به گزارش خبرگزاری بسیج،اطلاع رسانی و پخش اخبار را می‌توان یکی از مهم‌ترین کارکردهای رسانهها دانست و درک اهمیت آن از سوی سیاست‌گذاران و صاحبان رسانه نیز باعث شده که حجم خبر و اطلاع‌رسانی خبری در یک دهه گذشته در رسانه‌های دنیا به شدت روند افزایشی پیدا کند. ظهور شبکه‌های ماهواره‌ای با کارکرد صرفاً خبری، اضافه شدن بخش‌های خبری به شبکه‌های غیرخبری و بررسی تأثیرگذاری‌های خبر بر جامعه مخاطبین و طراحی‌های متعدد و جذاب برای شیوههای انتقال خبر همه از نشانه‌های این مسئله است.
بر اساس یک آمارگیری کلی، شبکه‌های ماهواره‌ای در ابتدای فعالیت خود بصورت میانگین در حدود 15 دقیقه از برنامه‌های خود در هفته را به خبررسانی اختصاص می‌دادند، اما اکنون این 15 دقیقه به هفتاد ساعت در هفته ارتقاء پیدا کرده است. تأثیرگذاری خبر بر مخاطبین رسانه موضوعی خارج از حوصله این مقال است، اما همین مقدار نیاز به توضیح وجود دارد که امروزه صاحبان رسانه به این نتیجه رسیده‌اند که تصورات ذهنی مخاطب از طریق اخبار شکل می‌گیرد و به همین دلیل خبررسانی شیوه‌ای اولویت‌دار برای آن دسته از شبکه‌هایی است که در پشت پرده فعالیت‌‌های خود اهداف سیاسی را پیگیری می‌کنند.
شبکه «من و تو» از آن دست شبکه‌هایی است که با موضوع سرگرمی فعالیت خود را آغاز کرده و حداقل تاکنون به لحاظ میزان مؤفقیت و جذب مخاطب در کنار برخی از رقبای خود در بالاترین رده قرار دارد. مسئولین این شبکه ماهواره‌ای موضوع سبک زندگی یا به عبارتی دقیق تر، تغییر در سبک زندگی ایرانی - اسلامی و ارائه مدلی غربی را هدف‌گذاری کرده‌اند و تقریباً همه برنامه‌های این شبکه چه در رده تولیدی و چه برنامه‌های ترجمه شده و تأمینی بر اساس همین راهبرد کلی حرکت می‌کنند.
حال در میان برنامه‌های متنوع این شبکه یک برنامه با محوریت خبررسانی به نام «اتاق خبر» وجود دارد؛ گذشته از توضیحات مقدماتی در خصوص ضرورت استفاده از بخش‌های خبری در شبکه‌های غیر خبری، اگر بخواهیم مشخصاً دلایل جایگیری چنین برنامه‌ای در شبکه من و تو را بررسی کنیم، باید به دو دلیل عمده اشاره کرد. ابتدا اینکه شبکه من و تو در واقع سعی دارد یک پکیج کامل برای طیف وسیعی از مخاطبین فارسی زبان ماهواره ارائه دهد که تقریباً همه انواع برنامه‌های سرگرم‌کننده و مورد پسند مخاطبین فارسی زبان ماهواره را شامل گردد. این پکیج از برنامه‌های موسیقی و رقص، هیجان‌انگیز و حادثه‌ای، طرفداران سینما، حیات وحش، تاریخ، سیاست و... را شامل می‌گردد. حال اگر مبنای این شبکه این باشد که با تأمین همه نیازهای مخاطبینش قصد دارد به جمعیتی از مخاطبین ثابت دست پیدا کند، اخبار نیز به عنوان یک بخش مهم در زندگی روزمره مورد نیاز هست که من و تو آن را از طریق اتاق خبر تأمین می‌کند.
دلیل دوم به ذات برنامه‌های خبری و کارکردهای آن باز می‌گردد که اتفاقاً برای شبکه‌ای مانند من و تو که تغییر سبک زندگی را هدف خود قرار داده، بسیار راه‌گشاست. این شبکه انگلیسی پیش از آنکه محتوای مورد نظر خود را به عنوان انگاره‌ها و چارچوبهای ذهنی به خورد مخاطبین خود دهد، نیاز دارد بسیاری از باورهای متفاوت مخاطبینش را با نگاه سیاسی و اجتماعی مورد نظر خودش هماهنگ کند که این مهم در برخی از موارد، خصوصاً برنامه ریزی‌های میان مدت فقط از طریق خبررسانی جهت‌دار حاصل می‌گردد.
حال پیش از آنکه وارد بحث تکنیک‌ها و شیوههای مورد استفاده من و تو در برنامه اتاق خبر آن شویم، ابتدا باید به شیوه متفاوت این شبکه در ارائه اخبار اشاره کنیم که خودش موضوعی مفصل و کاملاً تکنیکی و علمی است. خلاصه این مبحث این است که اساساً آنچه ما امروز به عنوان ساختار تولید خبر و گاهاً قوانین ارائه آن می‌شناسیم و در رسانه‌های متنوع خبری، خود را ملزم به رعایت آن می‌دانیم، سال‌هاست که در سطح خبرگزاری‌های برجسته دنیا منسوخ شده و صرفاً چارچوبهای معیار، آن چیزی است که مخاطب می‌پسندد و به وسیله آن جذب می‌شود و اتفاقاً به خاطر همین ویژگی بسیار سیال نیز هست. یکی از مصادیق آشنای این موضوع شیوه و بیان کاملاً رسمی، جدی و خشک گویندگان خبر است که همچنان در برخی از بخش‌های خبری صدا و سیما مشاهده می‌شود. این در حالی است که از مدت‌ها پیش گویندگان خبر در رسانه‌های خبری بزرگ دنیا به شکلی کاملاً طراحی شده، بر روی آنتن زنده با یکدیگر، یا حتی بینندگان! شوخی می‌کنند و از این طریق برنامه‌های خبری را نه تنها از فضایی خسته کننده خارج کرده‌اند که اتفاقاً باعث ایجاد ظاهری سرگرم کننده در آن شده‌اند. این شیوه ارائه خبر کمک می‌کند تا مخاطبینی که عموماً تمایلی به تماشای اخبار ندارند نیز مشتاق شنیدن خبر شده و در سیطره عملیات روانی رسانه مذکور قرار گیرند.
مشخصاً اگر بخواهیم ویژگی‌های ارائه خبر در برنامه اتاق خبر شبکه من و تو را عنوان کنیم، باید به ارائه خبر در قالب گفت و شنود و قصه‌گویی اشاره کنیم. دکور برنامه اتاق خبر و همچنین چینش نفرات آن نه تنها کاملاً متفاوت با استانداردهای پیش‌فرض در ذهن مخاطب ایرانی طراحی شده، بلکه تداعی کننده برخی برنامه‌های گفت و شنود در موضوعات سرگرم‌کننده است. این مسئله در ادبیات مجریان، شیوه صدا زدن‌ها که همواره با اسامی کوچک و بسیار صمیمانه صورت می‌گیرد و همچنین انتقال کامل احساسات با استفاده از تکنیک زبان بدن در هنگام قرائت خبر یا شنیدن آن است.
همه این تکنیک‌ها و شیوههای متفاوت ولی جذاب برنامه اتاق خبر که به شکلی اجمالی بدان اشاره شد، برای آن است که محتوای این برنامه با درصد تأثیرگذاری و باورپذیری بیشتری در ذهن مخاطبین جای گیرد. محتوایی که کاملاً هوشمندانه و جهت‌دار انتخاب شده است. برای بررسی محتوا نیاز به برشماری راهبردهای کلی و گزاره‌های تشکیل دهنده ساختار محتوای برنامه اتاق خبر داریم.
در مرحله نخست ابتدا باید راهبرد یا سیاست کلی در انتخاب محتوای گزینشی و نتایج حاصل از آن را بررسی کنیم که برگرفته از دو نظریه کلی در مقوله خبررسانی است. اولین نظریه مربوط به دسته‌بندی موضوعات و اخبار بر اساس اهمیت آنهاست که البته این اهمیت بر اساس معیارهای این شبکه تعریف و اجرا می‌شود. این نظریه که به «نظریه برجسته سازی» مشهور است، درواقع روشی است که رسانهها با گزینش آن سعی دارند به جای اینکه به مخاطب خود بگویند «چگونه فکر کن» به او القا کنند که «در چه مورد فکر کند». این روش را می‌توان یکی از مدرن‌ترین روش‌های سانسور نیز دانست، در روش‌های قدیمی که درواقع نوعی عملیات روانی به حساب می‌آمدند سعی می‌شد به مخاطبین برای چگونه فکر کردن خط دهی شود که بزرگترین آسیب آن هم این بود که به محض اینکه مخاطب از نیت رسانه مذکور مطلع می‌شد، با درصد زیادی اعتماد خود را نسبت به آن رسانه از دست می‌داد. در این روش حتی رسانه‌های مخالف و رقیب رسانه مذکور نیز می‌توانستند به راحتی با افشای تکنیک‌ها و ادبیات جانبدارانه و خط‌دار آن باعث بی اعتمادی و ریزش مخاطبینش گردند.
اما در روش دوم که نیت بر پایه هدایت ذهن مخاطب به سوی موضوعاتی به ظاهر اولویت‌دارتر و پراهمیت‌تر است، تقریباً نشانی از شیوههای عملیات روانی و شیوههای بیان جهت‌دار یک خبر دیده نمی‌شود و به همین منظور اعتماد مخاطب عام نیز روز‌به‌روز افزایش می‌یابد. اتاق خبر شبکه من و تو با اتکا به این روش همواره از لابه‌لای اخبار و رویدادها به دنبال اتفاقاتی است که سیاست کلی این شبکه در قبال ایران را تأمین می‌کند. این اخبار و اتفاقات که همواره از میان اخبار منفی و سیاه گزینش می‌گردند، به شدت در این برنامه بزرگ‌نمایی شده و به خودی خود ذهن‌ها را از رویدادها و تحولات خبری مثبت و امیدبخش در مورد ایران دور می‌کند. تأکید بر این دست از خبرها، افزایش کمی آنها و اختصاص زمان بالا در کل بسته خبری به این گونه خبرهای خاص در نهایت منجر به تأمین خواسته برنامه اتاق خبر در هدایت مخاطبینش به سمت اهمیت‌دادن و فکر کردن به خبرهای مطلوب این شبکه می‌شود.
راهبرد دوم در این شبکه بر مبنای نظریه‌ای معروف به «انگاره سازی» است. انگاره در واقع یک نوع سازه ذهنی است که متشکل از مجموعه‌ای از اخبار و تصویرها در مورد موضوع یا شخصیتی خاص در ذهن مخاطب شکل گرفته است. به گونه‌ای که مخاطب هرگاه در مورد موضوع یا شخص مذکور خبری دریافت کند، به سرعت به سازه ذهنی یا همان انگاره از پیش تشکیل شده در ذهنش مراجعه می‌کند. گاه این انگاره آنقدر مستحکم شکل گرفته که ذهن در برابر دریافت متقن‌ترین و واضح‌ترین اسناد و اخبار در مورد آن موضوع خاص مقاومت کرده و حاضر به باور واقعیت نیست. البته تعریف مذکور فقط جنبه منفی نداشته و ندارد، بدین معنی که این انگاره‌ها می‌توانند به شکلی کاملاً صحیح و بر مبنای واقعیت در ذهن مخاطبین شکل بگیرند که در این صورت چون اتفاقی بر اساس واقعیت و مستند بوده قطعاً سازه ذهنی مستحکم‌تری را تشکیل می‌دهند.
انگاره سازی فقط به برنامه اتاق خبر شبکه من و تو اختصاص نداشته و به مانند یک راهبرد کلان در موضوعات مربوط به ایران و فرهنگ عمومی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما برای توضیحی مصداقی‌تر در این خصوص باید انگاره سازی این برنامه در ساخت تصویری منفی از زندگی در ایران را بیان نمود.
خبرهای مربوط به آلودگی هوا، ترافیک، تصادفات جاده‌ای، برخی نارسایی‌‌ها در سیستم‌های اداره شهری، جرائم خیابانی از قبیل زورگیری، سرقت و صدها مورد از این قبیل مکرراً در برنامه‌های مختلف اتاق خبر جایگذاری شده و عکس‌های گزینشی در مورد هر کدام از این خبرها به علاوه بیان سوابق مشابه از این اتفاقات برای مخاطب ساکن در ایران! اینگونه تداعی می‌کند که زندگی در ایران چه میزان سخت و ناخوش‌آیند است. در کنار بیان این اخبار هربار نیز سعی می‌شود سیستم‌های مدیریت شهری، دولتی، نیروی انتظامی و دیگر ارگان‌های مسئول را بی‌تفاوت و ناکارآمد نشان دهند. اینگونه تصویرسازی نیز سبب می‌شود که مسئولیت بخش قابل توجهی از تصویرسازی در خصوص زندگی نامطلوب و نا‌امن در ایران متوجه نظام و دولت ایران در ذهن مخاطبین شکل گیرد.
با توضیح دو نظریه فوق حال می‌بایست نگاهی نیز به برخی تکنیک‌های مورد استفاده در برنامه اتاق خبر بیاندازیم تا مصداقی‌تر متوجه شویم که دو راهبرد برجسته سازی و انگاره سازی در این شبکه چگونه در تکنیک‌های مورد استفاده آن ظهور می‌یابد. لازم به ذکر است که آمارهای ارائه شده در ذیل مربوط به یک پژوهش چهارماهه توسط مرکز تحقیقات صدا و سیما از این شبکه ماهواره‌ای است.
ابتدا نوع و منبع خبر در برنامه اتاق خبر مورد بررسی قرار گرفته است که نشان می‌دهد در حدود 85 درصد اخبار مربوط به ایران بوده و 15درصد مابقی خبرها نیز خارجی و غیر مرتبط با ایران است. در خصوص منبع خبر نیز باید گفت که بیش از 90درصد خبرهای برنامه اتاق خبر با ذکر منبع عنوان می‌گردند و استفاده از خبرگزاری‌های داخلی ایران برای منبع قرارگیری در حدود 20درصد بیش از دیگر رسانه‌های خارج از ایران بوده است. البته منبع قرار دادن رسانه‌های ایرانی و منتسب به نظام ایران در پازل تکنیک «تظاهر به بی طرفی» معنی می‌گردد. حال همین خبرها که از خود خبرگزاری‌های ایرانی استخراج شده‌اند، به گونه ای گزینش می‌گردند که در خروجی آن، سهم بیش از 92 درصد برای خبرهای ناامیدکننده مشاهده می‌شود. در رده‌بندی ارزش‌های خبری نیز سهم ارزش «شهرت» و ارزش «برخورد» نیز با تفاوتی بالا بیش از دیگر ارزش‌های خبری است که به روشنی حکایت از جهت‌گیری برنامه اتاق خبر نسبت به مسئولان کشور و مسائل چالش برانگیز است؛ این مهم به علاوه آمار بالای خبرهای ناامیدکننده که بدان اشاره شد، پازل گفتمان حقیقی این شبکه را حل می‌کند!
دیگر تکنیک‌های برجسته این برنامه خبری مواردی از قبیل «سیاه‌نمایی»، «تحریک»، «پاره حقیقت‌گویی»، «زهرافزایی» و «مبالغه» هستند که هر کدام در جای خود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در تکنیک سیاه‌نمایی با تمرکز بر روی خبرهای مربوط به زندانیان سیاسی، القای ناامنی در ایران، نقض حقوق بشر، ارائه تصویر نابسامان از وضعیت اقتصادی، اختلافات سیاسی سعی می‌گردد وضعیت کشور سیاه و نابه‌سامان نشان داده شود. همین خبرها در برخی موارد شامل تکنیک مبالغه و تکنیک زهرافزایی شده و بر شدت آن افزوده می‌گردد. در تکنیک مبالغه خبرهایی که حاکی از وجود یک مورد اختلاف نظر در میان سران قوا یا مسئولین عالی رتبه کشور است به گونه‌ای مطرح می‌شود که عمق اختلاف در سطح آستانه بروز درگیری و بحران نمایش داده شود و در خبرهای مربوط به یک نابسامانی اجتماعی نیز که عموماً خبر بار احساسی دارد، علائم و نقاط منفی به عنوان زهر خبر تلقی شده و سعی می گردد در چگونگی انتقال خبر زهر آن تا مرحله تحریک عواطف و احساسات عمومی کشور پیش برود. بر اساس پژوهش صورت گرفته توسط صدا و سیما در مورد این شبکه 87درصد از خبرها از تکنیک زهرافزایی و بیش از 77 درصد آنها نیز از تکنیک مبالغه بهره می‌برند.
تکنیک تحریک نیز که سعی در تحریک و ایجاد اعتراض از سوی مردم علیه نظام و دولت ایران دارد در حدود 50 درصد از خبرها مشاهده می گرد و پاره حقیقت‌گویی نیز با حذف بخشی از یک اتفاق سعی در حصول نتیجه‌ای غیر از واقعیت در ذهن مخاطب دارد که این مورد با فراوانی 60 درصد در خبرهای این برنامه مشاهده شده و عموماً در خبرهای مربوط به برنامه هسته‌ای ایران استفاده می‌گردد. به گونه‌ای که عموماً آن بخش از خبر که مربوط به اذعان آژانس مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران است، از کل خبر حذف شده و باقی‌مانده آن که شامل تهدیدات، تذکرات و نگرانی‌های آژانس در مورد ایران است بیان می‌گردد.
آنچه گفته شد فقط بخش از تکنیک‌ها و روش‌های برنامه اتاق خبر بود که به دلیل محدودیت در اطاله بحث امکان ارائه مصداق برای یکایک مطالب فراهم نگردید. اما باید توجه کرد که در شبکه من و تو با موضوع سرگرمی، اتاق خبر به عنوان تنها برنامه‌ای شناخته می شود که به صورت مستقیم به سیاست می‌پردازد و ردپای سیاست‌های خصمانه دولت انگلیس در آن به خوبی قابل مشاهده است. با علم به این مهم که همواره سرمایه‌گذاری انگلیسی برای این شبکه و موارد مشابه، پیگیری عملیات روانی علیه ایران بوده، شیوه چینش این برنامه در لابه‌لای دیگر برنامه‌های من و تو نیز اینگونه القا می‌کند که این شبکه به ظاهر سرگرم‌کننده، همه برنامه‌های سرگرمی خود را به منظور جذب بیننده برای این بخش خبری خود طراحی کرده است.
