به گزارش خبرگزاری بسیج مازندران، پس از ظهور دین مبین اسلام و گسترش مرزهای آن مناطق شمالی آفریقا نیز دین اسلام را پذیرفتند، از این رهگذر غالب کشورهای آفریقا جز کشورهای مسلمان و عرب‌زبان به شمار می‌روند و به همین خاطر باید شعر مقاومت آنها را در بخش شعرهای مقاومت کشور مسلمان مورد بررسی قرار داد.
اما به‌دلیل عدم آشنایی ساکنان بخش جنوبی آفریقا با خط و کتابت، اثر مکتوبی که مبین سابقه شعر و ادب گذشته مردمان این سرزمین‌ها باشد، در دست نیست، و در حقیقت سابقه شعر سیاهان آفریقا را باید در میان سروده‌های شفاهی مردم بومی این سرزمین جست‌وجو کرد، که البته با ورود استعمارگران اروپایی آنها آفرینش آثار شعر و داستان به زبان‌های اروپایی چون فرانسوی، پرتغالی و انگلیسی آغاز شد، بدین سبب فرهنگ فعلی آفریقا میراث‌دار سه سنت است: فرهنگ سنتی سیاهان، فرهنگ غربی و فرهنگ اسلامی با فضای بومی.
اما توجه سیاهان به هویت ملی و فرهنگ سنتی و تصویر زندگی دردآلود مردمان این قاره سبب تمایز شعر آفریقا از اروپا شد، شعری که حتی در عاشقانه‌ترین لحظات خود شعری اجتماعی و متعهد است، شعری مبارز و مسؤول در پی آرمانی بر قلم شاعر این مرز و بوم، بدین ترتیب، اشعار جدید آفریقا از یک سو ریشه در سرودهای غنایی ـ حماسه سنتی آفریقا دارد و از سوی دیگر ریشه در شعر سورئالیست‌های فرانسوی.
با این وجود این اشعار غنی است که از نظر فرهنگی برخاسته از آفریقا و از دل سیاهان ستمدیده این سرزمین است که هم زمان با عصر بیداری آفریقا قالب استوارتری به خود گرفته است و در حقیقت این نهضت دارای تاریخ جوان و جدیدی است که با نهضت ملی و مبارزات اجتماعی مردم آفریقا فاصله چندانی ندارد و به همین دلیل اشعار زنده و پویای این مکتب حتی در عاشقانه‌ترین لحظه‌های خود نیرویی محرک در راستای مقاومت و مبارزه برای دستیابی به آزادی و استقلال در برابر ارمغان استعمارگران اروپایی است، ارمغانی چون فقر و گرسنگی، کشت و کشتار و خرید و فروش برده در بازار جهانی تجارت برده.
در سطور ذیل به نمونه‌‌ای از این اشعار که منعکس کننده فضای سرد و ناامن حاصل از ورود بیگانگان به این قاره است اشاره می‌شود.
بگذار تفنگ‌های سفیدپوستان بغرند و دودش ما را فرا گیرد، ما تا پای مرگ با آنان خواهیم جنگید، ما باید در میدان جنگ بمیریم، ما مردن در مکان‌های دیگر را دوست نمی‌داریم.
همان گونه که گفته شد روح ظلم‌ستیزی و مبارزه با استبداد در این اشعار محسوس است، در شعر «دوشنبه سیاه» رعب و وحشت و فضای خفقان آور و بی‌رحمی‌بیگانگان را می‌توان به راحتی درک کرد، قطعه‌ای از این شعر را می‌خوانیم:
در بارهای عاج، مرگ بر جاده‌ها خزید، گلوله‌های شرم مخفیانه از صندوق‌ها گذشتند و انتظار کشیدند، انتظار، ترمزها جیغ زدند، هوا خاموش و خفه شد و …
کتاب راین و زنجیر شعر مقاومت ملل 3، ضیاءالدین ترابی
در ابتدای کتاب راین و زنجیر با سخنی از ناشر روبرو می‌شویم که: «شعر پایداری، حلقه اتصال ذوق‌ها و مرز مشترک انسان‌هاست، خش‌خش زنجیرهای اسارت بر پای بردگان در عصر تکنوکرات‌ها در «گوانتانامو» خفه نمی‌شود و از زخم‌ها، فریاد برمی‌خیزد، دهان باز می‌کند و می‌سراید».
اروپا نیز مثل بقیه نقاط جهان، از دیرباز محل زد و خورد، جنگ و ستیز و هجوم و مقاومت بوده است.
کهن‌ترین این جنگ‌ها به دوره یونان باستان و حدود هزاره قبل از میلاد مسیح(ع) برمی‌گردد که در آن جنگ خونینی بین مردم یونان ـ به خاطر ربوده شدن «هلن» ـ درمی‌گیرد، محل وقوع جنگ شهر «تراوا» است که در نهایت به پیروزی یونانیان و سقوط «تراوا» و رهایی «هلن» منجر می‌شود».
هومر نیز در قرن هفتم این جنگ را در منظومه حماسی «ایلیاد» و منظومه «ادیسه» که صحنه‌هایی از بازگشت رزمندگان یونانی پس از پیروزی در جنگ است را به نظم درمی‌آورد که این منظومه شیوا از دو منظومه کهن ادبیات اروپا محسوب می‌شوند، به‌عنوان نمونه در سرود چهارم از ایلیاد در همین کتاب آورده شده است که «شعر مقاومت اروپا نیز مثل شعر مقاومت سایر نقاط جهان، شعری است که ریشه در احساس و عواطف انسانی شاعران این قاره دارد و هر یک از این شاعران با توجه به دانش، بینش، روحیه و علایق شخصی خود، برای ترسیم مقاومت‌های مردم مبارز و آزادی‌خواه در راه دفاع از آرمان‌های قومی و بومی خود و نیز نبرد و مبارزه در برابر نابرابری‌های اجتماعی و ستمگری‌های حاکمان سلطه‌گر و سلطه‌جو کوشیده‌اند تا سلحشوری‌ها، جانبازی‌ها و حماسه آفرینی‌های این آزادمردان را در قالب شعری زیبا و دلنشین به نمایش بگذارند و با ثبت این لحظه‌های تاریخی، تلاش، نبرد و مقاومت این رزمندگان راه آزادی را در قالب شعری زیبا و مانا به آیندگان منتقل سازند.
حاصل چنین تلاش‌هایی شعرهایی است دلنشین که در آن گوشه‌هایی از این رویدادهای تلخ و شیرین نبرد، حماسه، پایداری و استقامت به تصویر کشیده شده‌اند، شعرهایی که شاعران آنها برای غنی بخشیدن به فضاهای شعری خود از اسطوره، تاریخ و حوادث تاریخی مدد می‌گیرند و با اشاره به مکان‌های خاص جغرافیایی و نام شهرها و مکان‌هایی که جلوه‌گاه عرصه‌های نبرد و استقامت بوده‌اند نام این مکان‌ها و مردان حماسه آفرین و قهرمانان عرصه‌های نبرد و استقامت آن را به ثبت می‌رسانند، به همین دلیل اشعار مقاومت دارای ویژگی‌های خاصی هستند که با توجه به فضا و محتوای موضوعی می‌توان آنها را به شرح زیر طبقه‌بندی کرد:
1 ـ تصویر و توصیف مظلومیت مردم تحت ستم و بیان بیدادگری‌ها و بی‌عدالتی‌های حاکم بر جامعه.
2 ـ دعوت به مبارزه، پایداری و براندازی دشمنان و تهییج و ترغیب مردم به ادامه راه نبرد و استقامت.
3 ـ ستایش از رزمندگان و سلحشوران و یاد قربانیان جنگ، مبارزه و مقاومت.
4 ـ ستایش آزادی، آزادگی و آزادی‌خواهی و دفاع از آزادی‌خواهان و رزمندگان و تلاشگران راه آزادی.
5 ـ یادآوری گذشته‌های دور و نزدیک وطن و اشاره به نقاط جغرافیایی و مکان‌های مهم و سرنوشت‌ساز جهت ترویج حس نوعدوستی و وطن پرستی و نیز تصویر جغرافیایی جنگ.
6ـ بهره‌گیری از اسطوره‌های انسانی و تاریخی در جهت استحکام پیوندهای قومی‌و ملی و ترویج روحیه وحدت و یگانگی در مقابله با متجاوزان بیگانه.
7 ـ ارائه تصاویری زیبا و گاه تکان‌دهنده از لحظه‌های جنگ و استقامت و ثبت لحظه‌های تاریخی حماسه و مقاومت.
8 ـ تهییج رزمندگان و آزادی‌خواهان و ابراز خشم و نفرت شخصی خود و گاه رجز خوانی، جهت تشویق مبارزان راه آزادی و مقاومت.
9 ـ پرداختن به مسائل مربوط به زندان، تصویر زندان و یاد زندانیان سیاسی و آرزوی رهایی زندانیان و بازگشت تبعیدیان به وطن.
10 ـ همدردی و همدلی با مردم سایر کشورهای تحت سلطه و ستم و یا درگیر در جنگ‌های داخلی و نیز مبارزان راه آزادی در سایر کشورها.
* مرگ در شعر پایداری ملل جهان
در منظومه حماسی ایلیاد، اثر هومر و شاهنامه فردوسی ملاحظه می‌شود که غالب جنگ‌ها و رویارویی ملت‌ها به‌منظور دفاع از خود و سرزمین آبا و اجدادی خود صورت گرفته است و تصاویری که شاعران از حماسه آفرینی قهرمانان این جنگ‌ها و پایداری مردم در برابر دشمنان متجاوز ارائه داده‌اند، هر چند از خون کشتگان گلگون است، اما با این همه زیبا و تماشایی‌اند تا همیشه تاریخ بر جای خواهند ماند.
