیی داشته‌ایم و یا در بحث کشت گل محمدی الان ما به نزدیک ۲۵۰۰ هکتار رسیده‌ایم و این‌ها نشان دهنده موفقیت ما در این زمینه است.
کشت‌های زعفران و گل محمدی که نیاز آبی آنها خیلی کم است، جایگزین کشت‌های دیگر شده‌اند. یعنی زمین جدیدی برایشان صرف نشده است و این شامل تغییرر الگوی کشتی می‌شود که عرض کردم.
موفقیت ما نسبت به قبل خیلی زیاد است. در کشت‌های باغی، عمدتا نیاز آبی محصولاتمان پایین است ولی ما برنامه توسعه آبیاری تحت فشار و نوین را داریم. مثلا ماا ۱۰سال پیش خیلی آبیاری تحت فشار نداشته‌ایم. الان آمار آن نزدیک ۲۵۰۰ هکتار از این نوع آبیاری نوین است که شامل کم فشار و پر فشار و قطره‌ای و … می‌شود و این‌ها نشان می‌دهد ما در این زمینه‌ها خیلی کار کرده‌ایم.
موفقیت ما همکاری مردم بوده است. تا مردم نخواسته باشند و تا منافع اقتصادیشان تامین نشود، همکاری نمی‌کنند و ما هم سعی کرده‌ایم با این رویکرد و با این دیدگاه با آنها کار کنیم که از تسهیلات دولت هم استفاده کنند و دولت هم با توجه به مشکلاتی که در مملکت هست باز هم ۸۵ درصد کمک می‌کند که مصرف آب کم شود.
چون نفع کشاورز این است که هم آب کمتر مصرف کند و هم اینکه درست مصرف کند و دقیقا پای ریشه آب رسانده شود و نیاز گیاه تامین شود تا بتواند تولید آن بالا‌تر برود و تولید بالا‌تر برایش اقتصادی باشد. ما تنها شهرستانی هستیم که در استان برنامه ۱۰ ساله الگوی کشت را به فرمانداری داده‌ایم.
اگر رسانه بیاید واقع بینانه و علمی کار کند و عوام آن را ببینند و کشاورزان بتوانند با افزایش باغات خود به تک تک شهروندان عزیز خدمت بزرگی مثل رساندن اکسیژن وو محصول و غیره داشته باشند؛ کار بزرگی انجام داده است.
اصلی‌ترین رویکرد اداره جهاد کشاورزی کاشان چیست؟
با توجه به اینکه منطقه ما خشک و منابع آب ما محدود است، رویکرد جهاد کشاورزی شهرستان، بهره‌وری از منابع آب است که این کار در حال انجام است. مهم‌ترینن رویکرد جهاد کشاورزی را می‌توان هم اصلاح الگوی کشت منطقه به منظور بهره وری از منابع آب و ادامه آن به طرف گیاهان کم آب بر و اصلاح سیستم آبیاری به منظور افزایش راندمان آبیاری دانست و هم توجه ویژه به اقتصاد کشاورزی به عنوان نمونه کشت گیاهان دارویی و زعفران و گل محمدی.
ما در این عرصه با قشری مواجه هستیم که دو مشکل بزرگ دارند. در کنار اینکه مردم بسیار خوبی داریم، اما یکی اینکه کهولت سن دارند و دیگری سطح سواد بالاییی ندارند؛ بنابراین فرهنگ سازی و آوردن روش‌های نوین علمی برای این قشر، هم زمان‌بر است و هم خیلی باید آموزش‌ها زیاد باشد و تکرار شود تا فرهنگ سازی شود.
اقداماتی که جهاد کشاورزی برای توسعه گیاهان دارویی انجام داده چه مواردی است؟
بیشتر از 40 نوع گیاه که کشت و فرآوری می شود در کاشان داریم.
عمده گیاهان دارویی که کشت می شود شامل بابونه، ختمی، رزماری، مریم گلی، بومادران،، آلوئه ورا، کاسنی، نعنا، زعفران است. 28 کارخانه صنعتی در کاشان هست که فرآوری می کنند.
البته بیشتر مربوط به عرقیجات است. سال گذشته از کاشان گلاب به اتحادیه اروپا صادر شد. به لحاظ اینکه دچار کم آبی هستیم، تلاش برای حرکت به سمت گیاهان دارویی زیاد بوده است. آموزش های زیادی هم انجام شده است. ولی تا جایگاه مطلوب فاصله زیادی داریم. ارتباط بین مصرف کننده گیاهان دارویی با کشاورز پیگیری و دنبال شده است. چون وجود بازار فروش برای کشاورز بسیار اهمیت دارد. ازطرف دیگری ارتباط بین کشاورزی و صنعت هم دارای اهمیت است تا از خام فروشی خارج شویم.
از طرف دیگر ستاد گیاهان دارویی راه اندازی شده که اقدامات خوبی را رقم می زند. این عرصه نیازمند همکاری همه دستگاه هاست. مثلاً برای اینکه مصرف گیاهانن دارویی رونق یابد نیازمند همکاری وزارت بهداشت ودرمان در سطح کلان هستیم تا نظارت، هدایت و حمایت لازم را به عمل آورد. با توجه به رواج صنایع مربوط به عرقیجات باید مراقب باشیم که این صنایع که با برند خاص کاشان هستند دچار بدنامی و مشکلات ناشی از عدم نظارت نشوند.
