بیم فراموشی هُنر اصیل قالی‎بافی/دغدغه های بافندگان فرش دست‎باف روستای «چشمه گل» تربت جام

به گزارش خبرگزاری بسیج از خراسان رضوی، یکی از صنایع دستی که می تواند به اقتصاد کشور بسیار کمک کند، فرش دست‎باف است که توجه و نگاه ویژه مسئولان را می‎طلبد. در میان مناطق مهم قالی‎بافی حومه تربت جام، روستای «چشمه گل» از قدیمی‎‌ترین مناطق قالی‎بافی این شهرستان است.

اما این روزها وضعیت قالی‎بافی در تربت جام خوب نیست و کارگاه‌‎های قالی‎بافی به سختی کار می‌کنند و کارگران با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند.

یکی از مشکلات فرش دست‎باف روستای چشمه گل شهرستان تربت جام، وجود دلالانی است که فرش را به قیمت پایین از بافندگان خریداری می‎کنند و با قیمت های بالاتر در بازارهای مختلف به فروش می رسانند که عمده سود حاصل از فروش فرش دست‎باف به جیب دلالان سرازیر می شود که این موضوع باعث دلسردی بافندگان شده است.

یکی از بانوان فعال در روستای «چشمه گل» تربت جام که مدت 20 سال است به این حرفه مشغول است، در گفت‎‌وگو با خبرنگار بسیج گفت: قالی‎بافی، یک حرفه سخت و زیان‎آور است؛ به طوری که بافندگان قالی به مرور زمان با بیماری هایی همچون کمردرد ، پادرد و... مواجه می شوند.این درحالی است که ما با وجود داشتن کارت قالی‎بافی ، فاقد بیمه هستیم. در چند نوبت برای تهیه بیمه مراجعه کردیم، ولی متاسفانه این موضوع عملی نشد.

خانم عیدی همچنین به وضعیت کنونی فرش دست‎باف در روستای چشمه گل اشاره می‎کند و ادامه داد: طی سال های گذشته، فرش دست‎باف معروف به قالی و قالیچه «چشمه گلی» به علت حمایت از این، حرفه پررونق از بازار خرید خوبی برخوردار بود. ولی هم‎اکنون از آن روزگار پررونق خود به علت نبود حمایت از این حرفه، فاصله گرفته است.

وی تصریح کرد: در سال‎های گذشته همه چیز ارزان بود و مواد اولیه از جمله نخ را با قیمت خوبی خریداری می کردیم و برای خودمان قالی می بافتیم  و از محل فروش آن کسب درآمد می کردیم؛ ولی اکنون به علت گرانی نخ و نداشتن توان خرید، سود حاصل از فروش قالی به جیب دلالان می رود؛ به این صورت که آنان نخ را خریداری و برای بافت قالی با ما به صورت دستمزدی کار می کنند.

در ادامه به سراغ یکی دیگر از بافندگان قالی در روستای چشمه گل تربت جام رفتیم. این بانوی هنرمند گفت: در سال های گذشته حدود 500 خانواده در روستای چشمه گل دارقالی داشتند، اما  اکنون به علت بی‎توجهی ونبود حمایت از قالی‎بافان و هزینه‎های سرسام آور نخ ، این تعداد به 10 تا 12 خانواده تقلیل یافته است. بقیه خانواده ها به دلیل مقرون به‎صرفه نبودن، این حرفه را رها کرده‎اند.

وی خاطرنشان کرد: دیگر از قالی و قالیچه چشمه گلی که روزگاری از رونق بالایی برخوردار بود و مشتریان زیادی داشت،  نامی باقی نمانده است؛ اما این حرفه چون از بزرگان به یادگار مانده است، نمی‎خواهیم به فراموشی سپرده شود.

یکی از اعضای شورای اسلامی روستای «چشمه گل» در این باره اظهارکرد: قالی و قالیچه مربوط به روستای «چشمه گل» شهرت جهانی دارد؛ اما حالا به مرور زمان در حال فراموشی است. از مسئولان می‌خواهیم با توجه به مرغوبیت قالی و قالیچه این منطقه توجه خاصی به آن داشته باشند و به مشکلات بافندگان توجه و رسیدگی شود.

نعمت فیضی گفت: بافندگان این حرفه به علت گرانی نخ قالی توان خرید آن را از بازار ندارند که خواسته باشند برای خود همچون سال های گذشته کسب درآمد کنند؛ بنابراین مجبور می شوند که به صورت دستمزدی کار کنند که با این روش سود حاصل از بافت قالی و قالیچه به جیب دلالان می رود.

دهیار روستای «چشمه گل» نیز درباره وضعیت و مشکلات بافندگان این منطقه ابرازکرد: فرش دست‎باف این روستا که معروف به قالی چشمه گلی است، در سال های گذشته به دلیل مواد به‎کاررفته و بافت ظریفی که داشت، از شهرت خاصی در منطقه برخوردار بود؛ ولی اکنون دیگر از این فرش دست‎باف در بازار به علت نبود حمایت خبری نیست.

«مخته باز» افزود: یکی از مشکلات بافندگان فرش دست‎باف این روستا، بیمه است. از مسئولان می خواهیم با توجه به دستمزد خیلی کم بافندگان فرش دست‎باف، شرایطی را به وجود آورند تا با نرخ بیمه کمتر بیمه شوند.

رئیس اداره صمت تربت جام نیز درباره وضعیت فرش دست‎باف شهرستان اذعان کرد: وضعیت فرش تربت جام در سال های قبل بسیار خوب بود، ولی اکنون به دلیل مشکلات موجود، وضعیت مناسبی ندارد که ادامه این روند باعث از بین رفتن هنر فرش دست‎باف می شود.

علی توکلی‎راد همچنین افزود: فرش تربت جام هم‎اکنون وضعیت مناسبی ندارد که علت آن را می توان استفاده نکردن از مواد باکیفیت توسط بافندگان در کار مطرح کرد. این مشکل در صورت نظارت دایم تولیدکنندگان فرش بر کار بافندگان خود برطرف خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: هم‎اکنون قالی‎بافانی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند، به صورت مستقل و آزاد فعالیت می کنند. البته اشکالاتی هم وجود دارد؛ چرا که برخی از این افراد در طول سال فقط یک قالی یا تابلو فرش می‎بافند که بیمه خود را از دست ندهند.

توکلی‎راد ایجاد نوآوری و حرکت به سمت بافت انواع فرش ها با توجه به نیاز و سلیقه مشتریان داخلی و خارجی ، ایجاد شرایط پایدار صادرات به کشورهای ثروتمند دنیا و همکاری همه‎جانبه دولت برای سهولت صادرات، حمایت از تولیدکنندگان فعال در قالب پشتیبانان مشاغل خانگی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت را از جمله راهکارهای رونق صنعت فرش در تربت جام برشمرد.

خبرنگار: رضا اعلمی