ذکر احادیث رسول الله(ص) در شب یلدای مازندران

 شب یلدا، بلندترین شب سال است که جزو مناسبت‌های ملی محسوب می‌شود و سوادکوهی‌ها معتقدند که در این شب با حضور در خانه بزرگ‌تر فامیل، سنت پسندیده صله رحم را به‌جا آورند.

يلدا لغت سريانی است به معنی ميلاد و چون شب يلدا، با ميلاد مسيح تطبيق می‌كرده، از اين رو بدين نام ناميده‌اند.

بايد توجه داشت جشن ميلاد مسيح كه در 25 دسامبر تثبيت شده، در اصل جشن ظهور ميترا بوده كه مسيحيان در قرن چهارم ميلادي، آن را روز تولد حضرت عيسی(ع) قرار دادند.

در ايران باستان، برای دی ماه چهار جشن وجود داشت كه شامل روزهای اول، هشتم، پانزدهم و بيست و سوم اين ماه بود. اما امروزه، ايرانيان تنها نخستين روز دی ماه، يعنی درازترين شب اول زمستان كه (شب يلدا، آخرين شب پاييز، پايان قوس، آغاز جدی) است، را جشن می‌گيرند.  

در اصطلاح قديم، شب اول زمستان را شب چله می‌گويند. مردم، زمستان را در حقيقت دو ماه يا دو بخش می‌‌دانند كه 40روز اول را چله بزرگ و 40 روز آخر را كه مصادف با جشن سده است، چله كوچک می‌‌نامند.

پيشينيان بر اين باور بودند كه در اين شب، فرشته بدی‌ها (اهريمن) با فرشته‌ی خوبی‌ها (امشاسپندان) به جنگ می‌‌پردازند و در اين نبرد طولانی كه برابر درازترين شب سال است، بالاخره فرشته‌ی خوبی‌ها، اهريمن را شكست داده و تاريكی از روشنايی شكست می‌خورد و صبح بعد زاده شدن مجدد خورشيد، آغاز می‌گردد.

زايش خورشيد و آغاز دی را، آيين‌ها و فرهنگ‌های بسياری از سرزمين كهن، آغاز سال قرار داده‌اند و به شگون روزی كه خورشيد از چنگ شب‌های اهريمنی نجات می‌‌يافت، روزی مقدس برای مهرپرستان بود.

تا چند دهه قبل آداب و رسوم سنتی كه از دوران باستان به یادگار مانده بود در سوادکوه رواج داشت، اكنون بسیاری از آنها به خاطر رسوخ تفكرات خاص شهرنشینی به فراموشی سپرده شده و سنت‌های بر جای مانده نیز دچار تغییرات اساسی گردیده است.

مردم منطقه سوادكوه مانند دیگر مناطق مازندران آئین‌های سنتی و مذهبی ماه مبارک رمضان، عید فطر، قربان و غدیر خم و جشن های میلاد ائمه به همراه سوگواری خاص ماه محرم و صفر آئین‌های ملی عید نوروز و شب یلدا را بر پا می‌دارند.

از دیگر سنت‌های زیبا و نیكوی قدیمی شب نشینی است كه توأم با بیان حكایات و اساطیر قدیم است. در این دور هم نشینی‌ها تنقلات و شیرینی‌های سنتی مانند دختردانه، پشت‌زیک نیز تهیه و استفاده می‌شود و تا میهمان استکان را بر نگرداند، میزبان دادن چای را قطع نمی‌كند.


شب اول زمستان را گت چله می‌نامند. در این شب بنا به سنت دیرین همه افراد خانواده دور هم جمع می‌شوند و با خوردن هندوانه، انار و سایر میوه‌ها، ماست و آجیل، سرمای فصل زمستان را از خود دور می‌کنند.

اعتقاد بر این است که با خوردن ماست یا هنداونه در شب یلدا، هرگز در زمستان سردشان نخواهد شد. در این شب دختران دم بخت با پوشاندن صورت خود، از هفت خانه چیزی می‌گیرند، اگر کسی آنها را ندید و نشناخت، حتماً به آنچه نیت کرده‌اند، خواهند رسید.

خوشحال‌ترين افراد خانه در چله شو بچه‌های خانه هستند و قبل از تناول شب چره، پدر خانه لای‌ قرآن را می‌‌گشايد و يک صفحه از آن را قرائت می‌‌كند، برای اموات خود و اهل محل از دوست و آشنا درخواست آمرزش از درگاه خداوند می‌‌كند. در اين شب، شب نشينی‌ مفصلی برگزار می‌شود.

اهالی سوادکوه در شادی و مراسم چله شو، حال خانواده‌هايی كه بر اثر وقوع اتفاقی ناراحت‌كننده نمی‌توانند در اين شب شادی كنند را رعايت کرده و حتی بزرگان و بستگان درجه يک، شب چله را در اين خانواده‌ها سپری می‌كنند تا بتوانند التيام بخش درد و اندوه آنان باشند.