مطهری با اشاره به فلسفه عاشورا اظهار داشت: فلسفۀ تعریف عاشورا مسئله‌ای است که اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در زنده نگه داشتن آن بسیار تأکید داشتند که در این زمینه حرکت حضرت زینب (س) پس از شهادت امام (ع) بسیار پررنگ بوده است. سرّ اینکه باید اهداف این حرکت و شور بیان شود در این است که این بیان حقایق به عنوان یکی از عوامل حیات آدمی در حال جاری کردن خون به جامعه و حتی به سراسر دنیا است، دلیل این سخن افرادی هستند که به تازگی به دین اسلام گرویدند، وقتی با آنان هم کلام می‌شویم، چیزی که در کلام آنان جلوه می‌کند، عشق به امام حسین (ع) است و در واقع این کشش و گرایش آنان به اسلام از سوی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و به ویژه امام حسین(ع) انجام شده است و این یکی از اثراتی است که خدا در شهادت امام حسین (ع) قرار داده است.
این استاد دانشگاه با بیان جمله تاریخی امام (ره) درباره ماجرای عاشورا و اثرگذاری آن در حیات اسلام تصریح کرد: وقتی به این جملۀ امام خمینی (ره) «محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است» مینگریم، به جایگاه و اهمیت این ماجرا بیشتر پی می‌بریم. ماجرای امام حسین (ع) حرکتزا بود و چیزی نبود که به گذشته باز گردد.
مطهری با اشاره به اینکه ممکن است برخی افراد نسبت به ماجرای عاشورا اشکال وارد کنند که ماجرای کربلا برای گذشته است و دیگر تمام شده است، اظهار داشت: ما به نور اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و به ویژه امام حسین (ع) نیاز داریم، ما برای حرکت و ساختن جامعه به نور امام حسین(ع) نیاز داریم. ماجرای کربلا پیوسته در حال حرکت است و گویی خاموش شدنی نیست.
وی در پاسخ به این سوال که آیا برای رسیدن به عمق نهضت حسینی، صرف پرداختن به جنبه حماسی و قهرمانانه کربلا کافی است، تصریح کرد: حرکت امام حسین (ع) حرکتی حماسی است و این منظر نیز مهم است و باید به آن پرداخته شود، اما این کار ناقص است. تا زمانی که روح ما با امام حسین (ع) پیوند نخورد، اجر واقعی را نخواهیم برد. اشک بر امام حسین (ع) اجر بسیار دارد و این در روایات به وضوح دیده می‌شود، اما اشک بر امام حسین (ع) زمانی آن اجر و رشد در سطوح بالا را دارد که روح آدمی با روح امام حسین (ع) پیوند بخورد و در واقع جهتدار باشد.
این استاد دانشگاه افزود: پرداختن به جنبۀ حماسی خوب است، اما کافی نیست و لذا آن اثر و نتیجه‌ای که باید بر جامعۀ و نسل امروز گذاشته شود، می‌تواند خیلی بیشتر از اینها باشد.
وی اضافه کرد: اشکی که صرفاً از روی دلسوزی باشد و در آن حرکتی نباشد، به این معناست که روح نهضت امام حسین (ع) را درک نکردیم. این موضوعی است که باید مورد توجه ذاکرین و روحانیت باشد؛ چراکه بهترین امر برای ساخته شدن انسان و تزکیۀ جان، فرهنگ عاشوراست.
مطهری با اشاره به کتاب حماسه حسینی، توضیح داد: کتاب حماسه حسینی تحریفاتی را مورد بررسی قرار داده است. تحریفاتی که در کتاب حماسه حسینی مورد اشاره قرار گرفته است به تاریخ اسلام و احادیث هم مربوط می‌شود. شهید مطهری تحریفات در واقعه عاشورا را هم تحریفات لفظی و هم معنوی می‌دانند. یکی از تحریفاتی که اخیرا بیان می‌شود، موضوع ازدواج حضرت قاسم (ع) در کربلا است. شهید مطهری این حرف را اصلاً معقول نمی‌دانند و اصلاً آیا ممکن است امام حسین (ع) در آن فضا و صحنه دردآور در فکر عروسی بچه‌ای 13 ساله‌ای به نام حضرت قاسم (ع) باشند؟ یکی دیگر از تحریفاتی که بیان می‌کنند، این است که مادر حضرت علی اکبر (ع) (لیلا) در ماجرای کربلا نبوده است، اینها چیزهایی است که با وقایع تاریخی نمی‌سازد. یکی دیگر از تحریفات این است که می‌گویند حضرت علی (ع) در حال ایراد خطبه بودند که در آن زمان امام حسین (ع) از پدرشان طلب آب کردند، بعد حضرت اباالفضل (ع) برخاستند و برای ایشان آب آوردند، این صحنه باعث شد تا حضرت علی (ع) به یاد صحنه کربلا افتادند. این هم صحیح نیست، امام حسین (ع) در آن زمان 33 ساله بودند، آیا این درست که ایشان به پدرشان بگویند من آب می‌خواهم؟
این استاد دانشگاه افزود: ماجرای کربلا آن قدر عظیم است که ما اصلاً نیاز به این صحبتها و قضیه‌سازی‌های بی‌سند و دلیل نداریم. این به تاریخ عاشورا و اسلام آسیب می‌رساند. این مسائل صحیح نیست و با عقل هم انطباق ندارد.
وی ریشه این قضایا را کتاب روضه‌الشهداء نوشته ملا حسین کاشفی دانست و گفت: ما ضمن مبارزه با تحریفات، باید مسائل را بیان کرده و نباید سکوت کنیم. این بدین معنا نیست که با لحن بی‌ادبی بخواهیم این موضوع را بیان کنیم، بلکه باید با لحنی صحیح و مناسب نسبت به آن اقدام کنیم.
استاد مطهری با بیان اینکه در برخی هیئت‌ها گفته می‌شود برای تسلی حضرت زهراء(س) گریه و سینه‌زنی کنید، تصریح کرد: حضرت زهراء (س) زمانی تسلی پیدا می‌کنند و خوشحال می‌شوند که در جهت و در راه امام حسین(ع) باشیم. اینکه برای تسلی حضرت زهراء (س) اشک بریزیم، به این معنا است که حضرت پس از این همه سال نیاز به تسلی دارند؟ این، زمانی درست است و تسلی حضرت را در پی دارد که ما معرفت امام (ع) را بیاییم و در آن زیست کنیم. زمانیکه ما خودمان را در نور امام حسین (ع) ساختیم و خودمان را به او سپردیم، آن زمان است که حضرت زهراء (س) تسلی حقیقی را پیدا می‌کنند.
وی در پاسخ به این سوال که چه شباهت‌هایی را می‌توان میان ماجرای امام حسین(ع) و شکل‌گیری انقلاب اسلامی درنظر گرفت، خاطرنشان کرد: امام خمینی هرچه داشت از امام حسین (ع) بود و اگر نهضت امام حسین (ع) نبود، محال بود این انقلاب پیروز باشد. الهام‌بخشی این انقلاب با الهام از حرکت امام حسین (ع) است. از آن سو، خانواده‌های شهداء با یاد حضرت زینب (س) این همه درد را تحمل می‌کنند. علاقه این امت به امام خمینی(ره) ناشی از عشق به امام حسین (ع) است وحرکت امام خمینی(ره) درست بر اساس حرکت امام حسین(ع) بود. گویی صدای کاروانیان انقلاب همان صدای اصحاب امام حسین (ع) بود و این اعجاز انقلاب اسلامی به الهامات حرکت حسینی باز می‌گردد.
این استاد دانشگاه افزود: اگر انقلاب اسلامی به اهل بیت (ع) متصل نبود، یقین بدانید که آمریکا و شوروی بر ما مسلط می‌شدند و ما می‌بینیم که امام خمینی(ره) از این فرصت نهایت استفاده را می‌برد و کاروان را پیش می‌برد. اگر این فرهنگ عاشورایی نبود، امکان نداشت این جوانان بسیجی به این سو حرکت کنند و در نهایت به درجه شهادت برسند، آنان عشق به امام خمینی(ره) داشتند و این عشق همان عشق به امام حسین (ع) است.
مطهری با بیان این مطلب که تاکنون درباره این جمله تاریخی حضرت زینب (س) که فرمودند «ما رأیت الا جمیلا» از منظرهای مختلفی نگاه شده است، گفت: این جمله عرفان ناب اهل بیت (ع) را می‌رساند؛ یعنی آدمی تا به معرفت عمیق نسبت به امام خود نرسد، توان بیان این کلمات را ندارد. کسی که این همه صحنه‌های دردآور را ببیند و اینگونه رفتار کند، اصلاً عادی نیست و ما به واسطه همین یک جمله حضرت می‌توانیم عصمت حضرت زینب (س) را اثبات کنیم.
