کاهش نرخ سود، تک نرخی شدن ارز، رشد اقتصادی مثبت و کاهش تورم از مهمترین برنامه های بانک مرکزی برای سال جاری اعلام شده بود. ولی با وجود آنکه حدود 40 روز به پایان سال باقی مانده نمی توان نمره قابل قبولی به بانک مرکزی در تحقق اهدافش داد.
* اجرای نصف و نیمه وعده کاهش نرخ سود
"کاهش نرخ سود بانکی همراستا با تورم" شاید یکی از اصلی و البته تکراری‌ترین وعده های رئیس کل بانک مرکزی از ابتدای فعالیتش در مدیریت بازار پولی و بانکی برشمرده شود.
ولی الله سیف همواره این نکته را مورد تأکید قرار داده که نرخ سود همزمان با تورم کاهش یابد و در عین حال اذعان دارد که در دولت یازدهم تورم از بالای 40 درصد به 13 درصد رسیده ولی نرخ سود همزمان با آن کم نشده است.
رئیس کل بانک مرکزی طی سخنانی در ابتدای سال جاری از برنامه این بانک برای کاهش نرخ سود بانکی و تداوم آن خبر داده بود ولی این وعده سیف نصف و نیمه محقق شد؛ طبق مصوبه شورای پول و اعتبار نرخ سود اردیبهشت امسال دو درصد کاهش یافت و 20 درصد تعیین شد.
ولی با وجود تداوم روند نزولی نرخ تورم البته طبق آمار بانک مرکزی، خبری از کاهش نرخ سود بانکی نیست هرچند وعده کاهش نرخ سود باکی بارها از سوی رئیس کل بانک مرکزی داده شده است.
سیف معتقد است مقدمه کاهش نرخ سود بانکی با تغییر نرخ سود بازار بین بانکی و کاهش آن فراهم شده است ولی شاید به خاطر اینکه بانک مرکزی تمایلی به تغییر و کاهش دستوری نرخ سود ندارد، تا کنون نتوانسته سود بانکی را تغییر دهد.
با توجه اینکه حدود 40 روز به پایان سال باقی مانده بعید بنظر می رسد وعده رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ سود بانکی در سال جاری محقق شود و باید منتظر تحقق آن احتمالاً در اوایل سال آینده بود.
* تک نرخی شدن 6 ماهه ارز؛ از وعده تا عمل
یکی دیگر از وعده های اقتصادی رئیس جمهور و رئیس کل بانک مرکزی "تک نرخی کردن ارز" بوده و است؛ این وعده ابتدا قرار بود در سال 93 اجرایی شود ولی تا امروز محقق نشده است.
به تازگی و بعد از اجرای برجام ولی الله سیف رئیس بانک مرکزی اعلام کرده تا شش ماه آینده این امر(تک نرخی شدن ارز) محقق خواهد شد؛ سیف درحالی وعده تک نرخی شدن ارز تا 6 ماه آینده را داد که پیشتر گفته بود" گرچه مقدمات اجرای ارز تک نرخی فراهم است ولی اجرای این سیاست منوط به مهیا شدن شرایط بین المللی برای نظام بانکی است".
رئیس کل بانک مرکزی دلیل اجرایی شدن ارز تک نرخی بعد از 5 تا 6 ماه از اجرای برجام را عملیاتی شدن ارتباطات کارگزاری ها دانسته و می گوید: «ارز تک نرخی نرخی تغییر ناپذیر نیست زیرا نظام ارزی کشور شناور مدیریت شده است و نرخ با واقعیت های اقتصادی باید تطبیق داده شود.»
سیف البته در یک برنامه تلویزیونی این را هم گفته بود که «نرخ واقعی ارز نرخی است که بتواند در اقتصاد اشتغال ایجاد کرده و تولید را حرکت دهد ضمن اینکه نرخ غلط ارز به اهداف ضربه می زند و چند نرخی بودن نرخ ارز نیز مفاسدی را ایجاد می کند، بنابراین بانک مرکزی خواستار نرخ واحد است. »
آنطور که قانون برنامه پنجم توسعه تکلیف کرده نظام ارزی کشور باید شناور مدیریت شده باشد و نرخ ارز با توجه به حفظ دامنه رقابت پذیری در تجارت خارجی و با ملاحظه تورم داخلی و جهانی و همچنین شرایط اقتصاد کلان از جمله تعیین حد مطلوبی از ذخایر خارجی تعیین شود.
اما این سیاست اجرایی نخواهد شد مگر آنکه ارز در بازار به نرخ واحد برسد چراکه طی سال‌های گذشته نظام ارزی کشور شاهد چندنرخی بودن ارز بوده است و سیاست های مختلف در راستای تک نرخی کردن این بازار تا کنون به نتیجه نرسیده است.
ولی باید دید که آیا دولت می تواند طی 6 ماه آینده ارز را در اقتصاد ایران تک نرخی و به این وعده اقتصادی خود عمل کند یا خیر.
* تورم تک رقمی می شود؟
از دیگر وعده های رئیس کل بانک مرکزی کاهش تورم و تک نرخی شدن آن تا سال آینده است؛ سیف در ابتدای سال جاری در مصاحبه با یکی از خبرگزاری ها گفته بود: یکی از ضرورت هایی که بتوانیم در سال 95 نرخ تورم را تک رقمی کنیم این است که در سال 94 تورمی کمتر از تورم سال 93 داشته باشیم. اگر فرض کنیم تورم در سال 93 حدود 16 درصد است در سال 94 باید کاهش 6 تا 7 درصدی داشته باشم تا به اهداف تک رقمی شدن نرخ تورم در سال 95 دستیابی داشته باشیم.
براساس این گزارش، نرخ تورم سال 93 از سوی بانک مرکزی 15.6 درصد اعلام شد، ضمن آنکه تازه ترین گزارش این بانک از تورم سال جاری مربوط به دی ماه است که نشان میدهد تورم به 13.2 درصد کاهش یافته است.
از آنجایی که سیف اعلام کرده پیش نیاز تک نرخی شدن تورم در سال آینده کاهش 5-6 درصدی تورم در سال جاری است و با توجه به آنکه کمتر از 40 روز به پایان سال باقی مانده می توان گفت که بانک مرکزی در این مهم موفق نبوده است.
چراکه حساب و کتاب سرانگشتی نشان میدهد تورم در سال جاری از آنچه رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود کمتر کاهش یافته و به نظر نمی رسد در مدت باقی مانده نیز روند نزولی شاخص تورم شدت بگیرد.
* امید سیف نا امید شد؟
مثبت شدن رشد اقتصادی در سال جاری را می توان از دیگر وعده های سیف در ابتدای سال جاری برشمرد؛ اما با توجه به عدم اعلام شاخص رشد اقتصادی از سوی بانک مرکزی برای فصل های گذشته و محرمانه شدن این شاخص نمی توان ارزیابی دقیقی از تحقق یا عدم تحقق این وعده داشت.
ولی در اینجا می توان به گفتگوی رئیس‌کل بانک مرکزی با هفته‌نامه «تجارت فردا» که به مناسبت دوسالگی دولت روحانی منتشر شد اشاره کرد؛ سیف آنزمان (شهریور 94) به ظهور برخی از عوامل بازدارنده رشد اقتصادی در سال‌جاری اشاره و پیشبینی کرده بود که نرخ رشد اقتصادی سال 1394، کمتر از یک درصد باشد. سیف همچنین با ابراز امیدواری نسبت به مثبت بودن رشد در سال‌جاری، از برنامه‌ریزی برای تحقق رشد 3 درصدی با رفع تحریم‌ها خبر داد.
سیف مواردی مثل «کاهش قیمت نفت و کاهش درآمدهای بودجه»، «محدودیت‌ها برای استفاده از منابع ارزی در شرایط تحریم» و «محدودیت‌ها در شبکه بانکی بین‌المللی» را از جمله عوامل بازدارنده برای تحقق رشد اقتصادی سه‌درصدی در سال‌جاری دانست.
مجمع عمومی بانک مرکزی صبح شنبه 24 بهمن ماه با حضور حسن روحانی رییس جمهور و اعضای مجمع این بانک در ساختمان میرداماد تشکیل می شود.
