قرن‌هاست که ایرانی‌ها شب یلدا را که آخرین شب پاییز است (سی‌ام آذر و بیست و یکم دسامبر) جشن می‌گیرند. بین ایرانیان مرسوم است که در شب یلدا، خانواده و اقوام و دوستان دور هم جمع می‌شوند و میوه و شیرینی می‌خورند، چای می‌نوشند و اشعار حافظ را می‌خوانند. برخی از خانواده‌های ایرانی طبق رسوم خود در شب یلدا، خوراکی‌ها و غذاهای محلی بخصوصی می‌پزند. نگاهی می‌اندازیم به هفت خوراکی مرسوم در شب یلدای ما ایرانی‌ها.

میوه‌ها و خوراکی‌های شب یلدا

ایرانیان طبق آیین باستانی خود در شب یلدا از انواع و اقسام خوراکی‌ها و میوه‌ها استفاده می‌کنند، مانند انار، هندوانه، خرمالو و آجیل شب یلدا. همچنین شیرینی‌هایی مانند باقلوا یا باسلق نیز در این شب بسیار مرسوم هستند. تهیه کردن خوراکی‌های متنوع در شب یلدا بسیار اهمیت دارد و هیچ مهمانی در این شب بدون نوشیدن چای ایرانی کامل نمی‌شود.

انار
انار، پای ثابت جشن شب یلداست. انار نماد مراحل زندگی است. در شب یلدا همه‌ی افراد باید دانه‌های خوش‌رنگ و خوشمزه‌ی انار را بچشند و از آن لذت ببرند. بعضی‌ها دوست دارند انار را همراه با کمی گلپر و نمک میل کنند. این باور وجود دارد که گلپر، طبعی گرم دارد و طبع سرد انار را تعدیل می‌کند، در نتیجه جلوی نفخ و ناراحتی معده را می‌گیرد.
انار خواص فوق‌العاده‌ای دارد که به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- انار سرشار از مواد مغذی مانند فیبر، پروتئین، ویتامین C، ویتامین کا، اسید فولیک و پتاسیم است.
2- دارای خواص ضدالتهابی است.
3- می‌تواند با سرطان پروستات مبارزه کند.
4- ضد سرطان سینه است.
5- می‌تواند فشارخون بالا را کاهش دهد.
6- می‌تواند در مبارزه با آرتروز و درد مفاصل مؤثر باشد.
7- خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.

خرمالو
یکی دیگر از بایدهای جشن شب یلدا، خرمالو است که شیرین و رسیده‌ی آن با رنگ نارنجی و درخشانش باید حتماً در سفره‌ی شب یلدا وجود داشته باشد. بعضی از افراد دوست دارند خرمالو را با پوست خُرد کرده و بخورند و عده‌ای نیز ترجیح می‌دهند آن را پوست گرفته و میل کنند. به هر صورت خرمالو میوه‌ای است که می‌تواند هوس شیرینی را در طول فصل زمستان به خوبی پاسخ بدهد.
خواص خرمالو به طور خلاصه عبارت است از:
1- میوه‌ای انرژی‌زاست.
2- به دلیل غنی بودن از ویتامین ث به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
3- سرشار از بتاکاروتن و لیکوپن است که به سلامت چشم‌ها و خوش آب و رنگ شدن پوستتان کمک می‌کند.
4- سرشار از پتاسیم و منیزیم است که با کلسترول و فشارخون بالا مقابله می‌کند.

هندوانه
هندوانه نیز یکی دیگر از خوردنی‌های شب یلداست که نماد سلامتی و تندرستی است. ایرانیان خوردن هندوانه در شب یلدا را ضروری می‌دانند چون عقیده دارند این میوه می‌تواند بدنشان را در برابر سرمای زمستان ایمن کند. البته به نظر می‌رسد در قدیم بیشتر به این دلیل هندوانه پای ثابت خوراکی‌های شب یلدا بوده که تمام خوردنی‌های شب یلدا طبع گرمی داشته، مثل آجیل‌ها، میوه‌های خشک، شیرینی‌جات طبیعی و...، و بدین ترتیب کمی هندوانه برای تعدیل مزاج مصرف می‌کردند.
به طور کلی از خواص هندوانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ضدالتهاب طبیعی
2- مقابله با گرما و عطش
3- محافظت از پروستات
4- کاهش فشارخون بالا
5- محافظت از قلب
6- دیورتیک طبیعی


ازگیل
ازگیل این میوه‌ی قهوه‌ای‌ رنگ که ظاهر چندان جذابی ندارد، بومی ایران، آسیای جنوب غربی و جنوب شرق اروپاست. ازگیل را زمانی می‌خورند که کاملاً رسیده و پخته شده است. پوست ازگیل رسیده تا حدودی چروکیده است و گوشت آن نیز اسیدیته‌ی خود را از دست داده است. ضمناً ازگیل رسیده، نرم‌تر و شیرین‌تر است. بعضی از افراد دوست دارند ازگیل را با کمی دارچین و وانیل میل کنند. در ایران، ایرانی‌ها این میوه‌ی کهن را در شب یلدا و طی اواخر پاییز و البته زمستان میل می‌کنند.
از خواص ازگیل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- ضد سنگ کلیه
2- کاهنده فشارخون
3- سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها
4- تقویت‌کننده اعصاب
5- قابض و رفع التهاب معده
6- درمان اختلال قاعدگی خانم‌ها

آجیل شب یلدا
در شب یلدا، انواع میوه‌های خشک شده و مغزها و دانه‌ها که در ایران به همه‌ی آن‌ها آجیل می‌گویند در سفره وجود دارد. ایرانی‌ها عقیده دارند آجیل، نماد ثروت و دارایی است. بنابراین خوردن یک مشت آجیل شب یلدا به معنی پیدا کردن راه چاره و گشایش مشکلات است که اصطلاحاً به آن آجیل مشکل‌گشا نیز می‌گویند. آجیل شب یلدا شیرین بوده و غیر از مغزها، خشکباری از قبیل توت خشک، برگه‌ی زردآلو، کشمش، گردو، انجیر خشک و... نیز در آن استفاده می‌شود که هرکدام خواص منحصربه‌فردی دارند. اما به طور کلی از خواص آجیل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی
2- کاهش خطر دیابت
3- پیشگیری از ابتلا به پیری زودرس
4- نقش ضد سرطانی و آنتی‌اکسیدانی
5- تعادل در عملکرد ماهیچه‌ها و اعصاب

شیرینی‌های شب یلدا
و اما شیرینی‌های شب یلدا که کسی نمی‌تواند از آن‌ها چشم‌پوشی کند! شما می‌توانید انواع و اقسام شیرینی‌ها را در سفره‌ی شب یلدا در خانه‌ی ایرانی‌ها پیدا کنید. گفته می‌شود که ایرانی‌های بسیار شیرینی دوست هستند، از این رو تنوع شیرینی‌جات در سراسر این کشور بسیار چشمگیر است. باسلوق، یکی از شیرینی‌های متداول و مرسوم شب یلداست که از نشاسته و گلاب و هل و زعفران و پسته و بادام و پودر گل سرخ تهیه شده و معمولاً مغزها به صورت پودر شده روی آن پاشیده می‌شوند تا ظاهری کاملاً جذاب و خوشمزه پیدا کنند.

منبع:تبیان