حکمرانی الهی؛ هویت ایرانی

خبرگزاری بسیج، جواد بخشی الموتی، دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی در یادداشتی نوشت: «حکمرانی الهی» از اهداف بعثت پیامبر (ص) است؛ موضوعی که در سخنرانی روز بعثت رهبر انقلاب اسلامی، تبیین و تشریح شد. برای تحقق این مولفه چه در دوران حیات پیامبر (ص) و چه پس از آن برپایی «نظام سیاسی» ضرورتی اجتناب ناپذیر است. برپایی نظام سیاسی‌ای که در پی تحقق حکمرانی الهی باشد در دوره‌های مختلف و در سرتاسر کره زمین مورد توجه قرار گرفته است.انقلاب اسلامی ایران ادامه خط بعثت و پیگیر اهداف آن است، موضوعی که تحقق آن، دشمنی‌هایی را با ملت ایران، رقم زده است.

«نظام سازی سیاسی» مولفه‌ای متطور در طول تاریخ زیست بشر است؛ پدیده‌ای که شکل جوامع را در دوران‌های متخلف متحول کرده و نهاد‌های گوناگونی را شکل داده است. «حکمرانی» منبعث از این مولفه، ساخت‌های "سیاسی"، "اجتماعی"، "اقتصادی" و "فرهنگی" گوناگونی را رقم زده و از رهگذر آن رنگ ها، نژاد‌ها و قومیت‌ها در چارچوب خط کشی‌های جغرافیایی به آفرینش و بازآفرینی‌های «هویتی» پرداخته اند.

نظام‌های سیاسی با بهره گیری از «بینش ها» و «جهان بینی های»، دنیوی و الهی و ترکیب این دو نگاه، رفتار‌ها و برخورد‌های مختلفی را در طول تاریخ از خود به یادگار گذاشته اند. تقابل این جهان بینی‌ها به کانون نزاع‌ها و رویکرد‌های خصمانه و در قالب "قومیت ها" و "ملیت ها" نمود یافته و جنگ‌هایی را به بار آورده است.

اوج این مهم را می‌توان در رهیافت دولت‌های متخاصم در جنگ جهانی دوم یافت که با به کارگیری بمب اتم از سوی ایالات متحده آمریکا، ده‌ها هزار نفر قربانی به جای گذاشت و قتل عامی تاریخی را به ثبت رساند.

حمکرانی منبعث از نظام‌های سیاسی، موضوعی اثرگذار بر سرنوشت جوامع و شکل و ساخت آنهاست؛ برساخت‌های اجتماعی موجود در جهان، نتیجه انتقال ذهنیت برآمده از همین نظام‌های سیاسی است که واقعیت‌هایی اجتماعی را پدید آورده است.

سعادت و رفاه بشر، شکوفایی عقل و علم، آرامش روحی، آسایش مادی، امنیت محیط زندگی، شادکامی و بالاتر از همه تکامل معنوی بشر، از جمله موضوعاتی است که از منظر همین نوع حکمرانی قابل تحقق و تبیین است؛ بنابراین حکمرانی برآمده از ذهنیت نظام‌های سیاسی موضوعی مهم و اثرگذار است. در ایران نیز در دوره‌ها مختلف تاریخی شاهد شکل‌های مختلف حکمرانی برای نیل به اهداف دنیوی و الهی بوده ایم؛ اشکالی که چهره‌های متفاوتی از ایران در تاریخ به یادگار گذاشته است.

اخیرا حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با استناد به آیات متعدد قرآن، هدف پیامبران از ایجاد نظام سیاسی را حکمرانیِ منبعث از کتاب خدا و احکام الهی برشمردند و گفتند: استقرار آئین حکمرانی نیازمند راهبری، مدیریت و فرماندهی است که این مسئولیت بسیار سنگین بر دوش پیامبر قرار دارد.

استقرار نظام سیاسی متناسب، برای راهبری، مدیریت و فرماندهی جامعه ایران پس از انقلاب اسلامی موجدانه از سوی امام خمینی (ره) پیگیری شد و تا امروز ادامه دارد. نظام جمهوری اسلامی ایران بعنوان نوع متفاوتی از نظام سیاسی برای نیل به هدف حکمرانی الهی در بیش از ۴ دهه گذشته، اقدامات و ساختار‌هایی را بوجود آورده است و توجه جهانیان را به ایران جلب کرده است.

اداره گری یا حکمرانی به معنی عمل یا شیوه حکومت کردن و اعمال کنترل یا اقتدار بر اقدامات اتباع از طریق منظومه‌ای مقررات است. بنابر این گوهر اداره گری را می‌توان چگونگی حکومت بر مردم و چگونگی اداره و تنظیم اداره دولت قلمداد کرد. صاحب نظران، حکمرانی را نفوذ هدایت شده در فرآیند‌های اجتماعی تعریف کرده اند.

در این میان «حکمرانی خوب»، پارادایمی معنایی است که از اواخر دهه ۱۹۸۰ توسط بانک جهانی تئوریزه شد و این بانک در سال ۱۹۸۹ در گزارش خود، برای نخستین بار این مفهمو را به عنوان ارائه خدمات عمومی کارآمد، نظام قضایی قابل اعتماد و نظام اداری پاسخگو تعریف کرد.

برخی مانند بایزید مردوخی مفهوم "Good Goverrnance" را «نظام شایسته تدبیر» و برخی دیگر «حکمروایی خوب» ترجمه کرده اند. در مجموع حکمرانی خوب را می‌توان سازوکار‌ها و ابزار‌هایی برای تحقق دموکراسی و حقوق بشر دانست که از این منظر ابزار مطلوبی برای تحقق آرمان مردم سالاری، حقوق بشر، حاکمیت قانون و توسعه اقتصادی است.

«هویت ایرانی» در پیوست با آموزه‌های اسلامی در چندین سده گذشته، دچار بازآفرینی معنایی شده و امروز این معنا با استقرار نظامی اسلامی، فصل جدیدی از تاریخ کشور را بوجود آورده است و حکمرانی خوب را می‌توان ذیل حکمرانی الهی در مفاهیم قرآنی قرار داد. در قرآن و سیره پیامبر و امامان معصوم، حقوق بشر، حق مردم در حکومت، نظام قضایی و ده‌ها موضوع دیگر مورد اشاره قرار گرفته است که با تحقق آنها، نظام اجتماعی مترقی شکل گرفته و مسائل را به حاشیه می‌راند.

هویت ایرانی منطبق شده با قوانین و آموزه‌های اسلامی، انسان ایرانی عصر حاضر را به سمت رشد معنوی و دنیوی رهنمون شده است و حکمرانی الهی مدنظر رهبر انقلاب در «فرادهش» با هویت ایرانی، شرایط امروز را رقم زده است که نگاهی به قله‌های ترقی و سعادت بشر دارد. موضوعی که بنابر تحلیل رهبری دشمنی‌هایی را برانگیخته و بسیاری را در مقابل ایران به صف آرایی واداشته است.