از جشن گل خندانی تا شلیک توپ برای افطار

قزوین_ به گزارش بسیج، آئین ها و آداب ماه مبارک رمضان در قزوین دارای ویژگی های خاصی است که به عنوان بخشی از فرهنگ دیار مینودری در عرصه این کهن دیار به یادگار مانده است.

 با ورود ایران به عصر مدرنیته بسیاری از فرهنگ و سنت های کهن دیار مینودری نیز به فراموشی سپرده شد و برخی سنت ها بسیار کم رنگ شده است، خبرگزاری بسیج در گزارشی با محمدحسن سلیمانی کارشناس تاریخ و قزوین شناس پیرامون این آداب و سنن گفت و گویی انجام داده که از نظر مخاطبین می گذرد. 

آراستن منازل برای ورود به ماه مبارک رمضان 

محمد حسن سلیمانی کارشناس تاریخ و قزوین شناس درباره آداب ماه رمضان در قزوین می گوید: ماه مبارک رمضان همواره در قزوین با آیین و آداب و رسوم خاصی همراه است؛ از جمله این آیین ها پیش از ورود به این ماه شریف، در قزوین قدیم «خانه تکانی» بود. مردم قزوین همانگونه که در آستانه نوروز و سال نو، خانه را از گرد و غبار می آراستند، از نیمه ماه شعبان به بعد هم اقدام به خانه تکانی می کردند که با آمادگی و آراستگی به ماه میهمانی الهی وارد شوند.

پیشواز ماه رمضان

وی در ادامه می گوید: همچنین در کنار این خانه تکانی، برای ایجاد آراستگی درونی، سه روز آخر ماه شعبان را روزه می‌گرفتند تا آمادگی روحی و معنوی ورود به ماه بندگی را کسب کنند که امروزه نیز روزه داری روز آخر شعبان مرسوم است.

از دیگر سنت ها در قزوین قدیم که امروز نیز کم و بیش همچنان در میام مردم این شهر متدول است، غسل شب اول ماه رمضان بود که مورد توجه همگان قرار داشت؛ همچنین برای ورود به این ماه، خانم‌های قزوینی کف دست و ناخن‌های خود را حنا می‌گذاشتند و در واقع، هدف از حنا گذاشتن، تطهیر و آراستگی برای شرکت در ضیافت الهی بود.

کارشناس تاریخ می گوید: قزوینی‌ها در قدیم که نانوایی های عمومی چندانی وجود نداشت، در نیمه دوم ماه شعبان، نان مورد نیاز خودشان برای ماه مبارک رمضان را در تنورهای خانگی که داشتند، می پختند و برای پختن نان موردنیازشان در فصول مختلف، از بانوان روستایی که نانوایان خانه پز بودند، استفاده می کردند. 

«گل خندانی» آئینی برای روزه اولی ها 

 سلیمانی تشریح کرد: از جمله سنت‌های دیگری که قزوینی‌ها در آستانه ورود به ماه مبارک رمضان انجام می‌دادند برگزاری جشن گل خندانی است که در برخی نقاط کشور از آن به عنوان «کلوخ انداز» یاد می شود. گل خندانی آیینی بود که معمولا برای روزه اولی‌ها برگزار می‌شد. این آیین را در آخرین جمعه ماه شعبان انجام می دادند، به گونه ای که جشن مفصلی با انواع غذاهای مقوی برپا می کردند تا نوجوانان بتوانند آمادگی بیشتری خود برای یک ماه روزه‌ داری کسب کنند.

«در کردن توپ» سنتی قدیمی برای اعلام وقت سحر و افطار  

 کارشناس تاریخ و قزوین پژوه تبیین کرد: در روزگاری که ساعتی وجود نداشت یا رسانه‌ای که مردم از طریق آن‌ها، از برخی رخدادها چون حلول عید فطر، هنگام تحویل سال و یا اوقات سحر و افطار در ماه رمضان مطلع شوند، این توپچی‌ها بودند که با شلیک توپ، وظیفه اطلاع‌رسانی را برعهده داشتند.

وی تاکید کرد: در قزوینِ دوره قاجار، این کار را که قزوینی‌ها «در کردن توپ» نامیده بودند، توپچی‌ها انجام می‌دادند. بدین منظور یک عراده توپ را بالای «میمون قلعه»، مقابل بقعه شاهزاده حسین مستقر می‌کردند و توپچی وظیفه داشت در دو نوبت با شلیک توپ، هنگام دست شستن از خوردن و نوشیدن را در وقتِ سحر و یا زمان باز کردن روزه در وقتِ افطار را به‌ اطلاع مردم برساند.

 وی با اشاره به اعلان زمان افطار و سحری گفت: البته شلیک توپ، صرفا به ماه رمضان محدود نبود؛ سند مربوط به «صورت شلیک توپ در قزوین» در سال 1334 ه.ق (1294 خورشیدی) نشان می‌دهد که در این سال به مناسبت‌هایی چون: «عید نوروز، عید مولود حضرت امیر(ع)، عید مولود حضرت سیدالشهدا(ع)، عید مولود حضرت قائم عجل‌الله فرجه، عید مولود و تاج‌گذاری اعلیحضرت همایونی[احمد شاه قاجار]، عید فطر، عید اضحی (قربان)، عید غدیر و عید تولد حضرت پیامبر (ص)»، 11 گلوله توپ شلیک شده است. براساس همین سند، تعداد شلیک‌ها در دو نوبت سحر و افطار در ماه رمضان، 62 گلوله توپ بوده که هر یک از این گلوله‌ها، شش قرآن (ریال) محاسبه شده‌اند.

سحر خوانی، آئینی معنوی  

 سلیمانی تصریح کرد: سحرخوانی یا مناجات خوانی سحر یکی دیگر از رسوم مردم قزوین در ماه مبارک رمضان بود. میرزا ابوالحسن خان اقبال آذر قزوینی یکی از بزرگان موسیقی ایران و از شاگردان ملاعبدالکریم جناب قزوینی یکی از مناجات خوان‌های قزوین بود که در ماه مبارک رمضان با حضور در مسجد جامع عتیق مناجات خوانی می‌کرد. همچنین اذان گویی در پشت بام در سحرهای ماه رمضان از دیگر سنت‌های خاص این ایام در قزوین بوده که امروز چنین سنت هایی به بوته فراموشی سپرده شده است.

کارشناس تاریخ بیان کرد: یکی دیگر از سنت های مردم قزوین به ویژه بانوان در ماه مبارک رمضان، اقامه نماز ظهر و عصر در طول این ماه در سه تا سی مسجد و همچنین زیارت چهار تا هفت امامزاده در این ماه بود

انتهای پیام/۱۰۰۲/