دفاع از نوع غیرعامل

پدافند غیرعامل به معنای کاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفاً با بهره‌ گیری از فعالیت‌های غیرنظامی، فنی و مدیریتی است.

اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجایی، فریب، مکان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استحکامات، استتار، اختفا، ماکت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.

در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مردم عادی می‌توانند نقش موثری ایفا کنند در حالیکه در پدافند غیر عامل مانند سیستم‌های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، تنها نیروهای مسلح مسئولیت برعهده دارند.

پدافند کلمه متضاد آفند و به معنی دفاع در برابر هجوم یا تک هوایی است و شامل مجموعه اقداماتی می‌شود که به منظور جلوگیری از بمباران های هوائی و شکسته شدن حریم هوایی یک کشور انجام می‌شود.

پدافند در مفهوم کلی٬ مجموعه اقداماتی است که به‌منظور دفع٬ خنثی سازی٬ کاهش تاثیر اقدامات آفندی دشمن و جلوگیری از دستیابی دشمن به اهداف خودی انجام می‌گیرد.

پدافند به دو گروه پدافن عامل و پدافند غیر عامل تقسیم‌بندی می‌شود.

پدافند عامل در حقیقت همان معادل کلمه پدافند است ، یعنی پدافند عامل به کارگیری تجهیزات نظامی برای جلوگیری از ورود هواپیما های متخاصم به داخل خاک کشور و یا پدافند عامل، شامل تمامی طرح­ریزی­ها و اقدامات پدافندی است که مستلزم به کارگیری سلاح و تجهیزات جنگی می باشد.

براساس قانون، این اقدام وظیفه ذاتی نیروهای مسلح است.

پدافند غیرعامل نیز اقداماتی است که موجب کاهش ضرر و زیان در مقابل عملیات های خصمانه هواپیماهای دشمن و تهدیدات خارجی با هزینه کمتر و بکارگیری ترفند و شیوه‌های غیر مسلحانه نظیراستتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک انجام می‌شود و در این نوع پدافند از هیچگونه سلاحی استفاده نمی‌شود.

همچنین پدافند غیرعامل، شامل تمامی طرح ریزی ها و اقداماتی است که موجب کاهش آسیب پذیری ها، افزایش پایداری ملی، تداوم فعالیت دستگاه های نظامی در مقابل تهدیدات خارجی گردیده و مستلزم به کارگیری سلاح نیست.

هدف از پدافند غیرعامل، استمرار فعالیت های زیربنایی، تأمین نیازهای حیاتی، تداوم خدمت رسانی عمومی و تسهیل اداره کشور در شرایط تهدید و بحران تجاوز خارجی و حفظ بنیه دفاعی علی رغم حملات خصمانه و مخرب دشمن از طریق اجرای طرح های پدافند غیرعامل و کاستن آسیب­پذیری مستحدثات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور است.

طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد.

مفهوم پدافند همه جانبه به عنوان دکترین دفاعی کشور جمهوری اسلامی ایران توسط حضرت امام خمینی (ره) و سپس مقام معظم رهبری فرمانده کل قوا مطرح گردیده است.

مفهوم پدافند همه جانبه از نظر جهانی نیز در سال 1984 توسط کشور سنگاپور مطرح شده است و تعریف زیر در مورد آن ارائه شده است:

پدافند فقط در عرصه نیروهای نظامی خلاصه نمی شود بلکه پدافند باید توسط سازمان های دولتی، بخش خصوصی و همه شهروندان یک کشور انجام گردد.

در سوئد، سوئیس و دانمارک نیز چنین ایده ای غالب است.

پدافند همه جانبه به این معنی است که یک کشور با تمام قوای نظامی و غیرنظامی خود در برابر انواع تهدیدات دفاع می کند.

از این رو 8 آبان ماه را روز پدافند غیر عامل نامیده اند، تا دفاع از نوع غیرعامل بیشتر آشنا شویم.