به گزارش خبرگزاری بسیج از همدان، 30 مهر 57 روزی است که خیابان شهدای این شهرنام خود را از آن روز وام گرفته است. انسانها پیر می شوند و می میرند و گاه به دست فراموشی سپرده می شوند اما خیابانها و شهرها شاهدان عینی همیشه ی تاریخ هستند تا ماجراهایی را بگویند که انسانها آن را از یاد برده اند.
در 30 مهر سال 1357 دانش آموزان در شهر همدان آغازگر جنبشی می شوند که حرکتی بزرگ و ثبت شده در تاریخ را می آفریند. ریشه های حادثه 30 مهر 57 در دو عامل نهفته است که پیش زمینه خروشیدن خیابان های شهر را فراهم کردند و دانش آموزان را با جسارت و قدرت به خیابان ها کشاندند. عامل اول شایعه هتک حرمت یک دختر دانش آموز است. البته این عامل در بسیاری از روزنامه ها و خبرگزاری ها به عنوان امری حقیقی منتشر شده است اما براساس بررسی های به عمل آمده صحتی بر آن نمی توان یافت. یکی از افرادی که این شایعه را رد می کند محمد علی همایونی است که در ارتباط با این پرونده کار کرده است و از یکی از ماموران ساواک وقت در همدان به نام کازرونی بازجویی کرده و اعتراف گرفته است. همایونی معتقد است که این مورد یک شایعه بوده است. و عامل مهم دیگر آتش سوزی در مسجد کرمان است که چند روز قبل از آن به وقوع پیوسته بود.
*آمار واقعی شهدای 30 مهر/ صحبت با آخرین بازماندگان حماسه 30 مهر
در سالهای گذشته دیگر خبرگزاری ها تعداد شهدای 30 مهر را بین 20 تا 30 نفر گزارش کرده اند اما آمار حقیقی شهدای آن روز چیز دیگری است. بر طبق اسناد موجود در بنیاد شهید استان از حماسه 30 مهر مردم همدان، دو شهید برجای مانده است. یکی از آنها شهید «صحبت الله داوری» است که به گفته فرزندش مغازه نفت فروشی اش را رها میکند و به دانش آموزان و مردم معترض از جنایات رژیم ستم شاهی می پیوندد و به دست عمال شاه به شهادت می رسد. همسر و سه فرزند شهید داوری سال‌ها بدون گرمای پر مهر پدر و سرپرست خانواده زندگی می کنند اما افتخار شجاعت و دلاوری پدر در مقابله با ستم های طاغوت وقت همواره تسکین دهنده آنهاست. متأسفانه آسیه عیدی، همسر شهید داوری، این روزها در بستر بیماری است و خانواده این شهید نگران حال مادر هستند.
دومین شهید که خیابان شهدا به رشادت و پاکبازی و شجاعتش شهادت می دهد، شهید «باقر مصفا» است. به سراغ بتول نجاریان، همسرشهید مصفا رفتیم تا در مورد شهید مصفا بیشتر بدانیم. همسر شهید به دلیل کهولت سن چند سال است در بستر بیماری افتاده است و دست نا مرد روزگار حافظه و قدرت تکلم را از وی ربوده است. با پرس و جو از اطرافیان وی متوجه شدیم شهید مصفا یکی از طبیبان طب سنتی بوده که مغازه عطاری و گیاهان طبی و سنتی اش در خیابان شهدا واقع بوده است. وی نیز با شلوغ شدن خیابان و تظاهرات مردم مغازه خویش را رها می کند تا صدای اعتراضش را به گوش مأموران ساواک برساند. شهید مصفا به تظاهر کنندگان می پیوندد و مورد اصابت گلوله مزدوران شاه قرار می گیرد. پس از اصابت گلوله جمعی از مردم حاضر در خیابان پیکر وی را بر روی نردبانی گذاشته و با خود می برند تا وابستگان شهید را پیدا کنند.
*تاریخ شفاهی نقل شده از محققی که سال‌ها در مورد حماسه 30 مهر تحقیق کرده است
یزدانی کارمند مرکز اسناد و کتابخانه های ملی غرب کشور یکی از افرادی است که به عنوان پژوهشگر بر روی این حماسه تاریخی تحقیق کرده است. وی مدت 3 است که به یافتن شاهدان عینی ماجرا و مکتوب کردن واقعه 30 مهر اهتمام ورزیده است .
این محقق در مورد واقعه چنین می گوید : من درباره این روز از افراد متنفذ مصاحبه های متفاوتی گرفتم که میگویند در زمان های مختلف تظاهرات انجام می شد ولی دراین روز دانش آموزان و دانشجویان هم به جمع تظاهرات کنندگان پیوستند و دختران دانش آموز مدرسه پروین هم در میان تظاهرات کنندگان حضور داشتند. به گفته شاهدان عینی در خیابان شهدای کنونی از هتلی که در ابتدای خیابان قرار دارد مأموران به سمت مردم شلیک می کنند.
*یکی از شهدای 30 مهر گمنام به خاک سپرده شد
آماری که یزدانی در مورد شهدای آن روز می دهد کمی متفاوت است . به گفته وی در آن روز 3 نفر شهید می شوند که یکی از آنها شناسایی نمی شود و به عنوان شهید گمنام دفن می شود. یکی از نکاتی که یزدانی به آن اشاره میکند و در تاریخ شفاهی آن روز آمده است امتناع ماموران نظامی آن زمان از تحویل اجساد به خانواده ها ی آنهاست. مزدوران رژیم میدانستند که با تشییع شهدا تظاهرات دیگری به وجود خواهد آمد. سرانجام اصرار و پافشاری مردم منجر به تحویل پیکر شهدا شد.
*تحصن مردم و کارمندان شرکت نفت در اعتراض به شهادت شهدای 30 مهر
مردم پس از تشییع شهدا در 1 آبان به سمت دادستانی حرکت کردند و خواستار مجازات عاملان 30 مهر شدند . با تحسن مردم مراجع تقلید هم از تظاهرات کنندگان حمایت کردند . کارکنان صنعت نفت نیز به دلیل شهادت صحبت الله داوری که یکی از کارکنان این سازمان بود دست به تحصن و تظاهرات زدند. به این ترتیب واقعه 30 مهر باعث ایجاد تظاهرات بعدی در همدان و شهرهای دیگر شد. یزدانی معتقد است تظارات 13 آبان هم از 30 مهر شکل گرفته است چرا که پس از حماسه ای که دانش اموزان و دانشجویان همدانی در رقم خوردن ان نقش داشتند، دانش آموزان دیگر شهر ها نیز با جرات و شجاعت بیشتری علیه رژیم پا به میدان نهادند.
30 مهر با تمام آمارهای ضد ونقیض و اطلاعات کم و بیشی که از آن در است داریم، اتفاق افتاده است. مهم نیست در آن روز چه تعداد دانش اموز در تظاهرات شرکت کرده اند بلکه مهم این است که دانش آموزان شهر ما در آن سن پی برده بودند که در مقابل ظلم باید ایستاد. آنها با دست خالی و مشت های کوبنده ایستادند تا شاخه ای باشند برای برپایی درخت تنومند انقلاب. جریان سازی حرکت خودجوش مردمی در 30 مهر منجر به کشیده شدن آن به شهرهای دیگر شد. و هنوز خیابان شهدا خاطره آن روز را زمزمه می کند. چقدر حافظه خیابانها وفادارند؟!
انتهای پیام /
