واشنگتن مدتهاست که به ایران میگوید بهای موافقت با هرگونه مذاکرات صلح سوریه، تعهد به برکناری اسد از قدرت است و نه هیچ چیز دیگر.
بیش از چهار سال است که دولت اوباما ایران را به محرک درگیریهای خونین سوریه متهم میکند و به شدت درخواستهای صلح جویان ارشد سازمان ملل که عنوان میکنند هرگونه راهحل سیاسی پایدار بدون حضور جمهوری اسلامی در مذاکرات صلح سوریه غیرقابل تصور است را رد میکنند.
به گفتة وزارت خارجه آمریکا، بهای بلیط حضور ایران در مذاکرات صلح ، تعهد صریح به راهحل صلح میانجیگرانه سازمان ملل و در نتیجه، انتقال سیاسی و خروج بشار اسد رئیسجمهور سوریه از قدرت میباشد.
با مداخلة روسیه در جنگ سوریه روند حوادث، علیه نیروهای تحت حمایت آمریکا پیش میرود. واشنگتن نهایتاً به تهران اجازه داد تا در مذاکرات سیاسی وین که در روز جمعه آغاز شده حضور یابد. ایران این دعوت را پذیرفت، اگرچه هیچ تعهدی برای حمایت از نقل و انتقالات سیاسی ارائه نداد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجة ایران به خبرنگاران در وین گفت: «آنهایی که در تلاشند تا بحران سوریه را حل کنند به این نتیجه رسیدهاند که بدون حضور ایران امکان رسیدن به یک راهحل منطقی برای سوریه وجود ندارد.»
پیش از این مذاکرات، ایران انعطافپذیری خود در مورد سرنوشت بشار اسد را نشان داد. به گزارش رویترز، امیر عبداللهیان معاون وزیر امور خارجه ایران به رسانه ایران گفته است : «ایران اصراری ندارد که اسد را برای همیشه در قدرت نگه دارد.»
یکی از مقامهای ایرانی به رویترز گفت: «ایران با حفظ قدرت اسد ظرف 6 ماه آماده مصالحه و سازش است. البته فقط مردم سوریه درباره سرنوشت کشورشان تصمیم میگیرند.»
این گفتمان دیپلماتیک در حالی آغاز شد که سه ماه از زمان توافق دشمنان دیرینه بر سر محدود کردن برنامه هستهای ایران و کاهش تحریمهای بینالمللی و تحریمهای ایالاتمتحده علیه این کشور میگذرد و نشان دهنده تمایلات واشنگتن و تهران برای انجام اقداماتی فراتر از توافق هستهای است که امکان فعالیت و همکاری و هماهنگی در یک فضای چندجانبه برای مقابله با ظهور داعش در سوریه و عراق را بررسی میکنند.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد با استقبال از تصمیم برای حضور ایران در مذاکرات، خواستار همکاری قدرتهای منطقهای و بینالمللی، از جمله ایالاتمتحده، روسیه، عربستان سعودی، ایران و ترکیه برای پایان دادن به این درگیری شد.
بان کیمون در جریان دیدار با ماریانو راجوی نخستوزیر اسپانیا و دیگر مقامات ارشد این کشور گفت: «از نشستی که آنها برگزار کردهاند، خوشحالم. امیدوارم که آنها واقعاً با وجود دیدگاههای سیاسی متفاوت با حس انعطافپذیری به این موضوع رسیدگی کنند.»
اعضای حزب اپوزیسیون سوریه مخالف حضور ایران در مذاکرات هستند و نگرانند که نشان دهنده تمایل بیشتر آمریکا برای پذیرش یک راهحل سیاسی باشد که سرنوشت اسد در آینده این کشور را مبهمتر میکند. با این حال، مقامهای آمریکایی تأکید دارند که سیاست آمریکا به گونهای است که خواستار کنارهگیری اسد میباشد.
تام شانون یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا اظهار داشت: «تعامل ما بر روی نیات و اهداف ما تأثیر نمیگذارد.»
با این حال، تصمیم بر سر حضور ایران در مذاکرات در خصوص بحران سوریه برای بسیاری از متحدان اصلی آمریکا در منطقه از جمله اسرائیل و عربستان سعودی عذابآور است، چرا که آنها نگرانند تعامل آمریکا با ایران به تقویت وضعیت در حال ظهور تهران به عنوان یک پایگاه منطقهای شناخته شده بیانجامد.
ماه گذشته، [حضرت آیتالله] خامنهای، رهبر معظم ایران، که نسبت به هرگونه مذاکرات جدید با ایالاتمتحده خط بطلان کشیده بود، توافق هستهای ایران را امری استثناء خواند. او در جمع حاضرین گفت: «ما مذاکرات با ایالاتمتحده در خصوص مسأله هستهای را تأیید کردیم. اما به آنها اجازه مذاکره در خصوص مسایل دیگر را ندادهایم و با آنها مذاکره نخواهیم کرد.»
آقای ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اعلام کرد که آماده است تا با قدرتهای جهانی از جمله ایالاتمتحده در خصوص حل و فصل بحران سوریه همکاری کند.
سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق ایران و پژوهشگر مدرسه روابط عمومی و بینالملل وودرو ویلسون دانشگاه پرینستون گفت که ایالاتمتحده متوجه شده است که نمیتواند نقش ایران در منطقه را نادیده بگیرد – و نیز تهران هم نمیتواند از جایگاه واشنگتن در خاورمیانه چشمپوشی کند.