رشد ۲ برابری درآمدهای گمرکی به لطف دلار گران یا کاهش قاچاق؟

به گزارش خبرگزاری بسیج، گمرک ایران اخیرا در گزارشی به افزایش درامدهای گمرکی(دریافت حقوق و عوارض از کالاهای وارداتی) پرداخته است، در این گزارش به درستی به بررسی تاثیر سامانه جامع گمرکی و نقش آن در تحصیل دقیقتر حقوق گمرکی پرداخته شده است.

اما روز گذشته وزیر دادگستری با نگاهی جدید به این آمارها پرداخته است. پورمحمدی که درباره فرایند مبارزه با قاچاق و تلاشها برای کاهش قاچاق کالا به کشور صحبت می‌کرد، با اشاره به اینکه درآمدهای گمرکی از هفت‌هزار و 600 میلیارد تومان در سال 91 به حدود 14هزار میلیارد تومان در سال 95 رسیده است، از افزایش این درامدها در بودجه 96 خبر داد.

 اما در خصوص افزایش درآمدهای گمرکی باید به موضوع افزایش نرخ ارز در سالهای 90 و 91 اشاره کرد. گفتنی است برخی مشکلات در کنترل بازار ارز موجب شد تا روند قیمت دلار به سمتی حرکت کند که نرخ دلار به یکباره از 1204 تومان سال 1390 با رشد 116.5 درصدی به 2607 تومان در سال 1391 افزایش یابد.  از آنجا که حقوق ورودی  بر حسب دلار محاسبه می‌شود، افزایش سه برابری نرخ ارز تاثیر مهمی در افزایش درآمدهای ریالی گمرک داشته است. جدول زیر افزایش نرخ ارز(دلار) را طی سالهای 90،91 و ابتدای 92 نشان می‌دهد.
 

از طرفی با مبنا قرار دادن دلار به نرخ بانکی نیز همین نتیجه با تغییرات کمتر بدست میاید. بر اساس گزارش بانک مرکزی دلار بانکی در سال 91 میانگین قیمت 1200 تومان را  داشته است. همچنین این ارز در سال 92 به طور متوسط در کانال 2000 تومان قرار گرفت. این درحالی است که دلار بانکی در سال جاری در کانال 3200 قرار دارد. به این ترتیب رشد حدودا سه برابری قیمت ارز بانکی و اثر مستقیم آن در محاسبه حقوق و عوارض گمرکی نشان میدهد درامدهای گمرکی چگونه رشد دو برابری را تجربه کرده است.

به نظر می‌رسد برای مقایسه صحیح افزایش درآمدهای گمرکی با توجه به بهره برداری از سامانه جامع گمرکی، بهتر است میزان درآمدهای سال 94 با درآمدهای سال جاری گمرک مقایسه شود. چراکه در این برهه نوسانات نرخ ارز در کمترین حالت بوده و از طرفی اجرایی شدن سامانه پنجره تجارت واحد به گمرکات اجرایی تسری پیدا کرده است. این دو مولفه در مقایسه صحیح رشد درامدهای گمرکی اثر مستقیم دارند. بر اساس گزارشهای غیر رسمی در آمد گمرک در سال 94 نسبت به سالهای قبل رشد داشته است اما این موضوع هنوز در گزارش رسمی منعکس نشده است. با توجه به الکترونیکی شدن فرایندهای مربوط به تجارت گمرک ایران می‌تواند در گزارشی مستقل به بررسی افزایش درامدهای گمرکی البته با در نظر گرفتن مولفه‌هایی  مثل سهم افزایش تعرفه‌ها در حقوق گمرکی بپردازد.

دولت در بودجه سال 96 درامدهای گمرکی را 17 هزار میلیارد تومان پیش بینی کرده است. به نظر می‌رسد رشد 3 هزار میلیارد تومانی در نظر گرفته شده برای سال 96 نسبت به سال جاری یک رشد منطقی باشد. نکته حائز اهمیت در این خصوص این است که افزایش سه هزار میلیارد تومانی گمرک در طی یک سال چه تاثیری در کاهش قاچاق کالا به کشور دارد و رقم 15 میلیارد دلاری قاچاق چه میزان کاهش خواهد یافت.