رتبه نخست تولید برنج کشور در اختیار مازندران است/ 40 درصد برنج کشور از مازندران تامین می شود
به گزارش خبرگزاری بسیج مازندران، طبق آخرین اظهارات رئیس جهاد کشاورزی مازندران در ایسنا 30 الی 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در سال جاری با مشکل کم آبی مواجه هستند که قسمت عمده اراضی در شرق و بخشی از مرکز استان واقع شده است. کمبود آب کشاورزی در سال زراعی جاری با خالی ماندن نزديك به50 درصد ظرفیت سدها، کاهش 20 الی 70درصدی آبدهی رودخانه ها، پایین رفتن آب های زیرزمینی سطحی و کاهش ذخیره سفره های زیرزمینی به همراه کاهش وسعت انباشت برف در ارتفاعات به خوبی مشهود است. مدیر دفتر مطالعات منابع آب پایه مازندران سد شهید رجایی را رتبه اول در کاهش آب ذخیره شده دانست و در همین راستا معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان با تاکید بر همین موضوع اظهار داشت: کشت برنج بطور کلی ممکن است با ضرر و زیان شدید ناشی از کم آبی همراه باشد بطوریکه با خطر جدی خشکیدن شالیزارها در نیمه راه همراه است. شهیدی فردر گفتگو با ایرنا از شالیکاران شرق مازندران خواست تا هشدارهای کارشناسان را جدی بگیرند و به انجام کشت جایگزین مبادرت بورزند. شایان ذکر است با به زیر کشت نبردن30 الی 40 هزار هکتار نزدیک به 18 درصد تولید برنج مازندران کاهش یافته و از طرفی شاليكاران با بیکاری و مشکلات معیشتی فراوانی مواجه می شوند. چرا که هستند روستاییانی که تنها منبع درآمد آنها از طریق کشت و کار در شالیزارشان بوده و برخی با خرید اقساطی ادوات کشاورزی به بانکها بدهکار بوده و بدون فعالیت کشاورزی قادر به پرداخت اقساط خود نیستند.
این در حالی است که حیدرپوردرجهت جبران کسری تولید، در گفتگو با فارس افزود: کسری از طریق واردات تامین خواهد شد. حال سوال این است آیا تنها راه نجات مازندران و کشاورزان از خشکسالی، توقف کشاورزی و جبران عدم تولید توسط واردات است؟ با وجود اينكه بحران كم آبي طي سال هاي گذشته پيش بيني شده بود چرا تاكنون اقدامات جدي از سوي مسئولين در جهت جلوگيري از تشديد خشكسالي صورت نپذيرفته است؟ آیا نمی توان با نگاه مدیریتی به مقوله آب موجب جایگزینی مدیریت هوشمند با شیوه های مدیریت سنتی شد؟ مگر نه این است که سبک بهره برداری خانگی و کشاورزی از آب به شدت سنتی است؟
نبود الگوی واحد و سازمان یافته توزیع آب شهری، وجود چاه های عمیق مجوز دار، استقرار بسیاری از صنایع آب بر در این منطقه گواهی است براینکه هرگونه تغییر محسوس و موثر در وضعیت آب و هوایی با پیامدهای نامطلوب بیشتری مواجه خواهد شد.
از جمله روش های پیشنهادی فائو برای مدیریت و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی می توان استفاده هوشمندانه از آب در تولید محصولات، بهبود مدیریت آبیاری، مدیریت پایدار اراضی، بهبود مدیریت دام، استفاده از فنون محافظت از خاک و کاهش دور ریز و هدررفت غذا را نام برد.
بنا به پیشنهادبرخی از مسئولین می توان با واردات محصولات کشاورزی آب را بصورت مجازی وارد کرد اما باید پرسید برای رفع معضلات معیشتی و اقتصادی مردم چه تدابیری اندیشیده اند! باتوجه به عنوان سال و برگزیدن نام حمایت از تولید ملی و کالای داخلی از سوی مقام معظم رهبری مسئولین باید درجهت تحقق این شعار عمل کنند و برای دفاع از تولید داخلی مانع از واردات بی رویه و از سوی دیگر برنامه هایی در جهت ارتقای کیفیت و کمیت تولید داخل در دست داشته باشند.
امید است دولتمردان با بازتر کردن افق های دید خود و ایجاد نگرش های بلند مدت در جهت مدیریت معضلات بکوشند نه اینکه بطور موقت ظاهر مشکل را رفع کرده و زمینه را برای برخی سودجویان آماده و در پی آن موجبات دلسردی اقشار آسیب پذیر جامعه را فراهم آورند.
مديريت اين بحران تعامل و همكاري في ما بين مسئولين و كشاورزان را مي طلبد.
بالا بردن سطح آگاهي كشاورزان در مديريت آب در شاليزار ها از اهميت ويژه اي برخوردار است. از جمله اين راهكارها مي توان به انجام شخم و شيار زمستانه، پادلينگ( آب تخت كردن) به منظور ذخيره سازي و جلوگيري از هدر رفت آب، شناخت مراحل حداكثر نياز آبي و زمان بحراني گياه ، استفاده از سيلندر مشاهده اي و تغيير روش مرسوم آبياري غرقاب دائم به روش آبياري تناوبي اشاره نمود.
فرهنگ سازي استفاده از پيش بيني هاي سازمان هواشناسي در جهت حداكثر بهره وري از نزولات جوي در پيشبرد عمليات زراعي در بين كشاورزان مي تواند موثر واقع شود.
تغيير الگوي كشت با هدف افزايش بهره وري آب به نحوي كه هر محصول به اندازه و در مكان مناسب كشت شود بطور مثال سيزيجات و ميوه هاي پر آب بر همانند هندوانه كه نياز مردم است را نمي توان ديگر توليد نكرد بلكه با مديريت آن و كشت در مكان مناسب آن محصول را مي توان توليد كرد. بعبارتي اگر از پتانسيل ساير استان ها در جهت توليد سبزي و صيفي جات به كار گرفته شود مي توان حجم آب مصرفي اين محصولات را به توليد برنج در استان اختصاص داد.
تشويق كشاورزان براي اينكه ارقام برنج كم آب بر را جايگزين ارقام پرآب نمايند.
ترويج روش خشكه كاري برنج در استان كه با اين روش نه تنها عملكرد كاهش پيدا نمي كند بلكه 30 الي 40 درصد در مصرف آب صرفه جويي مي شود و هم چنين كاهش 50 درصدي هزينه ها و مصرف برق از ديگر مزاياي اين روش مي باشد.(این روش در استان خوزستان انجام شد)
انتظار مي رفت مسئولين پيشتر از اين در راستاي مديريت بحران كم آبي تدابيري انديشيده و از شدت اين بحران جلوگيري به عمل مي آوردند. از جمله اين اقدامات مي توان موارد ذيل را نام برد:
- تخصيص بودجه جهت بتوني كردن كانال هاي آب بين مزارع براي جلوگيري از هدر رفت آب.
- بر اساس تحليل وضعيت جوي سال 1396 (ميزان بارش سال زراعي) در شهرستان هايي كه تاكنون با خشكسالي شديد مواجه نشدند مي توان با حفظ اراضي شاليزاري و جلوگيري از تغيير كاربري آنها با در نظر گرفتن استفاده بهينه از آب از روند كاهشي سطح كشت ممانعت بعمل آورد كه تا حدي كسري توليد جبران خواهد شد.
- با توجه به شرايط اقليمي استان مازندران به عنوان استان سيل خيز تاكنون به دليل فقدان سيستم ذخيره سازي سيلاب و هم چنين سنتي بودن و تخريب 2 هزار سيستم سردهنه امكان استفاده از اين آب براي تقويت سفره هاي آب زير زميني و انتقال آن به اراضي كشاورزي طي سال هاي اخير ميسر نبوده است.
پيشنهاد مي شود با توجه به شرايط كنوني، مسئولين طرح انتقال آب درياي خزر به خارج از استان را به فراموشي بسپارند چرا كه مي توان از اين آب براي كشاورزي داخل استان بهره جست. زيرا شوري آب درياي مازندران 1.1 درصد (خيلي شيرين) است بطوري كه مي توان از آن براي مصارف كشاورزي استفاده كرد. كما اينكه در مخاچ قلعه داغستان سالهاست با همين آب كشاورزي مي كنند.(کشت یونجه ). بدين منظور معرفي ارقام برنج مقاوم به شوري و خشكي مي تواند در نيل به اين هدف موثر واقع شود. هم چنين مي توان هزينه هاي هنگفت انتقال آب درياي خزر را به خريد دستگاه هاي آب شيرين كن در راستاي تامين آب شاليزارهاي استان اختصاص داد. از سوي ديگر تخريب جنگل ها و پوشش هاي گياهي در مسير اجراي پروژه انتقال آب با مشكلاتي از قبيل تداخل در تنظيم جريان آب زيرزميني و چرخه هيدروليكي در آسمان همراه است كه سبب بحران كم آبي مي شود، بعبارتي حفاظت و گسترش پوشش گياهي در جنگل ها در نزديك حوضه هاي آبي موثرترين اقدام براي افزايش دسترسي به آب براي كشاورزي، استفاده صنعتي و شرب و هم چنين جلوگيري از سيل در مناطق پايين دست محسوب مي شود.
باید خاطر نشان کرد بر اساس آمارسازمان هواشناسی کشاورزی استان مازندران علاوه بر شهرهای با خشکسالی شدید (گلوگاه، قائمشهر، میاندرود و کجور) برخی شهرهای استان درشرایط خشکسالی متوسط (بابلسر، کیاسر، پل سفید و ساری) قراردارند و در صورتی که راه حلی برای مدیریت این بحران ارائه نگردد درآینده ای نه چندان دور روند خشکسالی در آنها نیز تشدید شده و بنا به مصلحت دانستن برخی مسئولین اسم مازندران ازلیست تولیدکنندگان برنج حذف خواهد شد.
