تلاش عربستان و قطر برای رواج وهابیت درافغانستان

وضعیت جامعه تشیع در افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وضعیت جامعه شیعه در افغانستان را می‌توان از ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بررسی کرد.

از بعد اقتصادی وضعیت جامعه شیعه باید گفت عموما شیعیان در افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند، خصوصا در این اواخر که ناامنی‌ها افزایش یافته و اشتغال نیز به حداقل رسیده و نگرانی‌های بسیاری را افزایش داده است.

از نظر سیاسی بررسی‌ها نشان می‌دهد که جامعه تشیع در افغانستان یک پنجم جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهد و این درصد باید باعث این باشد که در دولت و سیاست شیعیان عملا در یک پنجم کرسی‌ها حضور داشته باشند، اما این سهم در افغانستان بسیار کم و در بعضی موارد نادر است.

عملا شیعیان در انتخابات و مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی حضور دارند اما در سهم‌گیری‌های سیاسی و کارهای اجرایی این حضور محدود می‌شود.

از نظر فرهنگی جامعه تشیع پس از انقلاب اسلامی افغانستان پیشرفت قابل توجهی داشته و در حال حاضر 5 کانال شیعی در این کشور برنامه تولید می‌کنند.

همچنین مدارس و حوزه‌های علمیه بسیاری نیز از جامعه شیعیان افغانستان فعالیت می‌کنند که نشان از رشد فرهنگی جامعه تشیع دارد و در حال حاضر هیچ خانواده شیعه‌ای را در افغانستان نمی‌بینید که فرزندان آن‌ها مشغول به تحصیل نباشند.

شرایط برای جامعه شیعه افغانستان نسبت به گذشته به ویژه در مسائل تحصیلی تفاوت‌هایی دارد و در این صحنه‌ها جوانان شیعه حضور فعالی دارند.

با وجود تمام پیشرفت‌های فرهنگی شیعیان افغانستان و تفاوت‌های فراوان نسبت به گذشته، بازهم جوانان شیعه در آغاز راه قرار دارند.

با توجه به گفته‌های شما دلایل عقب ماندن شیعیان افغانستان در صحنه‌های سیاسی چیست؟

عمده دلیل آن دو مطلب مهم است: 1– پراکندگی شیعیان، و استفاده دیگران از این پراکندگی و 2 – تعصبات نژادی و قومی که در افغانستان وجود دارند.

همچنین اقوام دیگر که اکثریت جمعیت بومی افغانستان را تشکیل می‌دهند نیز در این زمینه دست درازی می‌کنند.

یکی از اقداماتی که در همین راستا در گذشته اتفاق افتاد، اعتراض برخی اقوام به قبولی دانشجویان شیعه‌ای بود که در آزمون سراسری ورودی دانشگاه‌های افغانستان شرکت کردند و با درصد بسیاری بالایی پذیرفته شده بودند که حتی نمایندگان برخی اقوام نیز در پارلمان نسبت به این موضوع حساسیت نشان دادند و از قبولی تمام شیعیان در آزمون ورودی دانشگاه ابراز ناراحتی کردند که منجر به واکنش‌های دیگر نمایندگان شد.

حتی اقداماتی در این باره از سوی نهادهای آموزشی صورت گرفت که حوزه‌های آزمون داوطلبان شیعه را به مناطق دور دست منتقل کردند، اما بازهم دانشجویان شیعه توانستند موفقیت‌های چشم‌گیری بدست آورند.

به عنوان مثال چندی قبل نفرات اول تا سیزدهم آزمون سراسری ورودی دانشگاه در ولایت هلمند نیز شیعیان بوده‌اند و این در حالی بوده که مسئولین آموزشی متوجه این امر نشده‌اند که این داوطلبان شیعه هستند و بعدا پس از مشخص شدن نتیجه آزمون و بررسی سوابق متوجه شدند که همه این 13 نفر از شیعیان هستند.

عملا اینگونه کارشکنی‌ها و تعصبات قومی در آموزش و پرورش به چشم می‌خورد، حتی در دانشگاه کابل وضعیت بگونه‌‎ای است که یک استاد شیعه نمی‌تواند راه یابد و این به حدی است که از یک سال گذشته به این سو برای ایجاد دپارتمان فقه جعفری کارشکنی می‌کنند و عملا از تدریس معارف شیعه در دانشگاه جلوگیری می‌شود.

مکاتباتی را در این رابطه شورای علمای شیعه افغانستان انجام داده که اسناد آن نیز موجود است و عملا با مشکل تراشی‌هایی از انجام این کار مسئولین در آموزش عالی سر باز زدند.

حتی «محمد اشرف‌غنی» رئیس‌جمهور افغانستان در دوران مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور وعده داده بود تا پس از بدست آوردن قدرت دپارتمان فقه جعفری را در دانشگاه کابل رسما راه‌اندازی کند، اما عملا این اتفاق نیفتاده است.

با وجود اینکه شورای علمای شیعه پیگیر این مسئله هستند، ولی حکومت فعلی افغانستان به سمتی می‌رود که کمترین توجه به مسائل فرهنگی می‌شود.

 براساس گزارش‌ها و سخنان علما و مقامات افغان، شاهد آن هستیم که وهابیت به شدت در تلاش برای نزدیک شدن به جامعه اهل تسنن افغانستان است، مدتی هست که اعراب عربستان و قطر ترددشان به بهانه‌های مختلف افزایش یافته، از سوی دیگر، عربستان سرمایه‌گذاری هنگفتی را برای تأسیس بزرگترین مرکز آموزشی وهابیت در کابل انجام داده است، همچنین کشور قطر با سرمایه‌گذاری در بخش آموزش و پرورش و تأسیس مدارس و مساجد متعدد تلاش می‌کند که روند وهابی‌پروری را در افغانستان پررنگ کنند، به نظر شما این روندها به سرانجام خواهد رسید و آیا علمای شیعه اقدامی در این رابطه انجام داده‌اند؟

در حال حاضر کشورهای عربستان و قطر برای جلب و جذب جامعه اهل تسنن افغانستان برای گرویدن به وهابیت تلاش می‌کنند و بطور مستقیم بخشی از هزینه نفتی خود را برای ترویج این فرقه در افغانستان تزریق می‌کنند.

وقتی که نبض اقتصادی علمای افراطی در جامعه اهل‌ تسنن به دست عربستان باشد طبیعی خواهد بود که این کشورها برای تحقق این امر روند یاد شده را در پیش بگیرند.

 با در نظر گرفتن شرایط امنیتی در افغانستان و حضور شبه‌نظامیان از مناطق مختلف جهان مثل ازبکستان، چچن، پاکستان، کشورهای عربی در افغانستان و در کنار آن‌ وجود گروه طالبان که فعالیت خود را محدود به افغانستان کرده‌اند، به نظر شما اگر گروه شبه نظامی دیگری بخواهد در افغانستان حضور پیدا کند، یا به جای طالبان یا در برابر آنها، این موارد چقدر به جامعه تشیع این کشور صدمه وارد می‌کند؟

اگر مسئله تقریب مذاهب تقویت شود و کارهای شورای اخوت اسلامی گسترش یابد، فکر می‌کنم جامعه شیعه ضرری جدی نخواهد دید بلکه اهل سنت در بسیاری از موارد از شیعیان افغانستان که یک پنجم جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند در برابر مشکلات و دشمنان حمایت خواهند کرد.

با این حال حرف‌هایی به میان آمده که گروه تروریستی داعش در افغانستان حضور یافته و فعالیت می‌کند، اما بر این باوریم که این گروه از لحاظ ماهیت داعشی با عراق و سوریه فعالیت می‌کند.

با این وجود در صورتی که گروهی افراطی با انگیزه وهابی‌گری در افغانستان ظهور یابد، طبیعی است شیعیان آسیب ببینند، اما جامعه افغانستان این مسئله را نمی‌پذیرد و برادران اهل تسنن در این کشور نیز حاضر به این مسئله نیستند.

یک دهه اخیر شاهد این هستیم که مراسم ماه محرم و عاشورای حسینی با حضور برادران و خواهران اهل تسنن به نحو احسن برگزار می‌شود و سنی‌ها در برپایی و برگزاری مراسم عزاداری همکاری می‌کنند.

در سال جاری نیز مراسم عاشورا بسیار با شکوه و بدون حاشیه در افغانستان برگزار شد و اگر کسی هم قصد انجام کاری دارد با روابط حسنه‌ای که میان برادران اهل تسنن و تشیع وجود دارد کاری نمی‌تواند از پیش ببرد.

حتی پرچم‌ها، خیمه‌ها و نمادهای عزاداری امام حسین (ع) در ماه محرم در مناطقی که بطور کامل برادران و خواهران اهل تسنن در آن سکونت دارند نسب می‌شود و تاکنون هیچ موردی در هیچ منطقه‌ای از افغانستان دیده نشده که کسی پرچم‌ها یا نمادهای عزاداری حسینی را پایین بیاورد و این مسئله حاکی از رابطه خوب شیعه و سنی است.

با وجود اینکه برخی ایادی غربی و مزدوران خارجی تحرکاتی را در بعضی کانال‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای انجام داده‌‌اند، اما نتوانستند کاری از پیش ببرند.

چرا غرب و رسانه‌های غربی تلاش می‌کنند تا حضور داعش در افغانستان را گسترده و پررنگ جلوه دهند؟

در واقعیت امر، غرب داعش را برای افغانستان نیاورده بلکه این کشور حیات خلوت عبور و انتقال داعش به مناطق دیگر است.

عبور داعش از افغانستان می‌تواند به چین، آسیای میانه که شامل تاجیکستان، ازبکستان و ... و در نهایت تهدید روسیه و مرزهای جنوبی این کشور صورت گیرد.

اگر غرب زمینه حضور داعش در افغانستان را هم فراهم کند، فعالیت آنان متمرکز در این کشور نخواهد بود.

 بنا به اظهار شما که افغانستان می‌تواند حیات خلوت عبور و مرور شبه‌نظامیان و خصوصا داعش در آسیای میانه باشد، آیا این موضوع از سوی روسیه پذیرفتنی است؟

قطعا روسیه قبول نخواهد کرد، اما هدف غرب در حال حاضر همین است، اما اینکه چقدر برای تحقق این مسئله می‌تواند موفق باشد بحث دیگری دارد.

اتفاقات امنیتی چند ماه اخیر نیز در شمال افغانستان بی‌ارتباط با این موضوع هم نیست.

 وضعیت حوزه‌های علمیه در افغانستان چگونه است؟

موضوع حوزه‌های علمیه در افغانستان مسئله مهمی است، زیرا در حال حاضر یکی از مسائل مهم در افغانستان تقویت این پایگاه‌های علمی می‌باشد.

این در حالی است که مقام معظم رهبری نیز تأکید بر این دارند که استقلال حوزه‌های علمیه در جای جای جهان محفوظ بماند.

با توجه به جامعه عمدتا فقیر شیعیان در افغانستان حوزه‌های علمیه نیز از خود کفایی باید و شاید برخوردار نیستند.

بر همین اساس باید برای آینده تشیع و رشد آنان برنامه‌ریزی شود و این رشد منوط به رشد حوزه‌های علمیه است.