منشاء پدافند غیر عامل تهدیدات انسان ساز است

به گزارش خبرگزاری بسیج،  دوره تخصصی پدافند غیر عامل شهری با موضوع بررسی تهدیدات جدید و رویکردهای نوین پدافند غیرعامل، تفاوت ها، اولویت ها، چالش های راهبردی و مسائل اساسی پدافند شهری با حضور سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور، شاپور رستمی معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری تهران و رئیس کمیته پدافند غیر عامل شهرداری تهران، رضا کرمی محمدی رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، شهرداران ، مدیران ارشد شهرداری و دبیران ستادهای مدیریت بحران مناطق 22 گانه با همکاری سازمان پدافند غیرعامل کشور و شهرداری تهران برگزار شد.

در این دوره تخصصی ، سردار جلالی به تشریح و تعریف اهداف، رویکردهای نوین و چالش های پدافند غیرعامل پرداخت و گفت: در پدافند غیر عامل با سه مفهوم تهدیدات، آسیب پذیری ها و اقداماتی که این دو مفهوم را کنترل می کند و کاهش می دهد سروکار داریم.

وی با اشاره به تفاوت میان پدافند غیر عامل و مدیریت بحران افزود: منشاء پدافند غیر عامل تهدیدات انسان ساز است و در مقابل منشاء مدیریت بحران سوانح طبیعی است. در تهدیدات طبیعی می توان با آزمون و خطا به استانداردهایی شامل آیین نامه ها و دستورالعمل ها رسید اما در پدافند غیر عامل از آنجاکه با تهدیدات انسان ساز و عمدتا با منشاء فناوری مواجهه ایم و باید دائما پویا و به روز باشیم. 

وی با بیان اینکه محل اثر تهدید در آسیب پذیری هاست تصریح کرد: ضعف و آسیب پذیری ها وجود دارد و طیف پدافند غیر عامل تلاش می کند از آسیب پذیری کاسته و با تهدیدها مقابله کند.

سردار جلالی با بیان اینکه حفاظت و صیانت از مردم، حفاظت از زیرساخت ها، حفظ سیستم ها و تداوم کارکرد آنها چهار مولفه اصلی در پدافند غیر عامل است، افزود: مولفه حفاظت و صیانت از مردم در کشور مغفول مانده و معمولا مردم دچار بیشترین خسارت و تلفات می شوند زیرا بیشترین تلفات در حوزه های شهری است که از تمرکز جمعیتی بالایی برخوردار است.

وی با اشاره به اینکه حفظ و تداوم کارکرد زیرساخت ها بحث مهم دیگر پدافند غیر عامل است و در بسیاری از کشور ها به عنوان یک رشته دانشگاهی تدریس می شود، گفت: زیرساخت های حیاتی و ضروری در شهرها بسیار پیچیده شده است که حتی رشته های مهندسی و تخصصی فعلی در کشور پاسخگوی این نیاز نیست و ما هنوز رشته حفاظت از زیرساخت در دانشگاه های کشور نداریم.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور افزود: زیرساخت های شهری به سرعت در حال گسترش هستند و تعریف خاص خود را دارند. در دسته بندی های جدید نزدیک به 30 نوع زیرساخت فقط در حوزه شهری وجود دارد و باید به مقوله حفاظت از زیرساخت های شهری جدی تر توجه شود.

سردار جلالی گفت: از دیگر مقولات اساسی پدافند غیر عامل بخش پاسخ اضطراری به حوادث و تهدیدات است که بسیار مهم و ضروری است و طیف وسیعی از طرح ها و اقدامات را در بر می گیرد. اولین اقدام آن کاهش دائمی آسیب پذیری است و گام دوم مصون و مستحکم ساختن آن است. 

وی در بخش رویکرد های نوین پدافند غیرعامل به بروز و توسعه فناوری های نو در زیر ساخت های شهری اشاره کرد و گفت: فناوری ها برای خدمت رسانی بر اساس تکنولوژی ها در شهرها به وجود می آیند و با شهر ها ترکیب شده اند. تقاطع و روی هم افتادگی کارکرد زیرساخت ها باهم و افزایش ضریب وابستگی های متقابل آنها موضوع مهم یک شهر است. بنابراین وجود یک مشکل و یا مسئله در زیرساخت های شهری را نمی توان بدون دانش سیستمی حل کرد. 

سردار جلالی افزود: جمعیت کشور به سمت شهرنشینی رفته است و طبق آخرین آمار 72 درصد جمعیت ایران شهرنشین هستند. سیل مهاجرت به شهرها افزایش یافته و با پدیده حاشیه نشینی مواجهه شده ایم. در عین حال با تنوع زیر ساخت های شهری نیز روبرو هستیم.

وی با بیان اینکه تنوع زیرساخت های شهری با سه درجه اهمیت کلیدی، ضروری و لازم با شاخص درون شهری تعیین شده است و با این نگاه در اداره شهر ها با چالش های جدی روبروهستیم افزود: شهر تهران از مرحله کلان شهر عبور کرده و به ابرشهر رسیده است. در دنیا حدود 25 شهر در مقیاس تهران وجود دارد که در عین حال به دلیل تحولات اقتصادی و اجتماعی در حال رشد نیز هستند. در خیلی از کشورها به دنبال مدیریت اداره شهرها بر اساس ابر شهرها هستند و حوزه های استراتژیک شهری ایجاد شده است و دیگر مدیریت طبق شهرهای کوچک پاسخ گو نیست. 

سردار جلالی گفت: فناوری ها هم فرصت و هم تهدید هستند و در جاهایی هم تداخل دارند بنابراین یکی از ویژگی های تهدیدات جدید این است که اختلاط شدید در فرصت و تهدید دارند. شناخت و شناسایی پدیده ها نگاه هوشمند می خواهد تا تهدید ها و فرصت ها را از هم مجزا کند و از فرصت ها بهره برداری و با تهدیدات مقابله کند.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور افزود: اصلی ترین موضوع مدیریت بحران احتمالی در حوزه زیرساخت ها کنترل ضریب وابستگی زیرساخت ها بهم است که باید حتما سالیانه چندین بار با برگزاری مانور این موضوع تمرین شود.

وی گفت: امروزه تامین امنیت زیرساخت های نرم در مدیریت شهری که مبتنی بر شبکه سایبری مثل خرید از شبکه فروشگاه ها، دولت الکترونیک، شهر هوشمند و ... هستند یک موضوع جدی و اساسی است و باید اولین مقررات برای آن نوشته شود و پلت فرم های خاص بومی برای زیرساخت های نرم شهری تولید شود و ما معتقد هستیم 90در صد آن را می توان در داخل کشور تولید کرد.

وی در بخش چالش های راهبردی و مسائل اساسی پدافند غیرعامل شهری به  آسیب پذیری زیرساخت های شهر در برابر تهدیدات پایه شهری، چالش هماهنگی در طرح های پاسخ غیر نظامی به حوادث و تهدیدات شهری، آسیب پذیری زیر ساخت های شهری وابسته به فضای سایبری (هوشمندی تعجیلی) و موجود مراکز پرخطر همجوار مراکز جمعیت و نبود طرح های آمادگی پاسخ اشاره کرد.

سردار جلالی افزود: متاسفانه مراکز پر خطر در شهرها توسعه زیادی پیدا کرده است که در محیط های شهری و اطراف آن باید جمع آوری شود. هر کارخانه ای که بخواهد در شهر بماند باید دوایر تولید خطر آن زیرساخت در سه دایره قرمز ، نارنجی و سبز مشخص شود و الزامات ایمنی متناسب با آن را رعایت نماید و نه تنها نهاد شهرداری بلکه سایر دستگاه ها و سازمان پدافند غیرعامل باید نسبت به رعایت الزامات ایمنی هشدارهای لازم را بدهند.

رئیس سازمان پدافند غیر عامل کشور در ادامه از دیگر چالش های راهبردی و اساسی پدافندشهری به رصد، پایش و هشدار دهی تهدیدات و حوادث شهری اشاره کرد و گفت: موضوع اساسی دیگر نبود سامانه های نوین و غیر نوین رصد مخاطرات است . به عنوان مثال در مورد بوی نامطبوع تهران سامانه لازم برای شناسایی طیف های متفاوت بوی نامطبوع وجود ندارد و باید شبکه پایش و رصد آن تشکیل و پدافند غیر عامل شهری به این موضوع وارد شود.

وی افزود: موضوع حفاظت از مردم نیاز به زیرساخت های لازم دارد که هر شهری باید بتواند یک سوم جمعیت را تخلیه کند، اسکان اضطراری بدهد و بعد از حادثه به محل بازگرداند و هنگام حادثه نیز بتواند آن را اداره کند.

سردار جلالی همچنین در خصوص کنترل میزان وابستگی های زیرساخت های شهری گفت: توصیه می کنم شهرداری تهران نسبت به این موضوع حداقل سالی 4 مانور برگزار کند تا وابستگی زیرساخت ها بهم در شرایط وقوع حادثه مشخص شود.

وی با بیان اینکه متاسفانه در زیرساخت های شهری مشکلات بسیاری وجود دارد و بدون ملاحظه و بهم ریخته است افزود: نبود سیستم فرماندهی واحد شهری برای پدافند شهری نیز بسیار مهم است که باید به آن توجه شود. چون شهرها در زمان تهدید نیاز به فرمانده دارند و جزو الزام شهرهاست و این فرمانده باید زیرساخت های لازم را در اختیار داشته باشد.

وی در ادامه از مراکز پرخطر شهری همجوار مراکز پرجمعیت و نبود طرح های آمادگی برای زمان مقابله، آماده نبودن فضاهای پناهگاهی و امداد و اسکان موقت چند منظوره به عنوان دیگر چالش های راهبردی و مسائل اساسی پدافند شهری نام برد.