زنگنه با حذف کارت سوخت چه خساراتی به بار آورد؟

به گزارش خبرگزاری بسیج، خرداد سال 94 همزمان با اجرای گام دوم قانون هدفمندی یارانه ها رسما دیگر خبری از واریز سهمیه های 60 لیتری بنزین به کارت های سوخت نشد و براین اساس اعلام شد دگیر بنزین به صورت سهمیه ای عرضه نمی شود و متقاضیان سوخت می توانند با کارت سوخت و به هر میزان که می خواهند بنزین را با قیمت تک نرخی 1000 تومان در هر لیتر دریافت کنند.

کارشناسان انرژی در همان زمان این موضوع را مطرح کردند که چون قیمت بنزین در فوب خلیج فارس با قیمت بنزین در داخل کشور اختلاف زیادی ندارد بنابراین تصمیم حذف سهمیه به این دلیل از سوی وزارت نفت اتخاذ شده است اما مسئله ظاهرا فراتر از این موضوع بود زیرا به دلیل انکه در کشور حجم تولید بنزین با میزان مصرف برابر نبود قطعا می شد پیش بینی کرد که با این تصمیم میزان مصرف بنزین افزایش خواهد یافت و این مسئله منجر به واردات بنزین به کشور خواهد شد و باید سالانه میلون ها دلار بابت واردات بنزین به کشور هزینه کنیم.

البته برای واردات بنزین دیگر نیاز نبود ماه ها صبر کرد زیرا عملا سه ماه بعد از این تصمیم واردات بنزین به کشور روند فزاینده به خود گرفت به طوریکه روزانه به ارزش 5 میلیون دلار بنزین وارد کشور می شد این مسئله موجب شد تا کارشناسان پیش بینی کنند که بعد از برجام روند واردات بنزین فزاینده شود  که این مسئله نیز اتفاق افتاد به طوریکه واردات بنزین بعد از برجام به میزان 20 درصد هم افزایش یافت.

بنزین تک قیمتی و بدون سهمیه موجب شد تا عملا کارت سوخت کارایی خود را از دست بدهد و مصرف بنزین که با زحمت در طول سال های 88 تا 94 کاهش یافته بود و به میانگین 75 میلیون لیتر در روز رسیده بود سالانه رشد پیدا کرد تا اینکه در همین سال گذشته شاهد مصارف بالای 100 میلیون لیتری در روز هم بودیم و این درحالی بود که حجم تولید بنزین در کشور تا پیش از احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز ثابت بود و فقط حدود 75 میلیون لیتر در کشور بنزین تولید می شد.

اگرچه رسما کارت سوخت در طول سالهای گذشته حذف نشده بود اما برخی ها به دنبال حذف کارت سوخت بودند و طرح ها و لوایحی را به مجلس ارائه کردند تا کارت سوخت را هم از چرخه عرضه سوخت حذف کنند ولی مجلس با هوشیاری این موضوع را تصویب نکرد هرچند که کارت سوخت فقط وسیله ای برای سوخت گیری بود و کارایی دیگری نداشت.

این مسئله موجب شد تا قاچاق سوخت افزایش یابد به طوریکه به گفته کارشناسان انرژی در طول زمانی که کارت سوخت معنا و مفهوم نداشت قاچاق سوخت به روزانه 10 میلیون لیتر هم رسیده بود که این عدد در مراکز رسمی مورد تایید قرار نگرفت اما همواره اعلام می شد که قاچاق سوخت با حذف کارت سوخت و تک نرخی شدن قیمت بنزین افزایش یافته است که البته در این زمینه افزایش قیمت ارز را نیز نباید از یاد برد که یکی از دایل اصلی قاچاق سوخت افزایش نرخ ارز بود زیرا این مسئله موجب شد تا قیمت بنزین در بازارهای همسایه بالاتر از قیمت بنزین در داخل کشور باشد.

مسئولان وزارت نفت باز با این شرایط به جای آنکه دنبال راه کار برای کاهش مصرف بنزین باشند واردات بنزین را افزایش دادند و تصمیم داشتند این واردات تا زمانی ادامه یابد که پالایشگاه ستاره خلیج فارس با ظرفیت تولید 36 میلیون لیتر بنزین به تولید برسد تا پس از به مدار امدن این پالایشگاه اعلام کنند که کشور در تولید بنزین هب خودکفایی رسیده است.

همانطور که گفته است این پالایشگاه به تولید رسید و میزان تولید بنزین کل کشور از 100 میلیون لیتر در روز عبور کرد اما مسئله اینجا است که مصرف بنزین نیز داشت روند فزاینده خود را ادامه می داد به طوریکه حتی در برخی از روزهای تعطیل مصرف بنزین رکورد شکنی کرده و به 110 میلیون لیتر در روز نیز رسید.

نمودار مصرف بنزین به سمت صعودی طی مسیر می کرد که مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت اعلام کردند باید فکری به حال مصرف بنزین شود زیرا اگر همین روند ادامه یابد در سالهای نه چندان دور دوباره کشور نیازمند واردات بنزین خواهد بود.

این پیش بینی درست بود زیرا عملا به جز پالایشگاه ستاره خلیج فارس دیگر پالایشگاهی در دست ساخت نیز که بتواند به زودی به مدار تولید برسد از همین رو دولت سناریوهای مختلف کاهش مصرف بنزین را در دستور کار خود قرارداد مانند سناریوی بازگشت سهمیه بندی و احیای مجدد کارت سوخت، هرچند که طرح دیگری نیز با عنوان اعطای سهمیه به هر فرد نیز مطرح شد که عملا این طرح هم نیازمند احیای کارت سوخت بود.

به هرحال دولت در آبان ماه سال گذشته تصمیم گرفت بعد از 4 سال دوباره کارت سوخت را احیا کند و بعد از این مدت طولانی که هیچ تغییری در قیمت بنزین نداده بود به یکباره قیمت بنزین را نیز افزایش داد که انتقاداتی را از سوی کارشناسان امر به همراه داشت.

باید گفت در طول سالهایی که کارت سوخت وجود نداشت کشور از دو جهت دچار زیان شده بود یکی خروج میلیارد ها دلار ارز بابت واردات بنزین که می توانست این دلارها به منظور ساخت پالایشگاه های جدید هزینه شود و خسارات دیگر قاچاق بنزین بود که این موضوع نیز موجب شد تا میلیارد ها دلار نیز از جیب ملت ایران خارج شود.

/منبع:دانا/