احترام به استانداردهای بین‌المللی، شرط ورود به بازارهای جهانی
به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی واردات تجهیزات پزشکی به کشور را در سال گذشته حدود ۸۰۰ میلیون دلار اعلام کرد؛ در حالی‌که ارزش تولیدات داخلی در این حوزه نیز در زمان مشابه ۴۵۰ میلیون دلار به عبارتی رقمی حدود ۲ برابر بوده است و ایران سالانه ۳۰ میلیون دلار تجهیزات پزشکی به ۴۴ کشور دنیا صادر می‌کند.
اکنون این سوال مطرح می‌شود که با وجود فعالیت تولیدکنندگان داخلی چرا باید رقم واردات انواع مختلف تجهیزات پزشکی همچنان بالا باشد، آیا تجهیزات تولید داخل کیفیت مناسبی در مقایسه با کالای مشابه خارجی ندارند یا شرایط لازم برای رقابت فراهم نیست؟
عدم پرداخت به موقع مطالبات شرکت‌های داخلی
با مروری بر شرایط بازار این محصولات، شیوه خرید و نحوه ورود کالاهای مذکور به کشور به چند نکته مهم پی می‌بریم؛ نخست اینکه بدون در نظر گرفتن فراهم بودن یا نبودن بازار رقابتی برای محصولات داخل در مواجه با تجهیزات خارجی باید گفت؛ پرداخت نشدن به موقع مطالبات شرکت‌های داخلی از سوی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از جمله مواردی است که تا حدی موجب شده تا در این رقابت، تولیدکنندگان ایرانی توان مقابله با کالاهای مشابه خارجی را نداشته باشند، زیرا که لازمه چرخش چرخ تولید در هر واحد تولیدی با هر مقیاس فعالیت هماهنگ بودن هزینه و درآمد است.
فراهم نبودن امکان رقابت برای تولید کنندگان
از حدود ۴۰۰شرکت تولید تجهیزات پزشکی در کشور فقط ۸۰شرکت توان رقابت با شرکت‌های خارجی را دارند؛ بنابراین ناتوانی از رقابت با سایر کشور‌ها به دلایل مختلف گزینه دیگری است که تولیدکنندگان داخلی این حوزه را تا حدی از رقابت ناتوان کرده است.
سوئیس پایه استراتژی توسعه خود را بر دارو بنا کرده است
علاوه بر تجهیزات پزشکی، صنعت داروسازی نیز از نظر سودآوری در میان صنایع مختلف دنیا، قابل توجه است و صنعت دارو بعد از نفت، گاز و پتروشیمی، دومین صنعت سودآور بوده که این موضوع توجه تمامی سرمایه‌گذارانی که در بازار سرمایه حضور دارند را به خود جلب کرده است.
اعتقاد کار‌شناسان براین است به علت سودآوری صنعت دارو، این صنعت
می‌تواند در کشورمان جایگزین نفت، گاز و پتروشیمی شود؛ کشوری مانند سوئیس
پایه استراتژی توسعه خود را بر دارو بنا کرده است؛ صنعت داروسازی در کشور
سوئیس به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، ۱۳۵ هزار نفر را استخدام به کار کرده
است و پنج و هفت دهم از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل داده و کمک
به ۳۰ درصد از صادرات آن کرده است؛ کشور سوئیس خانه بسیاری از شرکت‌های
بزرگ دارویی مانند نوارتیس و هوفمان-لا روش است.
کشوری مانند ژاپن، خلق ارزش ملی ناشی از فروش دارو در آن به قدری بالاست
که ۱۰ درصد از کل GDP که در این کشور تولید می‌شود از محل فروش دارو است؛
جالب آنکه این ۱۰ درصد از کل GDP کشور ایران بیشتر است؛ اگر ما هم به صنعت
دارو به عنوان یک صنعت استراتژیک نگاه کنیم می‌تواند آورده‌های مناسبی را
برای اقتصاد ملی داشته باشد که جایگزین خام فروشی نفت و مواد نفت و گاز
باشد و آینده کشور را از این نظر تامین کند.
براساس اهمیت حوزه دارو، خبرنگار سینا با دکتر سید حسام‌الدین مدنی، مشاور دارویی سازمان غذاودارو گفت‌وگو کرد؛ وی دراین‌باره اظهار داشت: گرچه صنعت داروسازی در ایران پیشرفت‌های خوبی داشته است اما متاسفانه نتوانسته همگام با تحولات جهانی حرکت کرده و خود را در وضعیت مطلوب مورد انتظار قرار دهد؛ البته در مقطعی از زمان، داروهای وارداتی ژنریک باعث پیشرفت‌هایی در صنعت داروسازی ایران شد و توانمندی‌هایی را در فرمولاسیون ایجاد کرد اما بعد از این مرحله می‌بایستی سرمایه‌گذاری جامعی بر روی تحقیقات شرکت‌های تولیدی و دانش‌بنیان می‌شد تا به سمت تولید مواد اولیه و حتی برند ژنریک‌ها پیش می‌رفتیم که این امر محقق نشد.
هند و چین رقیب شرکت‌های بزرگ دارویی بین‌المللی هستند
وی تصریح کرد: متاسفانه صنعت داروسازی ایران خیلی ورود جدی به بحث سرمایه‌گذاری و تحقیقات نداشت و در همان مرحله تولید داروهای ژنریک باقی ماند؛ اگر نگاهی به سایر کشور‌ها مانند هند و چین که همزمان با ایران حرکت خود را آغاز کردند بیاندازیم؛ می‌بینیم آن‌ها اکنون در حال رقابت با شرکت‌های بزرگ دارویی بین‌المللی هستند و دست به تولید داروهای مشترک و جدید یا به عبارتی New Drug Developement زده‌اند؛ این دستاورد بدین معناست که آن‌ها در گذر از مرحله ژنریک به مراحل بالا‌تر موفق بوده‌اند و توانسته‌اند زیرساخت‌های تحقیقاتی و نظام دارویی را در کارخانجات خود ایجاد کرده و توانمندی‌های نیروی انسانی خود را بالا ببرند علاوه بر این، این امر باعث شد آن‌ها زبان تکنولوژی‌های جدید داروسازی را بفه‌مند و با شرکت‌های مطرح دنیا مذاکره کرده و یاد گرفتند که چگونه از منافع خود دفاع کنند؛ در همین راستا همکاری‌های آن‌ها با شرکت‌های بزرگ داروسازی دنیا شکل گرفت و ورودشان به صحنه‌های بین‌المللی آغاز شد.
با اتکا به درون و نگاه به بیرون، وارد بازارهای جهانی شویم
مدنی، همچنین با خاطرنشان کردن فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر «اتکا به درون و نگاه به برون» در اقتصاد مقاومتی، گفت: اتکاء به درون یعنی ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها برای گسترش توانمندی‌‌ها تا ما نیز بتوانیم محصولات خود را وارد بازارهای جهانی کنیم؛ اما متاسفانه صنعت دارویی کشورمان نتوانست در این زمینه خیلی موفق عمل کند؛ در واقع، با ورود به عرصه و فهمیدن مشکلات و نقاط ضعف باید سریعا اقدام به رفع معظلات کنیم و راهکارهایی باید تعبیه شود که حمایت دولت مهم‌ترین آنهاست؛ مسئولان می‌توانند با وضع قوانین و مقرارات در حوزه بازرگانی و گمرک، اصلاح سیستم‌های بانکی و پرداخت وام با درصد پائین برای افزایش صادرات، ۵۰ درصد مشکلات را در داخل حل کنند.
لازم به ذکر است؛ اگرچه صنعت دارو به شکل نوین ۶ دهه در کشور قدمت دارد که
از این لحاظ در منطقه اول هستیم اما هنوز مشکلات فراوان است؛ از طرفی طی
پنج سال گذشته و با کمک و حمایت‌های وزارت بهداشت همچنین با تشکیل اتحادیه
صادرکنندگان تجهیزات پزشکی، صادرات سالانه این محصولات از حدود سه میلیون
دلار به ۳۰ میلیون دلار رسیده و می‌توان در یک ارزیابی کلی گفت؛ از رشد
مناسبی برخوردار بوده است، اما واقعیت این است که سهم صادرات نسبت به
واردات این تجهیزات چندان بالا نبوده است.
نبود رقیب باعث شده اصول GMP توسط شرکت‌های داخلی رعایت نشود
دکتر حسن ابوالقاسمی، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران در گفت‌وگویی با محوریت علت اینکه دارو‌ها و تولیدات ایرانی نمی‌توانند در بازار جهانی رقابت کنند، اظهار داشت: عوامل متعددی در بحث دارو‌ها و تجهیزات پزشکی وجود دارد که اجازه نداده صادراتمان به حد مطلوب برسد؛ یکی از عوامل این است که همیشه کارخانه‌های دارویی موظف به تولید بودند و تولیداتشان بالاجبار در داخل مصرف می‌شده و رقیبی در کنار آن‌ها نبوده است.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: نبود رقیب باعث شده که اصول GMP توسط شرکت‌های داخلی رعایت نشود و این شرکت‌ها خودشان را با استانداردهای تولید در دنیا وفق ندهند و این موضوع موجب شده که طبیعتاً مشتری خارجی هم وجود نداشته باشد.
واکسینه کردن اقتصاد و فرهنگ جامعه با اجرای اقتصاد مقاومتی
دکتر محمد رستم‌پور، دکترای فیزیولوژی با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی در واقع نوعی واکسینه کردن اقتصاد و فرهنگ کشور است، گفت: در سایه تفکر اقتصاد مقاومتی، فرهنگ مقاومت و اتکای به خود تقویت می‌شود و منابع انسانی با امیدواری بیشتر راه روشن آینده را دنبال می‌کنند.
وی افزود: توانمندی‌های شرکت‌های دانش بنیان در حوزه تحقیقات و نوآوری پزشکی روبه افزایش است و موفقیت‌هایی که در این زمینه به دست آورده‌اند به سطح جامعه و حتی بازارهای جهانی راه پیدا کرده است و توانسته‌اند که تاحدودی جایگاه خود را پیدا کنند.
این عضو هیئت علمی علوم پزشکی گیلان گفت: شرکت‌های دانش بنیان در ادامه مسیر باید جایگاه خود را تثبیت کنند و ارتقا بخشند که لازمهٔ آن حمایت مسئولان امر است.
رستم‌پور، اظهار داشت: باید بدانیم که با تفکر و باور اقتصاد مقاومتی در نهایت نظام جمهوری اسلامی تقویت شود و درون زا بودن اقتصاد توان تولیداتی کشور را افزایش دهد.
این دکترای فیزیولوژی در ارزیابی حضور و رسالت شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت در اجرای اقتصاد مقاومتی اذعان داشت: این شرکت‌ها پتانسیل‌های علمی و تولیدی کشور هستند که شروع خوبی را در طی مسیر پژوهشی و تولیدی داشته‌اند، اما برای ادامه بقا و رسیدن به اهداف والای خود نیاز به حمایت همه جانبه در تامین منابع مالی و بازار فروش برای رقابت با واردات دارند.
شرکت دانش بنیان در رشته چشم پزشکی نداریم
دکتر بهرام عین اللهی، نیز در گفت‌وگو با خبرنگار سینا اظهار کرد: کشور از وجود شرکت‌های دانش بنیان در رشته چشم پزشکی که نیاز ما را به خارج از کشور کاهش دهد محروم است.
وی با اشاره به مهم‌ترین مشکل در حوزه چشم پزشکی کشور اظهار داشت: ما تولید دارو نداریم و بیشترین حجم دارو‌ها در کشور وارداتی هستند، همچنین شرکت‌های دارویی به هر شکلی که تمایل داشته باشند به واردات دارو و تجهیزات می‌پردازند.
این فوق تخصص چشم ادامه داد: متاسفانه به دلیل نبود نظارت کافی، شرکت‌های واردکننده دارو در برخی موارد دچار کمبود می‌شوند و در این باره نیز بحث اقتصاد مقاومتی زیاد اجرایی نشده است.
این عضو شورای مرکزی بسیج جامعه پزشکی با انتقاد از نبود شرکت‌های دانش بنیان در رشته چشم پزشکی و ورود تجهیزات مورد نیاز از کشورهای دیگر گفت: به منظور تحقق اقتصاد مقاومتی باید تولیدات داخلی تقویت شود تا نیاز ما به خارج از کشور کاهش یابد.
ضرورت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان
دکتر حسین قناعتی، رئیس مرکز تصویربرداری امام خمینی(ره) نیز با بیان اینکه قاچاق دارو یکی از مهم‌ترین معظلات صنعت داروسازی کشور است، افزود: قوانین خوبی در زمینه قاچاق دارو داریم اما به درستی اجرا نمی‌شوند و خروجی این اجرایی نشدن قانون، مافیای داروست.
این پژوهشگر گفت: شرکت‌های دانش بنیان در حد یک حرف است تا عمل؛ ما باید باور کنیم که در این زمینه باید سرمایه گذاری کنیم.
قناعتی، سرمایه گذاری در انجام تحقیقات را نامناسب دانست و افزود: این تحقیقات نباید صرفا برای تولید علم باشد بلکه باید خروجی کاربردی آن به تولید محصول منجر شود.
راه حل چیست؟
به گزارش خبرنگار سینا، اما اینکه چه باید کرد تا شرایط موجود به نفع تولیدکنندگان داخلی چه در حوزه دارو و چه تجهیزات پزشکی تغییر کند؟ پرسشی است که در پاسخ به آن باید گفت؛ درحال حاضر و همانطور که رییس سازمان غذا و دارو بیان می‌کند، سیاست وزارت بهداشت در بازار تجهیزات پزشکی حمایت از تولید داخل است؛ البته علت دیگری که همواره برای واردات بالای تجهیزات پزشکی و دارو به کشور یاد می‌شود، این است که بخشی از این واردات به این دلیل است که هنوز پزشک و بیمار به اعتماد کامل نسبت به محصولات ایرانی نرسیده‌اند.
به طورکلی، حمایت از تولید داخل کمک به حضور در بازارهای بین‌المللی می‌کند؛ براین اساس باید گفت با توجه به گستردگی بسیار زیاد انواع وسیله‌های پزشکی و تنوع دارو‌ها، مدیریت این حوزه با رویکرد کمک به تولیدکنندگان داخلی و فراهم کردن امکان رقابت در شرایط مناسب بحثی به شمار می‌رود که از اهمیت زیادی برخودار است و نیاز به تدابیر ویژه دارد تا بتوانیم در حوزه تجهیزات پزشکی و دارو، سهم تولیدات داخلی در مراکز درمانی را در مقایسه با اقلام وارداتی به میزان چشمگیری افزایش دهیم.
