نظریات علامه طباطبائی درباره علوم انسانی اسلامی بررسی می‌شود
به گزارش خبرگزاری بسیج، نشست خبری همایش ملی «المیزان و علوم انسانی اسلامی» با حضور حجت‌الاسلام محمد عرب‌صالحی، رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی، محمدعلی اسدی‌نسب و مهدی رمضانی چابک، رئیس ستاد اجرایی این همایش در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
در ابتدای این نشست عرب صالحی گفت: انقلاب اسلامی ایران مدعی است که در بحث تربیت و روانشناسی، حرف برای گفتن دارد و دیدگاه‌های اسلام درباره انسان بسیار متفاوت با سایر مکتب‌ها است. برخی این سؤال را مطرح می‌کنند که آیا علوم انسانی، اسلامی می‌شود یا خیر، یا اینکه مثلاً آیا اسلام در خصوص تربیت انسان و مبانی تربیت و مسائل خانواده، نظر خاصی دارد. آیا در خصوص اخلاق، نظریات خاصی وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤالات باید گفت هر علمی که مبانی و گزاره‌هایش بر اساس اسلام باشد، علم اسلامی می‌شود، بنابراین لازم است غایت و اهداف یک علم، اسلامی باشد.
وی افزود: یکی از رسالت‌های پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بر اساس نظریه رئیس این پژوهشگاه که خود در این باره صاحب‌نظر است، پرداختن به سه موضوع تولید مبانی علوم انسانیِ اسلامی، تولید منطق و روش علوم انسانیِ اسلامی و تدوین مسائل علوم انسانی و اسلامی است. در رابطه با این موضوعات در سه گروه فلسفه، گروه تخصصی علوم انسانی و پرداختن به فلسفه مُضاف کارهای مختلفی انجام شده است. هدف این گروه‌ها هم استیاد مبانی و منطق علوم انسانی اسلامی است.
رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی تصریح کرد: مهمترین منبع در دنیا، قرآن است، به دلیل آنکه ما به این موضوع کمتر پرداخته‌ایم، فکر می‌کنیم درباره علوم انسانی، مطلبی از قرآن استخراج نمی‌شود؛ بنابراین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه تشویق می‌کند که مبانی علوم انسانی از قرآن استیاد شود.
وی در پایان افزود: چندین سال است که به مناسبت سالگرد علامه طباطبایی، همایش‌هایی درباره المیزان برگزار می‌شود. در همایش امسال قرار است نظریات علامه طباطبایی درباره علوم انسانی اسلامی مطرح شود.
پس از عرب‌صالحی، مهدی رمضانی چابک گفت: به مناسبت سالگرد علامه طباطبایی، مجموعه‌هایی که به واسطه نام ایشان فعالیت می‌کنند، خود را موظف می‌دانند که برنامه‌هایی درباره ایشان برگزار کنند. دانشگاه علامه طباطبایی روز بیست و یکم آبان ماه سال جاری، همایشی درباره افکار و دیدگاه‌های ایشان برگزار می‌کند. در این همایش مقالاتی ارائه می‌شود که در میان آنها، مقالاتی هم از جانب پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. همچنین در این همایش، آیت‌الله رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنرانی می‌کند.
وی ادامه داد: همایش دیگری هم روز بیست و سوم آبان ماه با مشارکت دارالقرآن علامه طباطبایی برگزار می‌شود. محور برنامه‌های این همایش، علامه و علوم انسانی اسلامی و نقش کتاب عزیزان ایشان است. مجموعه مقالاتی هم تدارک دیده شده که قرار است کتابی هم که شامل این مقالات خاص است، منتشر شود. دو سخنران اصلی همایش، آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله رشاد هستند. علاوه بر این، در یک بازه زمانی مناسب، همایش‌هایی هم در مشهد با رویکرد انسانی اسلامی برگزار خواهد شد؛ البته به مناسبت همزمانی این ایام با چهل‌سالگی انقلاب، سمت و سوی همه برنامه‌ها به نوعی با نقش علوم انسانی اسلامی در چهل‌سالگی انقلاب است.
رمضانی چابک افزود: احتمالاً همایشی هم توسط دانشگاه بروجرد در این شهر برگزار می‌شود. تکثر و تنوع این برنامه‌ها ناشی از دو پیام توجه به نقش علامه در ترویج فرهنگ دینی و توجه به علوم انسانی اسلامی است. همچنین ظرف دو هفته آینده به مناسبت روز جهانی فلسفه، همایش ملی «فلسفه کلام»، برگزار که جزئیات آن در ادامه بیان می‌شود.
آخرین سخنران این نشست حجت‌الاسلام اسدی‌نسب بود.
وی با اشاره به اینکه رهبر انقلاب اسلامی در نشستی که با زنان قرآن‌پژوه داشتند، بر موضوع استخراج مبانی علوم انسانی اسلامی از قرآن تأکید داشتند، گفت: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بعد از سخنرانی مقام معظم رهبری، درباره استخراج مبانی علوم انسانی اسلامی از قرآن، کوشش بیشتری کرد. کتاب «المیزان» علامه طباطبایی هم یک دایره‌المعارف عمیق از معارف اسلامی است. ما در صدد بودیم که علوم انسانی را از منظر قرآن بررسی کنیم. یکی از عمیق‌ترین برداشت‌ها، برداشت علامه طباطبایی از قرآن است؛ بنابراین تصمیم گرفتیم درباره کتاب «المیزان» و «علوم انسانی اسلامی»، همایشی برگزار کنیم.
وی افزود: محورهای این همایش شامل مباحث کلی در رابطه با کلیت علوم انسانی، سیاست و قرآن، علوم سیاسی و قرآن، علوم اجتماعی و قرآن، علوم اخلاقی و قرآن، مدیریت و اقتصاد و ... می‌شود.
اسدی‌نسب تصریح کرد: علت اینکه ما کتاب المیزان را انتخاب کردیم، این بود که بهترین و جامع‌ترین تفسیر موجود بود و به صورت عمیق به این مباحث پرداخته می‌شد. نکته مهمی که در رابطه با برگزاری این همایش وجود دارد، اینکه ما این همایش‌ها را با کمترین هزینه برگزار می‌کنیم و همایش‌ها حالت کارگاهی دارند. از سوی دیگر، این همایش‌ها تخصصی هستند و به نوعی جنبه آموزشی هم دارند. اخیراً بیت علامه طباطبایی در قم تبدیل به دارالقرآن شده است. این همایش روز بیست و سوم آبان ماه سال جاری بعد از نماز مغرب و عشاء در بیت علامه طباطبایی در قم برگزار می‌شود. تاکنون بیش از ۱۰۰ مقاله به دست ما رسیده که اغلب آنها سفارشی بوده است. از میان این مقالات که مورد ارزیابی قرار گرفتند، ۳۲ مقاله انتخاب شده که ۱۸ مورد از آنها در مجلات علمی پژوهشی چاپ شده است.
در ادامه این نشست اساتید حاضر در جلسه به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.
اسدی‌نسب در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران در خصوص برگزاری همایش ملی المیزان و علوم انسانی اسلامی گفت: مخاطبان بحث‌های ما، نخبگان جامعه هستند که می‌خواهند تألیفاتی داشته باشند. اگرچه ما باید تلاش کنیم این بحث را گسترده‌تر کنیم. ما به هیچ‌وجه نمی‌توانیم علوم انسانی غربی را به صورت مطلق بپذیریم. اینکه تا الان علوم انسانی اسلامی محقق نشده، دلایل گوناگونی دارد که در جای دیگری به آن پرداخته می‌شود.
عرب صالحی هم در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص همایش ملی فلسفه کلام اظهار کرد: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در تأسیس و تولید فلسفه‌های مضاف، پیشتاز است. این در حالی است که موضوع فلسفه‌های مضاف در کشورهای اسلامی سابقه زیادی ندارد. بر این اساس قرار است پژوهشگاه به مناسبت روز جهانی فلسفه، همایش ملی «فلسفه کلام» را اول آذرماه در قم برگزار کند.
