ادبيات يكي از راه های سرمایه گذاری و ابزاری قدرتمند برای رشد و شکوفایی كودكان و نوجوانان آینده سازان کشور است.
مهیار شمس : روانشناس و مدرس دانشگاه ، نویسنده کتاب فن بیان کودک و نوجوان
ادبيات كودك و نوجوان شامل تمام تلاش و فعالیت های هنرمندانه ایست كه در قالب كلام براي هدايت كودك به سوي رشد با زبان و شيوهاي مناسب و در خور فهم او صورت ميگيرد و از اهداف آن، آشنا كردن كودكان با مسائل گوناگون زندگي، کشف استعدادهاي ذهني مختلف كودكان و نوجوانان است
ادبیات ابزاري قوي در انتقال مفاهيم ، اطلاعات و در نهايت در تكوين شخصيت که در جهانبيني كودك تأثير زيادي دارد و در واقع ساماندهی آرزوها و اهداف اوست.
ادبیات کودک و نوجوان، فعالیتی هوشمندانه اســت به ماننــد مجسمه ســاز، ســبب شکل دهی پیکره شخصیت انسان ها از کودکی می شود و از انسان ها، آدم می سازد به رشــد شخصیت و ابعاد روانی کــودکان جهت می دهــد و باعث شــکوفایی بعدهای دیگر جســمانی و روانی کودکان خواهد شد
مسایل عاطفی و هیجانی که یکــی از مهم تریــن و تأثیرگذارترین بُعد در ادبیات کودکان اســت . کــودکان در این ســن گرایــش زیادی به احساســات مثبت، محبت و هیجان توسط افراد دارند.
كودك از راه ادبیات چهره ها و نقش های مختلف اجتماع را ميبيند و با نقشها و روشهايي كه بايد در پيش بگيرد، آشنا ميشود.
بُعــد اجتماعی ادبیات، بُعدی که به شــیوه ای هم نوایی، کارگروهی را در کــودکان ایجاد کند بحث در مورد مشارکت کودکان، ایجاد لذت از کارهای گروهی، تصمیم گیــری و برنامه ریزی را مطرح می کند.مســئله بعدی، بُعد رفتاری ادبیات است. اینکه کودکان چگونه رفتارهای خود را کنترل، مهار و هدایت کننــد. بحــث خویشــتن داری، جرات منــدی در رفتار، قاطعیت، مهارت های زندگی، هم دلی و... که مستقیماً بــا مهارت های رفتاری کودک در ارتباط اســت که الزم است در ادبیات کودکان موردتوجه قرار بگیرد
اما اگر تمام شــعرو داستان را صرفاً در قالب آموزشــی به کودکان ارائه دهیم، بحث عاطفه مثبت، شــادکامی و انــرژی و... از بیــن می رود و اشــعار کــودکان تبدیل به اشــعاری خشــک به نــام آموزش می شــود. کودک مــا از طریــق رســانه و محیط های آموزشی به اندازه کافی آموزش می بیند. درنتیجه گاهی الزم است بعضی از اشــعار، صرفاً برای ایجاد لذت در کودکان باشد.
یکی از مهم ترین اهداف و تأثیــرات ادبیات بر روحیه کــودکان، پرورش روحیه تخیلی، تصویرســازی ذهنی، روحیه ابتکار عمل در کودک است.
تأثیر آموزش ادبیات بر هوش کلامی، هوش اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی، تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودک، تقویت توجه انتخابی و... بسیار زیاد است
هنر و فعالیت هنری، به دلیل وجه زیبایی‌شناسانه و درگیر کردن احساس و عواطف کودکان، بهترین ابزار تقویت حواس پنج گانه شناخت جهان برای آن‌هاست و امکاناتی گسترده برای تجربه‌هایی غنی‌تر و مفید‌تر در اختیار آنها قرار می‌دهد.
ادبیات توانایی نگاه کردن به زندگی از دید دیگران به ما می‌دهد و از طریق سفری که با کلمات نگاشته شده تخیل خواننده را قوت می‌بخشد. ذهن ما را گسترش می‌دهد و افق‌های دور را می‌نمایاند. کمک می‌کند به واقعیت‌های مختلف زندگی توجه بیشتری داشته باشیم و بتوانیم با جامعه کنار بیاییم.
ادبیات پنجره‌ای است برای نمایش تجربیات زندگی و داستان‌هایی که غم و شادی و انواع احساسات انسانی را در خود دارند و کلمات همیشه مهم‌ترین بخش زندگی ما هستند چرا که به واسطۀ واژه‌ها ادبیات موجب تقویت روابط انسانی می‌شود.
ادبيات به عنوان يك عامل سازنده شحصيت يابازدارنده مي‌تواند و پيشگيري از اختلالات فردي واجتماعي می تواند موثر و راهگشا باشد
هدف ادبيات كودكان ، ساختن جامعه با تكيه بر تجربیات گذشته ،آينده نگربوده و نقش بزرگي بر عهده دارد كه هدفهاي مختلف را در بر ميگيرد:
آماده شدن كودكان ونوجوانان براي شناختن ، دوست داشتن وساختن محيط از طريق ادبيات است كه مسائل مختلف را مي‌شناسند و راه‌هاي گوناگون رو‌برو شدن با آنها را مي‌بينند وتجربه مي‌كنند ودر نتيجه اين گسترش ديدوتخيل ،قدرت تفكر و سازندگي بيشتر به دست مي‌آورند.
شناساندن كودكان ونوجوانان به خويشتن ،ايجاد احترام به اصالت انساني و ميل به اعتلاي مداوم ادبيات كودكان ونوجوانان بايد بتواند انواع نيازهاي رواني آنهارا بشكافد ،بپروراند و تاحد امكان ارضا كند
ادبیات باعث می شود هر سرزمين شباهت‌ها و اختلافهاي مردم ساير نقاط جهان را نشان دهد در آنها قدرت تحمل و پذيرش اختلافهاي ظاهري وتفاوت راه روشن زندگي ونظر‌گا‌ه‌ها را ايجاد مي‌كند از اين راه صلح و دوستي جايگزين كج‌نگري‌ها ،اختلا‌فات و خصومت‌ها ميشود
کــودکان، آینــده جامعه انــد. هر چه ما در تنظيم ادبيات كودكان با دقت بيشتري رفتار كنيم و سعي داشته باشيم به اهداف ادبيات كودكان نزديك شويم بهتر مي‌توانيم كودكاني را براي زندگي آينده آماده كنيم كه اختلالات رفتاري واجتماعي كمتري داشته باشند
بايد داستانهاي متناسب با نيازهاي كودكان تنظيم شود تا آنها را به تعادل روحي و رفتاري برساند «قصه نمي تواند جانشين زندگي شود ولي قصه مي‌تواند زندگي را پر بار تر و شيرين‌تر كند .
تكيه هوشمندانه ادبیات بر روابط متقابل، جرآت ابراز وجود، نقش مهارتهاي اجتماعي در پيشبرد اهداف فردي و اجتماعي و حتي مديريت خانه و جامعه بيانگر نزديكي ادبيات با مسائل روان شناسي است و استفاده از آن در بالا بردن رشد اجتماعي و بهداشت روان نقش بسزايي دارد
رشد اجتماعي، بخش مهمي از رشد همه جانبه ي كودكان است. اين جنبه از رشد، ارتباط نزديكي با ادبيات كودكان دارد. بررسيهاي انجام شده نشان مي دهد كه تقويت رفتارهاي مثبت اجتماعي كودكان به صورت مستقيم يا از راه پند و اندرز ميسر نمي گردد، بلكه ارايه ي الگوهاي مناسب در عمل و يا از طريق شخصيت پردازي هاي جذاب در داستان ها، اشعار، سرگذشت ها و ... در اين زمينه ي تأثير گذاري بيشتري دارد.
در دنیای رو به تحولی که در آن، ارتباط و توانایی برقراری ارتباط با دیگران نقش عمده‌ای در موفقیت افراد دارد باید به نیازهای اجتماعی توجه بسیار شود. کودکان و نوجوانان درصورتی که بتوانند با بزرگسالان، با همسالان خود، با افراد بیگانه، با معلم و با والدین ارتباط مناسب برقرار کنند، قادر خواهند بود بسیاری از نیازها و مشکلات خود را در زندگی برطرف کنند.
معمولاً این افراد در برخورد با دیگران از اعتمادبه‌نفس لازم برخوردارند و می‌دانند مشکلی را که در رابطه با دیگران یا در همکاری با دیگران دارند، چگونه حل کنند. داشتن فرصت کافی برای برخورد با دیگران به‌تدریج امکان شناخت شخصیت‌ها و توانایی برقراری ارتباط با شخصیت‌های مختلف را فراهم می‌آورد؛ فرد می‌تواند به مشکلات شخصیتی خود نیز پی‌ببرد و در جهت اصلاح آنها برآید.
اعتماد به نفسی که در برخورد با دیگران به دست می‌آید، کلید اصلی حل بسیاری از مشکلات شخصیتی فرد، و حل مشکلات دیگران است. مجموع این توانایی‌ها زیربنای یک زندگی اجتماعی سالم را فراهم می‌آورند.
از جمله عواملی که در ساختن زندگی اجتماعی سالم و توانایی ارتباط با دیگران اثر دارند، مطالعهٔ کتاب‌هایی است که توانایی برقراری ارتباط با دیگران، و روحیهٔ همکاری و همیاری را در افراد تقویت کنند.
مهیار شمس تاکید بر نقش و کارکرد هنر و ادبیات در افزایش سلامت روان، تصریح کرد: هنر و ادبیات به‌صورت خاص در کاهش افسردگی و راحت‌تر گذراندن سختی دوران پساکرونا تأثیر بسزایی دارد.
تأثير ادبيات در روان آدمي و روابط فردي و اجتماعي موردي است كه نمي‌توان آن را انكار كرد.اما بايد امروزه اين مطلب را به صورت علمي مطرح كرد و درروانشناسي از آن بهره برد لازم است كه هنرمندان نویسندگان اساتید ادبیات و روانشناسان ، جامعه شناسان دست به دست هم دهند تا از ادبيات در سطح وسيع تري براي اصلاح اختلالات فردي و اجتماعي استفاده كنند .
هميشه پيشگيري بهتراز درمان است. اگر ما در زمينه‌ي ادبيات براي گروه‌هاي سني پايين برنامه ريزي كنيم موفقيت بيشتر و بهتري به دست مي آوريم زيرا در هنگام كودكي ، شخصيت فرد درحال شكل گيري است و با استفاده از قصه و شعر ادبيات كودكانه مي توانيم قوانين اجتماعي ، مهارت های زندگی مفاهيم اخلاقي ، تربيتي را آموزش دهيم .آموزش غير مستقيم كه كودكان را در برابر اختلالات فردي و اجتماعي واكسينه مي‌كند
پیشــنهاد می کنم والدین هرهفته یا هر ماه حداقل یک کتاب کودک، برای فرزندانشان خوانده شود زیرا مهم ترین اثر آن، رشــد دل بستگی بین کودک و والد است.
گهر بی هنر زاروخوارست وسست به فرهنگ باشد روان تندرست
ادبيات كودك و نوجوان شامل تمام تلاش و فعالیت های هنرمندانه ایست كه در قالب كلام براي هدايت كودك به سوي رشد با زبان و شيوهاي مناسب و در خور فهم او صورت ميگيرد و از اهداف آن، آشنا كردن كودكان با مسائل گوناگون زندگي، کشف استعدادهاي ذهني مختلف كودكان و نوجوانان است
ادبیات ابزاري قوي در انتقال مفاهيم ، اطلاعات و در نهايت در تكوين شخصيت که در جهانبيني كودك تأثير زيادي دارد و در واقع ساماندهی آرزوها و اهداف اوست.
ادبیات کودک و نوجوان، فعالیتی هوشمندانه اســت به ماننــد مجسمه ســاز، ســبب شکل دهی پیکره شخصیت انسان ها از کودکی می شود و از انسان ها، آدم می سازد به رشــد شخصیت و ابعاد روانی کــودکان جهت می دهــد و باعث شــکوفایی بعدهای دیگر جســمانی و روانی کودکان خواهد شد
مسایل عاطفی و هیجانی که یکــی از مهم تریــن و تأثیرگذارترین بُعد در ادبیات کودکان اســت . کــودکان در این ســن گرایــش زیادی به احساســات مثبت، محبت و هیجان توسط افراد دارند.
كودك از راه ادبیات چهره ها و نقش های مختلف اجتماع را ميبيند و با نقشها و روشهايي كه بايد در پيش بگيرد، آشنا ميشود.
بُعــد اجتماعی ادبیات، بُعدی که به شــیوه ای هم نوایی، کارگروهی را در کــودکان ایجاد کند بحث در مورد مشارکت کودکان، ایجاد لذت از کارهای گروهی، تصمیم گیــری و برنامه ریزی را مطرح می کند.مســئله بعدی، بُعد رفتاری ادبیات است. اینکه کودکان چگونه رفتارهای خود را کنترل، مهار و هدایت کننــد. بحــث خویشــتن داری، جرات منــدی در رفتار، قاطعیت، مهارت های زندگی، هم دلی و... که مستقیماً بــا مهارت های رفتاری کودک در ارتباط اســت که الزم است در ادبیات کودکان موردتوجه قرار بگیرد
اما اگر تمام شــعرو داستان را صرفاً در قالب آموزشــی به کودکان ارائه دهیم، بحث عاطفه مثبت، شــادکامی و انــرژی و... از بیــن می رود و اشــعار کــودکان تبدیل به اشــعاری خشــک به نــام آموزش می شــود. کودک مــا از طریــق رســانه و محیط های آموزشی به اندازه کافی آموزش می بیند. درنتیجه گاهی الزم است بعضی از اشــعار، صرفاً برای ایجاد لذت در کودکان باشد.
یکی از مهم ترین اهداف و تأثیــرات ادبیات بر روحیه کــودکان، پرورش روحیه تخیلی، تصویرســازی ذهنی، روحیه ابتکار عمل در کودک است.
تأثیر آموزش ادبیات بر هوش کلامی، هوش اجتماعی، آموزش مهارت های زندگی، تقویت حافظه دیداری و شنیداری کودک، تقویت توجه انتخابی و... بسیار زیاد است
هنر و فعالیت هنری، به دلیل وجه زیبایی‌شناسانه و درگیر کردن احساس و عواطف کودکان، بهترین ابزار تقویت حواس پنج گانه شناخت جهان برای آن‌هاست و امکاناتی گسترده برای تجربه‌هایی غنی‌تر و مفید‌تر در اختیار آنها قرار می‌دهد.
ادبیات توانایی نگاه کردن به زندگی از دید دیگران به ما می‌دهد و از طریق سفری که با کلمات نگاشته شده تخیل خواننده را قوت می‌بخشد. ذهن ما را گسترش می‌دهد و افق‌های دور را می‌نمایاند. کمک می‌کند به واقعیت‌های مختلف زندگی توجه بیشتری داشته باشیم و بتوانیم با جامعه کنار بیاییم.
ادبیات پنجره‌ای است برای نمایش تجربیات زندگی و داستان‌هایی که غم و شادی و انواع احساسات انسانی را در خود دارند و کلمات همیشه مهم‌ترین بخش زندگی ما هستند چرا که به واسطۀ واژه‌ها ادبیات موجب تقویت روابط انسانی می‌شود.
ادبيات به عنوان يك عامل سازنده شحصيت يابازدارنده مي‌تواند و پيشگيري از اختلالات فردي واجتماعي می تواند موثر و راهگشا باشد
هدف ادبيات كودكان ، ساختن جامعه با تكيه بر تجربیات گذشته ،آينده نگربوده و نقش بزرگي بر عهده دارد كه هدفهاي مختلف را در بر ميگيرد:
آماده شدن كودكان ونوجوانان براي شناختن ، دوست داشتن وساختن محيط از طريق ادبيات است كه مسائل مختلف را مي‌شناسند و راه‌هاي گوناگون رو‌برو شدن با آنها را مي‌بينند وتجربه مي‌كنند ودر نتيجه اين گسترش ديدوتخيل ،قدرت تفكر و سازندگي بيشتر به دست مي‌آورند.
شناساندن كودكان ونوجوانان به خويشتن ،ايجاد احترام به اصالت انساني و ميل به اعتلاي مداوم ادبيات كودكان ونوجوانان بايد بتواند انواع نيازهاي رواني آنهارا بشكافد ،بپروراند و تاحد امكان ارضا كند
ادبیات باعث می شود هر سرزمين شباهت‌ها و اختلافهاي مردم ساير نقاط جهان را نشان دهد در آنها قدرت تحمل و پذيرش اختلافهاي ظاهري وتفاوت راه روشن زندگي ونظر‌گا‌ه‌ها را ايجاد مي‌كند از اين راه صلح و دوستي جايگزين كج‌نگري‌ها ،اختلا‌فات و خصومت‌ها ميشود
کــودکان، آینــده جامعه انــد. هر چه ما در تنظيم ادبيات كودكان با دقت بيشتري رفتار كنيم و سعي داشته باشيم به اهداف ادبيات كودكان نزديك شويم بهتر مي‌توانيم كودكاني را براي زندگي آينده آماده كنيم كه اختلالات رفتاري واجتماعي كمتري داشته باشند
بايد داستانهاي متناسب با نيازهاي كودكان تنظيم شود تا آنها را به تعادل روحي و رفتاري برساند «قصه نمي تواند جانشين زندگي شود ولي قصه مي‌تواند زندگي را پر بار تر و شيرين‌تر كند .
تكيه هوشمندانه ادبیات بر روابط متقابل، جرآت ابراز وجود، نقش مهارتهاي اجتماعي در پيشبرد اهداف فردي و اجتماعي و حتي مديريت خانه و جامعه بيانگر نزديكي ادبيات با مسائل روان شناسي است و استفاده از آن در بالا بردن رشد اجتماعي و بهداشت روان نقش بسزايي دارد
رشد اجتماعي، بخش مهمي از رشد همه جانبه ي كودكان است. اين جنبه از رشد، ارتباط نزديكي با ادبيات كودكان دارد. بررسيهاي انجام شده نشان مي دهد كه تقويت رفتارهاي مثبت اجتماعي كودكان به صورت مستقيم يا از راه پند و اندرز ميسر نمي گردد، بلكه ارايه ي الگوهاي مناسب در عمل و يا از طريق شخصيت پردازي هاي جذاب در داستان ها، اشعار، سرگذشت ها و ... در اين زمينه ي تأثير گذاري بيشتري دارد.
در دنیای رو به تحولی که در آن، ارتباط و توانایی برقراری ارتباط با دیگران نقش عمده‌ای در موفقیت افراد دارد باید به نیازهای اجتماعی توجه بسیار شود. کودکان و نوجوانان درصورتی که بتوانند با بزرگسالان، با همسالان خود، با افراد بیگانه، با معلم و با والدین ارتباط مناسب برقرار کنند، قادر خواهند بود بسیاری از نیازها و مشکلات خود را در زندگی برطرف کنند.
معمولاً این افراد در برخورد با دیگران از اعتمادبه‌نفس لازم برخوردارند و می‌دانند مشکلی را که در رابطه با دیگران یا در همکاری با دیگران دارند، چگونه حل کنند. داشتن فرصت کافی برای برخورد با دیگران به‌تدریج امکان شناخت شخصیت‌ها و توانایی برقراری ارتباط با شخصیت‌های مختلف را فراهم می‌آورد؛ فرد می‌تواند به مشکلات شخصیتی خود نیز پی‌ببرد و در جهت اصلاح آنها برآید.
اعتماد به نفسی که در برخورد با دیگران به دست می‌آید، کلید اصلی حل بسیاری از مشکلات شخصیتی فرد، و حل مشکلات دیگران است. مجموع این توانایی‌ها زیربنای یک زندگی اجتماعی سالم را فراهم می‌آورند.
از جمله عواملی که در ساختن زندگی اجتماعی سالم و توانایی ارتباط با دیگران اثر دارند، مطالعهٔ کتاب‌هایی است که توانایی برقراری ارتباط با دیگران، و روحیهٔ همکاری و همیاری را در افراد تقویت کنند.
مهیار شمس تاکید بر نقش و کارکرد هنر و ادبیات در افزایش سلامت روان، تصریح کرد: هنر و ادبیات به‌صورت خاص در کاهش افسردگی و راحت‌تر گذراندن سختی دوران پساکرونا تأثیر بسزایی دارد.
تأثير ادبيات در روان آدمي و روابط فردي و اجتماعي موردي است كه نمي‌توان آن را انكار كرد.اما بايد امروزه اين مطلب را به صورت علمي مطرح كرد و درروانشناسي از آن بهره برد لازم است كه هنرمندان نویسندگان اساتید ادبیات و روانشناسان ، جامعه شناسان دست به دست هم دهند تا از ادبيات در سطح وسيع تري براي اصلاح اختلالات فردي و اجتماعي استفاده كنند .
هميشه پيشگيري بهتراز درمان است. اگر ما در زمينه‌ي ادبيات براي گروه‌هاي سني پايين برنامه ريزي كنيم موفقيت بيشتر و بهتري به دست مي آوريم زيرا در هنگام كودكي ، شخصيت فرد درحال شكل گيري است و با استفاده از قصه و شعر ادبيات كودكانه مي توانيم قوانين اجتماعي ، مهارت های زندگی مفاهيم اخلاقي ، تربيتي را آموزش دهيم .آموزش غير مستقيم كه كودكان را در برابر اختلالات فردي و اجتماعي واكسينه مي‌كند
پیشــنهاد می کنم والدین هرهفته یا هر ماه حداقل یک کتاب کودک، برای فرزندانشان خوانده شود زیرا مهم ترین اثر آن، رشــد دل بستگی بین کودک و والد است.
گهر بی هنر زاروخوارست وسست به فرهنگ باشد روان تندرست
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
پر بیننده ها
آخرین اخبار
