به گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی؛ خلاقیت کودکان به آنها امکان می‌دهد هنگام مواجهه با چالش‌ها از روش‌های مختلفی استفاده کنند. کودکان خلاق راه‌حل‌های جدید برای مشکلات پیش رو پیدا می‌کنند. استعداد تنها بخشی کوچک از خلاقیت است و تمرین، نظم‌بخشی و پرورش آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. هر چه محیط زندگی کودک از تنوع بیشتری برخوردار باشد، امکان رشد خلاقیت در او بیشتر است. کودکی که خلاق باشد می‌تواند ارزش آفرینی کند. این بدان معناست که او با هوش خلاق خود قادر به خلق آثار ارزشمند خواهد بود.
مهم‌ترین عامل در ارتقا خلاقیت کودکان، شما والدین هستید. شما باید در خدمت فرزندتان هوشیار و صبور باشید و روش‌های صحیحی را که می‌تواند با کمک یک متخصص در پرورش خلاقیت کودک شما کمک کند، ایجاد کنید.
به طور کلی کودکان از همان ابتدا رگه‌های هوش و خلاق بودن خود را نشان می‌دهند اما معمولا تمرکز و توجه برای آنها سخت است. در سن ۵ سالگی به دلیل افزایش تمرکز، تکمیل زبان و تقویت مهارت‌های جسمی، کودک به اوج خلاقیت می‌رسد. در این مرحله و سنین ۵ سالگی، شما باید برای پرورش خلاقیت کودک‌تان سرمایه‌گذاری کنید و راه‌های پرورش خلاقیت را بیاموزید.
روش‌های بسیاری برای پرورش خلاقیت در کودکان وجود دارد و خیلی از آنها بستگی به خلقیات و توانایی‌های فرزندتان دارند.اما هر کس تا حدی از خلاقیت برخوردار است، حتی اگر آن را درک نکند. زندگی پر از لحظات کوچکی است که به ایده‌های جدید یا راه حل‌های شگفت‌انگیز نیاز دارد. انتخابی که دوبار به آن فکر نمی‌کنید – نحوه پختن تخم مرغ سرخ‌شده یا مسیری که برای رفتن به محل کار طی می‌کنید – ممکن است شخص دیگری به طرز دلپذیری اصلی باشد.
یک عمل خلاقانه می‌تواند بزرگ و الهام بخش باشد، مانند ساختن یک نقاشی زیبا یا طراحی یک شرکت خلاق. اما برای در نظر گرفتن خلاقیت نیازی نیست که یک ایده‌ی هنری یا جهانی باشد. زندگی مستلزم ابتکارات روزمره و جدید است. به این معنا، تقریباً همه از مقداری خلاقیت برخوردارند.
خلاقیت عبارت است از تبدیل ایده‌های جدید و تخیلی به واقعیت. خلاقیت با توانایی درک جهان از راه‌های جدید، یافتن الگوهای پنهان، ایجاد ارتباط بین پدیده‌های به ظاهر نامربوط و ایجاد راه‌حل مشخص می‌شود. خلاقیت شامل دو فرایند است: تفکر، سپس تولید. اگر ایده‌هایی دارید اما به آنها عمل نمی‌کنید، خیال‌پرداز هستید اما خلاق نه. در این بین آموزش خلاقیت کودک به دلیل تاثیرگذاری در آینده‌ی آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
ویژگی افرادخلاق
بارزترین ویژگی‌های افراد خلاق رؤیاپردازی آن‌هاست.
افراد خلاق به دنبال تغیرات و بدست آوردن تجربیات جدید هستند، و زندگی آنها به دور از روزمرگی است.
اغلب افراد خلاق با ریسک کردن در جنبه‌های مختلف زندگی خود به رشد و پیشرفت می‌رسند.
افراد خلاق مانند کودکان، بسیار کنجکاو هستند. آنها همیشه حس کنجکاوی خود را حفظ کرده و می‌خواهند در زندگی انتخاب کنند.
افراد خلاق از اعتمادبه‌نفس بالایی برخوردارند. این اعتماد به نفس، از غرور و تکبر آنها نشات نگرفته است؛ بلکه آنها به علت اعتماد به توانایی‌هایی که دارند، مطمئن‌اند و می‌دانند که می‌توانند از پس هر کاری برآیند
آنها همواره کتاب می خوانند، اگر شما می خواهید فرزندی خلاق داشته باشید همواره کتاب های سرگرم کننده و جالب که محرک ذهن کودک باشد برای او بخوانید.
فوایدافزایش خلاقیت
*رشد فیزیکی: ابزاری که والدین برای رشد خلاقیت کودکشان فراهم می‌کنند می‌تواند سبب رشد فیزیکی او هم بشود. کار با موادی مانند مداد رنگی، نوار چسب، خاک رس و … باعث رشد مهارت‌های حرکتی در کودکان خردسال می‌شود و هماهنگی دست و چشم را تقویت می‌کند. فعالیت‌های خلاقانه این‌چنینی به رشد عضلات هم کمک می‌کند.
*رشد ذهنی: خلاقیت، فرصت‌هایی را برای کودکان فراهم می‌کند تا ایده‌های جدید را امتحان کنند، تخیل و مهارت‌های حل مسئله خود را توسعه دهند و نتایج آزمایش‌هایشان را ببینند.این مسئله به آنها کمک می‌کند بفهمند چه چیزی را دوست دارند. همچنین توانایی‌های خود را کشف می‌کنند و سبب رشد ذهنی آنها می‌شود.
*رشد شخصی: تجربه خلاقانه به کودکان کمک می‌کند تا تجربیات و احساسات خود را از طریق راه‌های غیرکلامی بیان کنند. این مسئله می‌تواند به رشد اعتمادبه‌نفس، مهارت‌های ارتباطی و داشتن حس هویت کودک کمک کند. در عین حال به کودک کمک می‌کند تا با احساسات خود کنار بیاید.
*عزت نفس: هنگامی که کودکی در فرایند تجربهٔ یک خلاقیت قرار می‌گیرد و دست به خلاقیت می‌زند، معمولا با تشویق اطرافیان مواجه می‌شوداین تشویق و تجلیل حسی به او می‌دهد که باعث می‌شود خودش را به‌عنوان فردی خلاق قبول کند و عزت نفسش بالا رود.
کتاب شش ستون عزت نفس که یکی از پرمخاطب‌ترین کتاب‌های بوکاپو است، به شما می‌گوید که وجود عزت نفس، تا چه اندازه زندگی شادتری برای شما می‌سازد و باعث می‌شود با مشکلات بهتر روبه‌رو شوید.
*تقویت حل مسائل: فعالیت‌های خلاقانه کودکان فرصت‌های خوبی را برای حل مسئله، همکاری و مذاکره فراهم می‌کند. همه این مهارت‌ها، مهارت‌های کلیدی برای زندگی هستند و در آینده فرزند شما تاثیر فراوان دارند.
*بازی‌های فوق العاده برای تقویت خلاقیت در کودکان
1) بازی با ماکارانی‌ها: ماکارانی علاوه بر اینکه غذای خوشمزه‌ای برای اکثر کودکان است،به دلیل تنوع ظاهری آن می‌تواند ابزاری کاربری برای انجام بازی‌های جذاب باشد. چند مدل از ماکارانی را به همراه یک نخ کاموا در اختیار کودکان قرار دهید و از آنها بخواهید تا به کمک آنها برای خود گردن بند درست کنند. این کار نتها سبب تقویت ماهیچه‌های دست می‌شود بلکه می‌تواند به پرورش خلاقیت کودک کمک کند. (مناسب برای کودکان 2 تا 4 سال)
2) نقاشی با مهر سبزیجات: با استفاده ازبرش‌های سبزیجات و صیفی جاتی مانند فلفل دلمه‌ای، سیب زمینی و هویج و کاهو و فرو کردن آنها در گواش به کودک کمک کنید تا روی مقوا نقاشی کند و اشکال مختلف بسازد. این بازی می‌تواند برای کودکان 3 تا 6 سال مناسب باشد. (نکته: برای جلوگیری از کثیف شدن محیط می‌توانید از سفره یا نایلون استفاده کنید.)
3) ساخت کلمات مرتبط: لیستی از کلمات ( مانند کودک، عصبانی، مادر، خوشحال، گل و زیبا و …) تهیه کنید و از کودکان بخواهید تا ارتباط میان آنها را پیدا کنند و کنار هم قرار دهند. این بازی به کودکان کمک می‌کنند تا خلاقانه فکر کنند.
4) حبوبات بازی: یکی دیگر از بازی‌هایی که می‌تواند خلاقیت را در کودکان افزایش دهد، بازی با حبوبات است. انواع حبوبات را به همراه چسب در اختیار کودکان قرار دهید از آنها بخواهید تا اشکال مختلف بسازند و با آنها قصه تعریف کنند.
روش‌های افزایش خلاقیت کودک
1) برای تقویت روحیه خلاق در کودک مان باید وقت زیادی را برای او صرف کنیم. همراه شدن با کودک در بازی‌های کودکانه او یکی از اصلی‌ترین روش‌های آموزش خلاقیت کودک می‌باشد.
2) باید همسن و سال کودک شویم و دنیا را از دریچه چشم او نگاه کنیم. در بازی‌ها است که قوه تخیل کودک فعال می‌شود و به پرواز در می‌آید. بازی‌ها، نقاشی، کاردستی، همه جزو کارهایی هستند که به میزان قابل توجهی کودک را دچار چالش می‌کند و او را وادار به فکر کردن به راه‌های جدید و برون رفت از این چالش‌ها می‌کنند.برای مثال نقاشی کردن کودک باعث می شود او دنیای واقعی خود را نقاشی کند ونقاشی در کودکان یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های دوران کودکی است. نقاشی کودکان چیزی بی‌محتوا یا بدون ارزش نیست. بلکه دارای ارزش محتوایی بالایی است.هرگز در نقاشی کودکان دست نبرید و آنها را اصلاح نکنید. کودکان را به تقلید و کپی کردن تصاویر وادار نکنید. از نقاشی کودکان ایراد نگیرید و هرگز کودک را به دلیل نقاشی‌هایش تحقیر یا سرزنش نکنید. برای کارهای هنری کودک و نقاشی‌های او ارزش قائل شوید و بخش از دیوار اتاقش را به این امر اختصاص دهید.
3) فضا و محیطی را برای فرزندمان درنظر بگیریم که برای رشد خلاقیت درکودک مان می‌تواند مؤثر باشد. منظور از این نکته، محیط فیزیکی نیست. بلکه فضا به معنای مفهومی است. یعنی ما شرایط روحی و روانی را مهیا کنیم که کودک در آن بتواند بدون ترس و واهمه، کارهای جدید کند و حتی در ارتباط با آن کارها و تصمیمات به سادگی و آزادانه با ما حرف بزنند. کودک باید برای رشد خلاقیت خود راحت باشد و بتواند در هر محیطی بدون استرس به بیان ایده ها و خلاقیت هایی که در ذهن دارد بپردازد، شما می توانید یک محیط راحت و امن را برای کثیف کاری کودک در نظر بگیرید تا کودک بتواند بدون دغدغه از هر وسیله هنری نظیر گل رس، مدادشمعی،مارکر، برچسب و .. استفاده کند.
4) به کودک کمک کنیم که ایده‌های خود را در هر موضوعی، حتی بعضی از موضوعات مربوط به خانه و خانواده بیان کند. از دست کم گرفتن ایده‌های کودک بپرهیزید و هرگز آنها را کوچک و مسخره جلوه ندهید. قرار است ما با این شیوه کودک را وادار به فکر کردن و استفاده از تخیلاتش بکنیم و به این ترتیب به آموزش خلاقیت کودک، کمک کنیم. نتیجه در این جای کار اصلا اهمیت ندارد.
5) زمانی که برای کودک قصد داریم قصه ای تعریف کنیم، به دلیل علاقه زیادی که کودکان به شنیدن قصه‌ها دارند و معمولا با شخصیت‌های آنها هم ذات پنداری هم می‌کنند، بد نیست در بعضی از مواقع او را به جای یکی از شخصیت‌ها گذاشته و بخواهیم بقیه داستان را او به میل خودش هدایت کند و به اتمام برساند.
6) محیط خانه باید یک محیط پویا باشد. به این معنی که پرسش و پاسخ و استفاده از مشورت و نظرخواهی در خانه باید از همان ابتدا پایه گذاری شود. به این ترتیب همه خود را در پیشبرد و بهتر شدن مسائل زندگی، موظف می‌بینند و از ایده و فکرشان بهتر و بیشتر استفاده می‌کنند.
7) در خانه سعی کنیم که نسبت به همدیگر نظرسنجی کنیم. اینکه من چه کار بکنم تا پدر یا مادر بهتری بتوانم باشم؟ یا به نظر من تو این کار را به این شکل انجام بدهی، بهتر نیست؟
8) کودکان اگر مدام در فضای مجازی سرگردان باشند یا پای تلویزیون و بازی و دیدن کارتون‌های مختلف، به طور حتم در روند آموزش خلاقیت کودک به مشکل برخواهیم خورد. تخیل کودک پژمرده می‌شود و دیگر زمان کافی و اوقات فراغتی برای بروز خلاقیت کودکان باقی نمی‌ماند.
9) طبیعت گردی هم یکی از راه هایی است که کودک را خلاق بار می آورد،چون طبیعت مدام در حال تغییر است و این در حال تغییر بودن، فرصت زیادی برای رشد، کشف، ایجاد خلاقیت و توانایی حل مسئله کودکان می‌کند.طبیعت حس کنجکاوی و تحرک ذهنی را در کودکان برمی‌انگیزد. طبیعت به رشد خلاقیت کودک کمک کرده و به آنها این امکان را داده تا از تمام حواس خود استفاده کنند.
علاوه بر آن قدرت تمرکز و یادگیری را در کودکان افزایش داده و اختلالات تمرکز را در آنها کاهش می‌دهد.
دنیای طبیعی الهام بخش کودکان برای فکر کردن و سوال کردن و ایجاد ذهن خلاق است. به کودکان خود اجازه دهید اشیا را از نزدیک لمس کرده و با آنها ارتباط برقرار کنند.
10) کارهایی که درگذشته و حال، کودکمان انجام داده و در آن خلاقیت به خرج داده را بخواهیم که تعریف و یادآوری کند. به این ترتیب به او غیر مستقیم می‌فهمانیم که خلاقیت‌هایش فراموش نمی‌شوند و ارزش دارند.
11) مطالعه و خواندن کتاب برای کودکان، به دلیل تحریک کردن قوه تخیل آنها، یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌های افزایش خلاقیت کودکان می‌باشد. همچنین با دیدن تصاویر و عکس‌هایی که در کتاب‌های مخصوص کودکان وجود دارد هم می‌توانیم قدرت تصویرسازی آنها را در ذهن شان بهبود ببخشیم. حتی می‌توانیم گاهی از او بخواهیم که برای ما قصه تعریف بکند.
12) استفاده از موسیقی و شنیدن آهنگ‌های مناسب و البته اسباب بازی‌هایی که در تولید صدا و موسیقی کمک می‌کنند هم به رشد خلاقیت در کودکان کمک می‌کند.
13) اگر کودک مان به هر دلیلی در کاری شکست خورد، اول سعی کنیم او را درک کنیم و سپس به او اطمینان بدهیم که با یک بار شکست هم او را دوست داریم و پیش چشم ما از ارزش‌های او ذره ایی کم نشده است. به او کمک کنیم که دوباره برای حل آن موضوع فکر کند و دوباره راه جدیدی را امتحان کند. خسته نشدن و صبوری، از لازمه‌های افزایش خلاقیت در کودکان هستند.
14) سعی کنیم کودکان را در معرض موقعیت‌های سؤال برانگیز قرار دهیم. به مکان‌هایی که ندیده است، بروید. طبیعت گردی کنید. در مقابل او به تعمیر یک وسیله الکتریکی بپردازید و مانند اینها. این شرایط ذهن کودک را قلقلک می‌دهد و سؤال برایش بوجود می‌آورد.
کودکی که درمعرض روش‌های افزایش خلاقیت قرارداده شده باشد، دربزرگسالی یقین بدانید که به راحتی از پس مشکلات خود برخواهد آمد.
15) طرح پرسش های محرک یکی از راه های افزایش خلاقیت کودک است. چنین سوالاتی باعث می شودتا کودک از مکان و زمان فاصله بگیرد و پاسخ های خلاقانه ای بدهد. البته سوالاتی که که قصد پرسیدن دارید حتما اید متناسب با سن کودک در نظر گرفته شود.
حوريا بروجرديان كارشناس مشاوره
