آغاز مصرف مواد اغلب بدلايل تفريحي، ارضاء حس کنجکاوي و رهايي از قيد و بند صورت مي گيرد و از جمله معضلات امروز ما گسترش و افزايش استفاده از مواد مخدر و روان گردان در بين نوجوانان وجوانان، ترس و نگراني خانواده ها از ابتلا فرزندشان به اين مواد است.
براي جلوگيري از اين خطر و يا در صورت مواجه شدن با واقعيت تلخ و ناگوار بايد چه عکس العملي نشان دهند و يا بهترين و مناسب ترين پاسخ بايد چه واکنشي باشد.
بين آگاهي و يا بروز علائم اوليه اعتياد تا مطمئن شدن ازابتلاء فرزندمان به مواد مخدر متاسفانه فاصله اي طولاني ايجاد مي شود که ممکن است هفته ها و ماه ها ويا حتي سال ها طول بکشد و اين مسئله به تثبيت وضعيت موجود کمک کرده و زماني متوجه خواهيم شدکه ازکار گذشته و يا آنقدر پيشرفت کرده جلوگيري از آن کاري غير ممکن و دشوار بنظر مي رسد.
براي آگاهي خانواده ها از علائم پنهان و آشکار جسمي و رواني افراد مبتلا به مواد مخدرمطالب ذيل مطرح است:
الف :نقش خانواده در بروز اعتياد چيست؟
1-داشتن ارتباط عاطفي قوي با اعضاي خانواده،شايد مهمترين عامل محافظت کننده در مقابل سوء مصرف مواد است.
2-بايد والدين اوقات با کيفيتي را براي تعامل با نوجوانانشان داشته باشند و در اين زمان ها از با هم بودن لذت ببرند.
3-روزانه دست کم 15 دقيقه فعاليت هايي را که دلخواه فرزندان شماست طراحي کنيد.
4-روابط بين والدين و فرزندان بايد کاملا صميمانه باشد.
5-زمانيکه او سراغ شما مي آيد و راجع به علائق،خواسته ها،آرزوها و برنامه هايش صحبت مي کند با علاقه به حرف هايش گوش دهيد.
6-احساس خود را نشان دهيد.
7-عادت هاي خوب او را شناسايي کنيد و دائماً به آن اشاره کنيد.
8-در دوران نوجواني،نوجوان ديگر نمي خواهد کسي به او تحکم کند،بلکه مي خواهد با توجه به شناخت از خودش،خود بهترين راه را انتخاب کند.
ب :چه خانواده هايي بستر اعتياد را در خانواده فراهم مي کنند؟
1-انتظار بالا از فرزندان براي اطاعت و پيروي از دستورات و قوانين.
2-گفت و گوي اندک ميان والدين و فرزندان.
3-سبک والدگري محدود کننده و تنبيهي.
4-کنترل شديد فرزندان،علي رغم انتظارات زياد از فرزندان منطق و دليل قواعد و قوانين کمتر توضيح داده مي شود.
5-بيشتر برتنبيه تاکيد دارند تا اينکه در مورد مشکلات با فرزند بحث و مذاکره کنند.
6- احساسات و عواطف فرزند خود را درک نمي کنند.
ج:چه زمان هايي نوجوانان بيشتر دچار اضطراب مي شوند؟
1- ناتواني در تمرکز فکر و توجه طولاني به موضوعي.
2- وجود تنش و درگيري بين اعضاي خانواده.
3- اختلاف و درگيري با دوستان.
د:نشانه هاي سوء مصرف مواد در نوجوانان کدام اند؟
1-دوري گزيدن از اجتماعات خانوادگي و دوستان قديمي.
2-غيبت کردن از مدرسه و افت عملکرد تحصيلي.
3-نزاع و درگيري با اعضاي خانواده.
4-درگيري با همکلاسي ها.
5-مرموز شدن(مثل قفل کردن در اتاق).
6-از دست دادن علاقه به ورزش.
7-از دست رفتن هماهنگي و تعادل اعضاي بدن.8-رانندگي کردن پرخطر.
ح:خطر مصرف مواد در کدام نوجوان ها بيشتر است؟
1.افرادي که پرخاشگر و غير قابل کنترل هستند.
2.افرادي که نقص توجه و بيش فعالي دارند.
3.افرادي که تحملشان در برابر ناکامي محدود است.
4.وجود شخص معتاد درخانواده فرد.
5.اختلالات خلقي مثل افسردگي و اضطراب
چ:براي جلوگيري از مصرف مواد چه بايد کرد؟
1-پيشگيري از سوء مصرف بايد از همان سنين کودکي شروع شود.
2-بهترين رويکرد آموزش است.
3-اعتماد به نفس فرزندان خود را افزايش دهيد.
4-برخي از والدين تصور مي کنند چون تجربه فرزندشان به اندازه آنها نيست،پس نمي شود به آن ها اعتماد کرد.
5-به او اجازه ي تصميم گيري،ابراز احساسات و هيجانات در حوزه هاي مختلف دهيد65-فرزندانتان را در قبال انتخاب هايش مسئول بدانيد
6-به دوستان او احترام بگذاريد.
7-از واژه هاي دستوري بايد و نبايد استفاده نکنيد.
8-به جاي او فکر و عمل نکنيد.
9-در هر مرحله از رشد،کارهايي که به او واگذار مي کنيد در حد توانش باشد.
10-به او آموزش دهيد که به خودش احترام بگذارد.
11-نه تنها براي موفقيت ها بلکه براي تلاش هايش هم به او پاداش بدهيد.
12-عزت نفس خودتان را بالا ببريد(بچه ها از شما الگو برداري مي کنند)
13-حتي به شوخي هم به او انگي نزنيد.
14-اول درباره ي ماهيت هرچيزي که به او مي دهند سوال کند.
15-تمايل خود را به همکاري با طرف مقابل نشان دهد.
16-دلايل ردعدم همکاري را با دليل توضيح دهد.
منبع: اداره آموزش همگانی معاونت اجتماعي فا.ا. زنجان
