یزد حسینیه ایران/ ماه محرم در یزد چه می گذرد؟

به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از یزد، عزاداری ماه محرم در یزد یکی از منحصر به فرد‌ترین آیین‌های عزاداری‌ها در ایران محسوب می‌شود چراکه دارای جذابیت‌های مخصوص به خود است.
سیاه پوش کردن حسینیه، نخل برداری، طبخ آش، ذبح گوسفند، پخش نذورات مردمی، روضه خوانی، پرسه زنی، دسته سقا و برپایی هیات‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی از برنامه‌های مردم یزد در ماه محرم است.
در استان یزد شور حسینی در مردم به ویژه جوانان و نوجوانان با سیاه پوش کردن هر کوی و برزن، برافراشتن پرچم‌ها و بیرق سیاه به یاد مظلومیت امام حسین و خاندانش در کوچه‌ها وخیابان از روز‌های قبل محرم نمایان می‌شود. اگر می‌خواهید با مراسم ویژه‌ای که در این ماه در یزد برگزار می‌شود آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.

 

تعزیه خوانی
تعزیه آیینی نمایشی است که در بیشتر شهر‌های کشور به منظور زنده نگه داشتن واقعه کربلا و به خصوص روز عاشورا اجرا می‌شود. در یزد هم این آیین نمایشی در صبح روز عاشورا انجام می‌شود. تعزیه‌خوان‌ها وقایع عاشورا را بازسازی می‌کنند و مراسم تعزیه از ورود “شمر” به صحنه کربلا آغاز می‌شود و تا شهادت امام حسین (ع) و به آتش کشیدن خیمه‌های فرزندان امام ادامه دارد؛ پس از آن نیز مراسم شام غریبان در تکایا و هیئات شهر برگزار می‌شود.
نخل گردانی
نخل‌گردانی از مهمترین آداب عزاداری محرم در یزد است. در گذشته مراسم آذین بندی و آماده کردن نخل‌ها برای ایام عزاداری ماه محرم با یک فراخوان بین اهل محل و یا آبادی انجام می‌شد. نخل در فرهنگ مردمان این خطه همان تابوت و در واقع نمادی از بدن مطهر ائمه اطهار و به ویژه حضرت امام حسین (ع) است که مردم با چرخش آن دور حسینیه‌ها به تشییعش می‌پردازند. نخل یک سازه چوبی است که قسمت جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلی بزرگ و شبکه شبکه ساخته شده و وسط آن با چوب، اسکلت‌بندی شده است. برای پایه‌های آن، چهار قطعه چوب به صورت عمودی در چهار طرف و برای بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقی تعبیه شده است. برای بستن آن، تعدادی از خدام حسینیه از صبح هشتم محرم دست به کار می‌شوند. آن‌ها بر روی پارچه مشکی و در جلو و عقب آن، خنجر، آیینه‌های بزرگ و نیز یک سازه چوبی به شکل سرو نصب می‌کنند که این کار تا ظهر روز نهم محرم (تاسوعا) ادامه خواهد داشت. نخل‌ها پس از آذیین‌بندی بسیار سنگین‌تر از آنچه هستند، می‌شوند و وزن برخی نخل‌ها نظیر نخل میدان امیرچخماق یزد که از جمله نخل‌های بزرگ استان یزد به شمار می‌رود یا نخل تفت به چندین تن می‌رسد. روز عاشورا و در هنگامه بلند کردن نخل، ده‌ها تن از مردان محل با پا‌های برهنه، زیر پایه‌های نخل رفته و آن را با عظمت تمام به حرکت در آورده و، چون جنازه‌ای باشکوه، آن را از میان موج جمعیت عزاداران عبور می‌دهند. نخل‌های میدان بعثت، امیر چخماق و میدان امام شهرستان تفت از جمله نخل‌های معروف یزد هستند و مراسم نخل‌برداری عصر روز عاشورای میدان امام تفت که تا غروب روز عاشورا ادامه دارد از شکوه و جلال خاصی برخوردار است.
چاووشی خوانی
چاووش خوان واژه‌ای با ریشه ترکی خوارزمی است و در فرهنگ دهخدا به معنی بانگ و سر وصدای گنجشک معنا شده و در معنای اصطلاحی، کسانی بودند که صدای گرم و پرشوری داشتند و اکثرا قاریان قرآن بودند که مورد تکریم مردم قرار داشتند و بصورت گروهی یا دو نفر دونفر به پشت بام‌ها و کوچه‌ها می‌رفتند و و در مرثیه امام حسین (ع) شعر می‌خواندند. این افراد در دبار شاهان و امرا هم نقش داشتند، ولی نقش مردمی آن‌ها این یود که در کوچه و پشت بام‌ها و پا پیشاپیش قافله‌هایی که به عتبات عالیات یا زیارت می‌رفتند حرکت می‌کردند.
از نظر هنری نیز این گروه حامل پیام رسالت خاصی بودند که در ماه محرم رسالت آن‌ها این بود که زمانی که وسایل ارتباطی وجود نداشت عزاداری امام حسین (ع) را به گوش مردم برسانند. همچنین گروهی دیگر بالای پشت بام‌ها می‌رفتند و جار می‌زدند و با صدای بلند، بدون نظم و پیوسته شعر می‌خواندند تا مردم را باخبر کنند.
پرسه زنی
بعد از این مراسم آئین دیگری بنام پرسه زنی اجرا می‌شد به طوری که گروهی بنام پرسه زن از هیاتی از یک حسینیه جمع می‌شدند و فرد سیدی جلوی گروه حرکت کرده و آن‌ها را هدایت می‌کرد و شخصی بنام علمدار علم به دست داشت و مردمی که سینه و سنج می‌زدند جمع می‌شدند و به حسینیه دیگر می‌رفتند؛ اعضای حسینیه جلودار به پیشواز ان‌ها می‌آمدند و سرراه‌شان مردمی که صدای آن‌ها را می‌شنیدند به آن‌ها کمک مالی کرده و یا حبوبات، مواد غذایی، قند و برنج می‌دادند که بعد‌ها به مصرف هیات می‌رسید.

 

مراسم سینه زنی
دسته‌های شاه ابوالقاسم، فهادان، یوزداران، بعثت، باغ گندم و رنگرز‌ها از دسته‌های سینه زنی مشهور یزد بودند و زنجیرزن‌ها شامل دسته خرمشاه، قلعه کهنه، کوشک نو، گازرگاه بود و از نوحه خوان‌های معروف یزد هم می‌توان به علی اکبر سعادتمند، حسین سعادتمند، محمد کاسب، مرحوم حاج عباس حسینی و همچنین آقایان آدابی، خویش داری و علایی اشاره کرد که سردسته هیات پشت باغ بودند.
همچنین دسته عرب‌ها که پرشورترین دسته عزاداری یزد بود لباس سیاه و بلندی بر تن می‌کردند، لباسشان را گل آلود می‌کردند و خاک بر سر می‌ریختند و با بیل و کلنگ در دست به امام‌زاده جعفر (ع) می‌رفتند که هنوز هم این کار را انجاممی‌دهند.
نذری رایج
یکی از معروف‌ترین نذری‌های یزد، آش امام حسین (ع) است. این آش شبیه آش گندم و تقریبا با همان مواد است. پخت این آش به ۱۷ ساعت زمان نیاز دارد و هر سال از اذان ظهر روز قبل از اربعین پخت آن آغاز می‌شود و اذان صبح روز اربعین میان مردم توزیع می‌شود. این آش از آن دسته آش‌هایی است که نیاز به هم زدن بسیار برای له شدن گندم و گوشت و حبوبات دارد و این وظیفه را همه آن‌هایی بر عهده می‌گیرند که آرزویی در دل دارند و تعداد آن‌ها بیشمار هم هست و شاید در کنار هر دیگ ده‌ها نفر در انتظار هم زدن آش و گرفتن مراد خود هستند. این آش قدمتی چندین ساله دارد. سالخوردگان یزدی می‌گویند از زمانی که به یاد دارند، آش امام حسین (ع) در ایام محرم به ویژه شب تاسوعا و اربعین طبخ می‌شده؛ اما مدت‌هاست این آش در تمام ایام محرم و صفر پخته می‌شود؛ و البته آیین‌های دیگری که در این مجال نمی‌گنجد در یزد برپا است.
انتهای پیام/