گودرزی: از آرامشم در ایفای نقش امام (ره) یکه خوردم

به گزارش خبرگزاری بسیج، مصطفی زبرجد؛ «معمای شاه» به عنوان سریال الف ویژه تلویزیون این روزها در مراحل پایانی تولید برای پخش است. سریالی که از زندگی شاه و زمان اتمام تحصیلات در سوئیس و بازگشت به ایران در سال 1315 شروع  و تا مرگ شاه ادامه پیدا می کند و به موازات این فضا اصلی داستان هایی از زندگی شخصیت ها نیز روایت می شود. این سریال که عظیم ترین پروژه سیما در خصوص تاریخ معاصر است از سال 1391 شروع و تا سال 95 فیلمبرداری آن ادامه خواهد داشت و بیش از 600 بازیگر در آن حضور دارند. 

یکی از نقش های این سریال شخصیت امام خمینی(ره) است که شکر خدا گودرزی این نقش را ایفا می کند و ملاقات با آیت الله بروجردی در سال 1337 آغاز بازی اوست و بنا بر موضوعات تاریخی بازی ایشان ادامه پیدا می کند. شکر خدا گودرزی بازیگر،کارگردان تئاتر و مدرس دانشگاه سابقه کارهای تئاتر، تلویزیون و سینما در کارنامه خود دارد. به همین بهانه گفتگویی اختصاصی و متفاوت با بازیگر «معمای شاه» ترتیب داده ایم که شنیدنی است.

 

من دراجرای نمایش "ساقی" نقش شاعر شوریده حالی که به حضرت علی(ع) ارادت خاصی داشت ایفا می کردم. در آن زمان آقای ورزی به دیدن نمایش آمد و مرا انتخاب کرد و بعد از تست گریم که روی من انجام شد در جلسه دوم و سوم از نظر ظاهر و شکل اولیه تایید شدم اما نگاه مکمل که اجزا، ظرایف و ریزه کاریها را شامل می شد نیاز به جلسات متعددی بود 26  - 27 جلسه ادامه داشت که 7 ساعت در روز باید برای گریم می نشستم  و صبر و حوصله زیادی برای اینکه به نتیجه نهایی و فعلی در سریال برسد، نیاز بود که خوشبختانه اتفاق افتاد.

همزمان با قرارداد به مطالعه، کارهای پژوهشی و بررسی های میدانی و کتابخانه ای و دیدن آرشیوهای سخنرانی های حضرت امام (ره) و آثار ایشان پرداختم. در حال حاضر فیلمبرداری سریال ادامه دارد. من چند سکانس بازی داشتم و در حال حاضر آماده هستم که هر زمان قرار شد براساس برنامه ریزی های سریال برای ادامه نقشم جلوی دوربین بروم. 

یکی ازهمدل ترین و همراه ترین کارهایی که انجام دادم این کار بود و فضا،نقش ها و بازیگران بسیار عالی بودند.آقای ورزی کارگردان این اثر، شخصیت بی نظیر و کار بلدی هستند که یکی از بهترین سریال سازان تاریخی ماست. بقیه عوامل از بایگران گرفته تا گروه فنی صدا و تصویر و گریم و کارگردانی و تدارکات و تولید همه عالی بودند و من وامدار همه عوامل در ایفای نقش هستم.

شهرام خلج شخصیتی بی نظیر،عالی و آرتیستی دارد که نگاهش به کار خاص است. در قطعه سازی‌ بی نظیر و در اجرای جزییات دقیق هستند. به همین دلیل از ایشان خواستم در نمایش"سهرورد و سیمرغ" کار گریم این نمایش را بر عهده بگیرند که ایشان نیز پذیرفتند و هر زمان اجرای "سهرورد و سیمرغ" شروع شد از همکاری ایشان بهره مند خواهم شد.

از نقشتان در سریال «معمای شاه» بگویید و در ایفای چنین نقشی چه فراز و نشیب هایی وجود دارد و چگونه این روند طی می شود؟

باید بگویم ایفای نقش حضرت امام (ره) یک توفیق است چرا که این نقش خاص بوده و با نقش های ساده قابل مقایسه نیست. تاثیرگذارترین شخصیت قرن بیستم که جغرافیای جهان را بدون هیچ حزب و گروهی و صرفا به واسطه ایمان دچار تغییرات عظیم کرده است. طبیعتا نزدیک شدن به این شخصیت با شکوه و در عین حال هراس آور است اما ارتباط بسیار خوب بین بازیگر و کارگردان اعتماد به نفس ایجاد کرده و به یک نگاه مشترک و همدلی برای اجرا می رسد. از سوی دیگر نکاتی قابل توجه است یکی زاویه ی دوربین و موارد فنی ست دیگری بازی بازیگر که نقش را طوری بازی کند که مردم باور کنند. این جاست که کار سخت است و بازیگر باید نقش را زندگی کند که به مراحل خاصی اعم از سیر و سلوک، تجزیه و تحلیل نقش و منجر شود و از دیگر از سو در بعد فنی باید تابع نظرات کارگردان باشد تا هماهنگی لازم بین تمام اجزا برقرا شود و در نهایت یک خروجی درست و قابل قبول ماحصل همکاری مشترک همه عوامل شکل گیرد.

مدت زمان طولانیِ تولید، کنترل  و هدایت600 بازیگر و بیش از  هزار نفر از عوامل نیازمند مدیریتی استثنایی است و در کنار این مدیریت، خلاقیت نیز نیاز است. با توجه به اینکه این اثر در همین نزدیکی یعنی وقوع آن مربوط به تاریخ دور نبوده که وقایع خیالی باشد و مربوط به تاریخ معاصر است. پس همه چیز باید مستند سازی شود. دوره ای که خیلی ها دیده اند. مثلا توجه به یک پلاک ماشین خودش مساله است تا جزیات دیگر از  قبیل نوع لباس ها،وجنات، سکنات و بسیاری مسائل دیگر بنابراین دقت بسیاری نیاز است.همه مسائل اعم از گریم،لوکیشن و سایر مسائل فنی که درست شد حالا نوبت بازیگر است که به عنوان عالی ترین عنصر نمایش کارعواملی که هیچ گاه دیده نمی شوند و حقشان نیز ادا نشده اعم از جامه داران، دستیاران، نورپرداز فیلمبردار و بقیه عوامل به درستی مقابل دوربین ظاهر شود مبادا خدای ناکرده تلاش این عناصر زحمتکش به هدر رود. بنابراین بازیگر باید صادق،صمیمی و با باوری درست بازی کند تا مسئولیت گروه و اثری که روی دوش اوست به نتیجه مطلوب منتهی شود.خوشبختانه در این اثراحساس مسولیت و تعامل در گروه و کارگردان وجود دارد و من به نوبه خودم و به عنوان تجربیاتی که در عرصه تصویر و اجرا دارم  از کارکردن با آقای ورزی که بسیار آدم منطقی،دقیق و سرشار از نگاه درست هستند خشنودم و تعاملات و گفتگوها نیز در کار و پیشرفت آن بسیار مفید بوده و قطعا روند کار مثبت خواهد بود.

باز خوانی صحیفه نور و تالیفاتِ دیگرِ امام از منابعی بود که علاوه بر دیدن سخنرانی ها و مستندهایی از جمله مستند روح الله و پژوهش های جامع دیگر در رسیدن من به این نقش بی تاثیر نبوده اند.البته باید بگویم که شناخت امام صرفا محدود به این منابع نیست بلکه ویژگی خاصی که نگاه امام را تبیین می‏کرد و قابل توجه بود اتکای ایشان به خدا واتصال به عالم الوهیت بود که در شناخت من و نزدیک شدن به نقش بی تاثیر نبود.با وجود دغدغه هایی که در من وجود دارد و نیز پرداختن به شخصیت هایی چون سهروردی و نظام الملک در فضای عرفان و حکمت درک شخصیت امام زیاد از من دور نبود اما سیر مطالعاتی وترکیبی از این منابع و پژوهش ها قطعا بر من تاثیر داشته و در ایفای نقش به من کمک کرده است.

نکته در خور توجه این است که در برداشت ظاهری امام یک شخصیت روحانی و سیاسی است اما در واقع یک عارف به تمام معناست و این در اشعار امام نیز مشهود است که خود را با این بیت که همچو منصور خریدار سر دار شدم خود را عارفی می داند که همچو حلاج به دنبال آن نوع از عرفان است و در اینجا می فهمیم که امام نه تنها یک شخصیت صرفا مذهبی وسیاسی بلکه یک عارف است عارفی که بنیان اندیشه اش  معرفت یعنی شناخت و عقلانیت متکی است.زمانی که امام در حوزه هستند فلسفه را به حوزه برده و تدریس می‏کنند که به دنبال این مسئله هجمه هایی بر علیه او شکل می‏گیرد تا جایی که برخی خشک مقدس ها ابراز می‏دارند که ایشان وآقا سید مصطفی مساله دار هستند و باید لیوانی که با آن آب می‏خورند شسته شود.در این فضاست که امام عرفان به معنای معرفت وارد حوزه می‏کنند و درس فلسفه می دهند. اهل نظر می‏دانند که این موضوع چه میزان دشوار است. این ویژگی امام جایگاه مطالعاتی بالایی دارد که با اینکه با این مباحث به جهت مطالعاتم نا آشنا نبودم اما بر شخصیت من تاثیر داشته و دارد.

تصوف بریدن از دنیا و گوشه گیری اما عرفان زبان سرخ بیرون کشیدن و راز بیرون کردن است و به همین جهت امام همچو منصور خریدار سرِدار می‏شوند چرا که عارف زبانش در برابر ظلم کوتاه نبوده و طرفدار مظلوم است. بعد از مرگ آیت ا... بروجردی قراربود  شاه مرجعیت را از ایران خارج کند که امام ضمن سخنرانی می‏فرمایند: شاه مملکت در نظر دارد که مرجعیت و زعامت را از ایران خارج و به دیگر بلاد متبرکه عراق منتقل کند ولی نمی‏داند که روحانیت شیعه مرز نمی‏شناسد و در برابر ظلم در هرجا می ایستد.این شجاعت بر گرفته از عرفان و معرفت و اتصال به سرچشمه نورالانوار است که ترس در این شخصیت راهی ندارد.بررسی‏ها برای ایفای نقش مرا به شخصیت عارفانه‏ی امام نزدیک کرد و باید بگویم شخصیت عارفانه امام مظلوم مانده و در این زمینه اصلا کار نشده است.

 

طبیعی است که مردم باید بدانند یک بازیگر در حال ایفای نقش امام است و قطعا دور از خطا نیست، من همیشه امتحان می‏دهم و نمره نمی دهم و در این جا مردم هستند که باید نمره دهند.

ترس و اضطراب نداشتم و در طول کار آرامش کامل داشتم به حدی که خودم از این آرامش یکه خوردم.

نگاهم این بود که به عنوان بازیگر به روح،جوهره،اعمال،حرکات و لحن نزدیک می‏شوم اما صدا چیزی است که مخاطبان تا گوششان بشنود متوجه می‏شوند و ممکن است دیگر به اثر توجه نکنند بنابراین برای اینکه صدای من باعث خللی در این اثر نشود از روز اول گفتم که اعمال و لحن و جزئیات بر عهده من اما برای صدا فکری کنید که در این مورد به توافق رسیدیم،چند سکانس از بازی من که دوبله شد دیدم صدای دوبلور نقش را کامل کرد.دوبلور در صحبت با آقای ورزی گفتند که نوع لحن و اجرای نقش به من کمک کرد که دوبله خوبی داشته باشم.این که بازیگر بداند در لحن بیان کلماتی مثل"بداند"  بین حرف ن  و د  چقدر کشش وجود دارد و خوب آن را اجرا کند دوبلور نیز می‏داند چگونه کار کند.من پیش فرضی در انتخاب  دوبلور نداشته و ندارم و این انتخاب با آقای ورزی است که قطعامی‏خواهند بهترین کار را ارائه دهند و اشراف او بیش تر از ماست؛با این حال بعد از انتخاب دوبله نقش برای من راضی کننده بود.

یکی از کارهای موفق که زحمات زیادی برای آن کشیده شده معمای شاه است که از سال 91 عوامل آن بی وقفه و هر روز سخت در حال تولید هستند،شک نکنید که  قطعا در جذب مخاطب موفق خواهد شد.