بودجه فرهنگی صرف فعالیت‌های موازی می‌شود/ دستگاه‌های فرهنگی به جامعه پاسخگو نیستند/دستگاه‌ها بگویند در تبیین شعار سال چه کرده‌اند

به گزارش خبرگزاری بسیج،  14 آبان در تقویم به نام روز فرهنگ عمومی نام گرفته است، هرچند در تقویم مناسبت‌های فراوانی است اما نام‌گذارنده ایام روزی را هم در تقویم به نام خود دارد که همان شورای فرهنگ عمومی است.

گفت‌وگو با حجت الاسلام و المسلمین سید حسین شاهمرادی دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور به تفصیل به بحث شورای فرهنگ عمومی اختصاص یافت تا از وظایف و چرایی شناخت کم این شورا در جامعه و ایفای نقش ان در نام‌گذاری ایام مطالبی طرح شود.

آنچه در پی می آید پرسش و پاسخ با شاهمرادی است.

*شورای فرهنگ عمومی واسط دستگاه­‌ها و نهادهای فرهنگی با شورای عالی انقلاب فرهنگی

* چرا شورا آن چنان که باید در جامعه شناخته شده نیست. آیا به دلیل اطلاع رسانی ضعیف است و یا مصوبات در حد اجرا نیست؟ اجرایی یا غیراجرایی بودن مصوبات تأثیر زیادی در شناخته شدن شورا ندارد؟

هم اطلاع رسانی در حد کافی نیست و هم اینکه موضوعات برای اجرا در دستگاه­‌های مختلف می­‌رود و اجرا شدنی­‌هایش به نام همان دستگاه اجرا می­‌شود و لذا کمتر شورای فرهنگ عمومی مطرح می­‌گردد. دستگاه تبلیغاتی جداگانه­ ای هم وجود ندارد تا شورای فرهنگ عمومی را معرفی نماید. به علاوه چون مصوبات شورای فرهنگ عمومی به شورای عالی انقلاب فرهنگی فرستاده می­ شود، در واقع شورای فرهنگ عمومی نقش واسط بین دستگاه­‌ها و نهادهای فرهنگی را با شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد. مصوبات شورای فرهنگ عمومی پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی قانون لازم الاجرا می شود. بنابراین جزو مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی محسوب می گردد.

* با توجه به اینکه اکثر نهادها نماینده ای در شورا دارند حتی اظهار نظر و پیشنهادات هم مهم تلقی می شود چرا تنها نام شورا در حد مصوبات نام­گذاری ایام به میان می‌­آید؟

شورای فرهنگ عمومی به همین دلیلی که می­ فرمایید پتانسیل زیادی دارد. اما تا اولویت اول جامعه نباشد کمتر از آن می­‌شنویم. برخی از موضوعات که واقعاً بایستی در شورا مطرح می شده است، نشده و بعضی هم که در این دوره مطرح گردیده است همانطور که قبلاً‌توضیح دادم برای تصویب و لازم الاجرا شدن به شورای عالی انقلاب فرهنگی فرستاده می شود. مواردی هم که در شورای فرهنگ عمومی بحث می شود توسط نمایندگان دستگاه ها از طریق استانداردهای محترم و ائمه جمعه اجرایی می گردد. بنابراین باز هم همانطور که می بینیم اگر چه محل طرح و بحث موضوعات فرهنگی شورای فرهنگ عمومی است، بنام شورای فرهنگ عمومی ثبت نمی شود.

* پیش از حضور جنابعالی هم شورا برقرار بود و مصوباتی پیرامون مسایل اجتماعی، زنان، شهری و ... داشت از زمان حضور جنابعالی چه تفاوت هایی در جلسات حضور افراد و موارد دیگر صورت گرفته است؟

قطعاً پیش از این هم شورا وجود داشته است از سال 1364 و یقیناً مصوبات هم درخصوص مسایل اجتماعی، زنان و ... بوده است.

حضور ما هم به معنی نفی گذشته نیست بلکه سعی، در تکمیل و بهبود وضع گذشته است. در دوره جدید جلسات که بعضاً در دوره‌­های گذشته برای مدتی تعطیل شده بود، به صورت مرتب برگزار گردیده است و بازنگری­‌هایی درخصوص ساختار شورای فرهنگ عمومی به عمل آمده است و هم اکنون هم در این خصوص فعالیت­‌هایی در جریان است.

دستور جلساتی که گاهی برای مدت طولانی در صف انتظار طرح می­‌ماندند کم شده است و به عنوان مثال اراده شورا بر این قرار گرفته است تا یک موضوع مطرح شود و از ابعاد مختلف به آن پرداخته شود. مثلاً موضوع خانواده که از اسفند 93 مورد توجه شورا قرار گرفته است به صورت مداوم در دستور جلسات وجود داشته است و دستگاه‌­های مختلف که روی آن کار کرده بودند،‌فعالیت­‌هایشان را ارائه نمودند. همچنین علاوه بر صحن شورا، دبیرخانه محل تشکیل کمیسیون­‌های تخصصی است که جلسات زیادی در موضوع دستور جلسات تشکیل شده است و نتیجه آن در شورا مطرح می شود. موضوعات دیگر هم مثل حجاب و عفاف به صورت عمیق و علمی­‌تر مطرح گردیده و از صاحبنظران ذیربط در جلسه شورا دعوت شده است.

* تا چه حد برای لازم الاجرا بودن مصوبات هماهنگی وجود دارد؟

لازم الاجرا بودن مصوبات راهکار قانونی دارد و در همین مجاری قانونی همه هماهنگی­‌ها به عمل می آید. بخشی از این کار به عهده شورای فرهنگ عمومی است و بخشی از آن پس از تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی ، خود شورایعالی آن را پی گیری می نماید.

* درباره نام­گذاری ایام، آیا تغییراتی خواهیم داشت؟ چه تعداد نامگذاری ثبت شده ؟ آیا قرار است حذفیاتی صورت بگیرد؟

آیین­ نامه ای در این خصوص داریم که بر مبنای آن نامگذاری­‌ها صورت می­‌گیرد. یعنی در واقع یک سیر معین قانونی دارد. در طول این چند سال تغییراتی در آیین­ نامه داشته­‌ایم. اما هر چه آیین­ نامه بگوید همان گونه اجرا می­‌شود.

*نامگذاری روزی برای فاجعه منا باید در مسیر قانونی قرار بگیرد

* شنیده شده که قرار است برای فاجعه منا روزی در تقویم نام­گذاری شود. آیا این مطلب صحیح است؟

موضوع غم‌ انگیز منا در شورای فرهنگ عمومی در بخش خبر مطرح گردید. یعنی همه مسایل فرهنگی که اتفاق می­‌افتد به نوعی مطرح می گردند. اما اینکه روزی در تقویم به این مناسبت درج شود مسیر قانونی دارد و هر نام­گذاری باید از مسیر قانونی خود بگذرد.

* تا چه میزان نام­گذاری­‌ها پیشنهادی است؟

تا قبل از تصویب آیین­ نامه نام­گذاری روزهای خاص توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، بررسی و تأیید روزها و مناسبت­های خاص برای درج در تقویم رسمی کشور، متولی مشخصی نداشت و مرکز استخراج تقویم دانشگاه تهران، مناسبت­هایی را که توسط مراجع مختلف از قبیل هیأت دولت و یا مجلس شورای اسلامی اعلام می شده،‌در تقویم درج می نمود.

با این روش، امکان نظارت و انتشار تقویم با مناسبت­های یکسان وجود نداشت، تا این که شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1371 وظیفه تعیین روزها و مناسبت­‌های خاص برای درج در تقویم را به عهده شورای فرهنگ عمومی گذاشت و متعاقب آن در جلسه 314 مورخ 30/6/1372 شورای عالی انقلاب فرهنگی «آیین­نامه نامگذاری روزهای خاص» در 8 ماده به تصویب رسید.

با توجه به ضرورت بازنگری آیین­ نامه مذکور، شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 648 مورخ 24/6/88 براساس مصوبه مورخ 9/4/88 شورای فرهنگ عمومی، آیین نامه «نحوه نام­گذاری روزها و مناسبت­‌های خاص» را در 7 ماده به تصویب رساند و ماده واحده آن مصوب جلسه 668 مورخ 26/5/89 دستورالعمل اجرایی آیین­نامه نحوه نامگذاری روزها و مناسبت های خاص نیز مشتمل بر یک مقدمه و 17 ماده و یک تبصره در جلسه 540 مورخ 23/9/89 شورای فرهنگ عمومی به تصویب رسید.

بنابراین می بینیم که اسامی نامگذاری ها بر مبنای پیشنهاد پیشنهاد دهنده است . اما بررسی و تصویب آن در جلسه شورا صورت می گیرد.

*دستگاه‌های فرهنگی به جامعه پاسخگو نیستند

* ارزیابی دبیر شورا از مدیریت فرهنگی کشور چیست؟

دستگاه های حوزه فرهنگ در جامعه غیرمتمرکز هستند به علاوه دستگاه های متعددی وجود دارند که اگر چه خود به عنوان یک دستگاه فرهنگی محسوب نمی گردند، بخش فرهنگی یا معاونت فرهنگی در آنها وجود دارد بنابراین می بینیم که غیرمتمرکز بودن دستگاه های فرهنگی از یک سو و غیرهم وزن بودن از جهت میزان تأثیرگذاری فرهنگی دستگاه های مختلف از سوی دیگر موجب شده است که نتوانیم به معنی دقیق صحبت از مدیریت فرهنگی کنیم. چه بسا که دستگاه های تأثیرگذار فرهنگی داریم که با ارتباط زیاد با مردم و آحاد جامعه می توانند نقش فرهنگی زیادی داشته باشد ولی در شمار دستگاه های فرهنگی مسئول و پاسخگو به حساب نمی آید. از این جهت شاید بتوان گفت که نیازمند یک ساماندهی فرهنگی هستیم تا قدری از این وضع غیرمتمرکز به سمت وحدت مدیریت فرهنگی حرکت کنیم. با توجه به وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی به نظر می آید که این مهم به عهده این شورای محترم باشد. وظایف شورای فرهنگ عمومی عبارتند از:

تعیین مبانی و اصول و تفکیک وظایف بین دستگاه­های فرهنگی کشور با تأکید بر نقش محوری آموزش و پرورش

بررسی و ارزیابی جامعیت وظایف تعیین شده برای دستگا­های فرهنگی کشور در تحقق اهداف چشم انداز

بررسی آسیب شناسی عملکرد مجموعه دستگاه­های فرهنگی کشور به عنوان یک نظام واحد و تعیین تعارض و تداخل و موازی کاری و پراکنده کاری در انجام فعالیت های فرهنگی

تعیین کارکردهای اصلی هر یک از دستگاه های فرهنگی کشور

تعیین راه های ارتقای مدیریت فرهنگی و دستگاه های فرهنگی کشور

اتخاذ تدابیر لازم برای تدقیق وظایف هر دستگاه و جلوگیری از کارهای موازی و ایجاد تعامل سازنده بین دستگاه ها

بررسی و ارزیابی و اصلاح میزان تأثیرگذاری هر یک از دستگاه های فرهنگی کشور در تحقق اهداف چشم انداز

تعیین نقش وظیفه هر یک از دستگاه های نظارتی کشور در نظارت راهبردی مصوبات و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر و با شورای عالی انقلاب فرهنگی در انسجام این وظیفه

*بودجه فرهنگی صرف فعالیت‌های موازی می‌شود

* ارزیابی جنابعالی درباره بودجه فرهنگ چگونه است؟

با توجه به اینکه همه نهادها و دستگاه ها هر جا صحبت از فرهنگ می شود علاقمند به رشد و ارتقا و بهبود آن هستند و حاضرند بخشی از بودجه خود را صرف آن نمایند، خوشبختانه اقلام قابل توجهی در مجموع به موضوع فرهنگ اختصاص می یابد. اما متأسفانه چون عدم تمرکز در مدیریت فرهنگی وجود دارد این بودجه صرف فعالیت های موازی می شود و لذا در مجموع به موضوعات کلیدی و مادر کمتر پرداخته می شود.

 نه اینکه مسئولین نخواهند بنا به مصالح ملی و تحقق آرمان های انقلاب عمل نمایند، اما هم چنان که پیشتر هم اشاره شد با توجه به عدم تمرکز مدیریت فرهنگی کشور برخی ناخواسته به این مسئله دامن می زنند چون با اهل خبره مشورت نمی شود و هر کس سلیقه خود را در عمل به اهداف ملاک قرار داده و راهبردهای منطقه ای و سلیقه ای جایگزین برنامه های کارشناسی شده می شود.

* جالب اینکه همه یک چیز می گوئیم ، همه اسم آقا را می بریم، همه اسم انقلاب را می آوریم، همه از مصالح ملی حرف می زنیم ولی هیچکدام از ما به اینها عمل نمی کنیم. این سخنان شما در بخشی از مصاحبه ها با رسانه است عمل باید چگونه باشد؟

مقام معظم رهبری عنوان سال را مطرح می­ فرمایند و توقع ایشان این است که مسئولین و همه­‌ی آحاد جامعه به طور جدی و عملی به آن بپردازند و در ورطه­‌ی عمل هویدا گردد. دیده می­‌شود صدر تا ذیل مسئولین به ذکر فرمایش آقا بسنده کرده و مرتّب خود عنوان را مطرح می­‌کنند. عملکرد و انجام آن فرمایش و آن دغدغه مشخص نمی­‌شود. مثلاً امسال همدلی و هم­زبانی است؛ همه دستگاه­‌ها و مسئولین بفرمایند کدام یک توانستند قدم مفید و مؤثر بردارند؟ همین سایت­‌ها، بیایید بررسی کنید کدام یک از شماها برای همدلی و وحدت کلمه که رمز پیروزی و علت دوام نظام جمهوری اسلامی است قدم مثبت برداشتید، چه کاری را می­‌کرده و با پیام آقا مسیر را درست کرده و در این چند ماه چه راهی رفته­‌اید که مطابق نظر صریح رهبری بر همدلی دولت و ملت انجام داده است. مسئولین هم همین طور. دستگاه­‌های اجرایی، قانون، قضایی، همه و همه که مخاطب این پیام و فرمایش آقا هستند بفرمایند،‌دستگاه­های تأثیرگذار گزارش عملکرد واقعی بدهند . صدا و سیما و به خصوص دستگاه­هایی که خود را بیشتر منتصب به آقا می­‌دانند.

* فرموده بودید «ولی باید با سانسور به هر شکلی که هست ، مبارزه کرد» این سانسور چیست؟ چگونگی آن در فرهنگ را بیان کنید؟ بیشتر در کدام بخش مشاهده می کنید؟

سانسور همانطور که می دانید کلمه‌ای فرانسوی است. در واقع از دو منظر می توان به آن نگاه کرد. گاهی به معنی کنترل برای ایجاد ثبات در جامعه است و یا بهبود وضعیت موضوعی را منظور نظر دارد که در این صورت قانون تکلیف آن را روشن کرده است. هر جا هر چه را قانون معین می کند قطعاً تخلف از قانون شایسته نیست. اما گاهی سانسور به معنی سرکوب اندیشه هاست بدیهی است نباید با اندیشه ورزی برخورد سرکوبگرانه داشت. بلکه باید با برخوردهای اقناعی با آن اندیشه و اندیشمندان ارتباط برقرار کرد. اما نکته در این است که گاهی مطالبی موجب آلودگی ذهنی و فکری جامعه می شود که حساب آن از موضوعاتی که اندیشمندان مطرح می کنند جداست. در هر حال به یک نکته باید توجه نمود و آن اینکه محل عرضه مطالب مختلف، متفاوت است. بعضی مطالب را باید در جامعه علمی ارائه کرد و پاره ای مطالب قابلیت ارائه در سطح عمومی جامعه را دارد. اینها را البته باید از هم تفکیک کرد.