تربیت اسلامی و هوش فرهنگی؛ انعطاف آری، انحراف خیر
به گزارش خبرگزاری بسیج از البرز، عطاران کارشناس مسائل رسانه در یادداشتی در مورد هوش فرهنگی آورده است که
جهان امروز با سرعتی شگفتانگیز در حال تغییر و تحول است و به موازات آن، فرهنگها و شیوه ارتباطات میان انسانها روز به روز متنوعتر و گستردهتر میشوند.
در این میان، «تربیت اسلامی» با چالشی جدی روبهرو است؛ چرا که اگر در فرایند تربیت، به مقولهی «هوش فرهنگی» بیتوجهی شود، تعامل اجتماعی و درک متقابل میان انسانها نیز دچار ضعف و گسست خواهد شد.
این واقعیت ما را با پرسشی بنیادین روبهرو میسازد؛ چگونه میتوان در عصر جهانیشدن و در میان تنوع فرهنگها، در عین حفظ هویت دینی و فرهنگی، اختلاف فرهنگی را کاهش و زمینه تعامل را فراهم ساخت؟
هوش فرهنگی (Cultural Intelligence)
هوش فرهنگی به معنای توانایی درک، تفسیر و رفتار مؤثر در موقعیتهای فرهنگی گوناگون است.
به بیان دیگر، فردی دارای هوش فرهنگی است که بتواند با انسانهایی از فرهنگها، باورها و ارزشهای متفاوت، ارتباطی سازنده، محترمانه و متعادل برقرار کند.
انسانِ برخوردار از هوش فرهنگی، در مواجهه با تفاوتها دچار پیشداوری و تعصب نمیشود؛ بلکه با آگاهی، احترام و انعطافپذیری، مسیر گفتوگو و همزیستی را برمیگزیند.
تربیت اسلامی بر پایه آموزههای قرآن کریم، سیرهی پیامبر اعظم (ص) و روش اهلبیت (ع) استوار است.
هدف آن، پرورش انسانی مومن، متعادل، خردمند و اخلاقمدار است؛ انسانی که در همه عرصههای زندگی، از اندیشه تا رفتار، تعادل و میانهروی را رعایت کند.
اسلام، انسان را موجودی آزاد، اما مسئول میداند؛ موجودی که باید استعدادهای خود را در مسیر حق، عدالت و فضیلت شکوفا سازد.
در همین راستا، پیامبر اسلام (ص) فرمودهاند:
«خَیرُ الأُمورِ أوسَطُها» بهترین کارها، میانهترین آنها است.
بنابراین، اصل اعتدال و میانهروی در تربیت اسلامی، راهی برای پرهیز از افراط و تفریط و حفظ هویت اصیل انسانی است.
رابطه هوش فرهنگی و تربیت اسلامی
میان هوش فرهنگی و تربیت اسلامی، پیوندی عمیق و متقابل وجود دارد.
تربیت اسلامی با تاکید بر عقلانیت، عدالت، احترام و همزیستی مسالمتآمیز، بستری معنوی و اخلاقی برای رشد هوش فرهنگی فراهم میسازد.
فردی که بر پایه تعالیم اسلامی پرورش یافته است، در برابر تفاوتهای فرهنگی و فکری، روحیهای بردبار، منصف و گفتوگو محور دارد.
از سوی دیگر، هوش فرهنگی نیز به انسان مؤمن کمک میکند تا در تعامل با فرهنگهای گوناگون، ضمن حفظ هویت دینی، رفتاری محترمانه، مودبانه و تاثیرگذار از خود نشان دهد.
به بیان دیگر، هوش فرهنگی انعطاف را میپذیرد، اما انحراف را نه؛ زیرا درک عمیق از واقعیتهای فرهنگی، مانع از انحراف از اصول و ارزشهای تربیت اسلامی میشود.
هوش فرهنگی و تربیت اسلامی هر دو بر درک تفاوتها، احترام متقابل و رشد انسانی تاکید دارند.
تربیت اسلامی، پایهای اخلاقی و معنوی برای شکلگیری هوش فرهنگی است و هوش فرهنگی، ابزار تحقق تربیت اسلامی در به شمار میآید.
در پرتو این دو اصل، انسان میتواند در دنیایی چند فرهنگی، در عین حفظ هویت ایمانی و اخلاقی خود، با دیگران با منطق، احترام و اعتدال ارتباط برقرار کند.
برای شهدای بینام و نشان قرارگاه سری نصرت و فرمانده مظلومشان؛
وای بر ملتی که قهرمانان خود را به راحتی فراموش کند/ پسران هور، روایتی از بچههای کوچه خاکیهای جنوب
یادداشت| «مصطفی برزکار» معاون سیاسی سازمان بسیج مستضعفین