رازآلودِ فلسفیِ جنگی

اما همان‌هایی هم که در جستجوی سرگرمی کتاب می‌خوانند طبیعتا هرکتابی را انتخاب نمی‌کنند و شاید در اکثریت آثار ردپای موضوعاتی به چشم می‌آید که می‌توان از آن با عبارت مضمون یاد کرد. پس می‌بینید که مضمون نقش مهمی در آثار دارد و شاید کمتر اثری را بتوان یافت که فاقد مضمون و محتوا باشد.

احمد شاکری در آخرین اثر داستانی که منتشر کرده سراغ لایه‌های زیرین متن (در حوزه جنگ هشت ساله) رفته و مخاطب خود را به یک چالش اندیشیدن در طول اثر دعوت کرده است. «بی‌اسمی» عنوان اثری است که در آن خواننده با شخصیتی روبه‌رو می‌شود که رفتارهای سوال‌برانگیز دارد و همین سبب می‌شود در فضایی متفاوت شاهد شخصیتی متفاوت‌تر باشیم.

آنهایی که علاقه به خواندن رمان‌های فلسفی دارند بی‌شک مخاطب اصلی رمان تازه احمد شاکری هستند. این رمان با درونمایه فلسفی نگاهی از این زاویه به مقوله جنگ داشته و خواننده‌اش را دعوت به اندیشیدن کرده است. شاید برخی این اثر احمد شاکری را اثری سخت‌خوان بنماند اما باید گفت بخشی از این موضوع ناشی از مضمون و زایه نگاهی است که نویسنده به جنگ داشته است. 

شخصیت‌پردازی‌ شاید در این رمان آنطور که از دیگر آثار سراغ داریم دیده نشود که خب شاید این اقتضای شخصیت و موقعیتی است که نویسنده برای داستانش انتخاب کرده است. برای مثال شخصیت این اثر نام ندارد و اسمی برای در ذهن ماندن ندارد. «مرد» عبارتی است که برای شخصیت اصلی قصه، شاکری به کار می‌برد و همین رازگونگی اثرش را بیشتر می‌کند. شخصیتی که بی‌نام بودن او سبب می‌شود خواننده را کنجکاو می‌کند او را دنبال کند اما شاید این موضوع ریشه در ضعف شخصیت‌پردازی هم داشته باشد که خب چون زوایای شخصیت به خوبی ترسیم نشده سبب می‌شود این رازآلود بودن افزایش پیا کند.

آنهایی که این رمان را دست بگیرند در ابتدای آن تقدیم‌نامه‌ای می‌خوانند که نویسنده اثر را به شهید ابراهیم هادی تقدیم کرده است. وقتی اثر را به پایان می‌بریم این تصور ایجاد می‌شود که شاید بی‌نام بودن شخصیت اصلی و تقدیم‌نامه اثر با هم ارتباط داشته‌اند. به نظر می‌رسد نویسنده در جستجوی گمنامی بوده و این مفهوم را در اثرش روایت کرده است.

نکته قابل توجه در رمان احمد شاکری شخصیت‌هایی است که همه در یک واگن قطار با هم روبه‌رو می‌شوند. شخصیت‌هایی که حتما تعجب شما را نیز برانگیخته خواهند کرد. این نیز شاید هدفی جز شکستن کلیشه رایج در فضای داستان جنگ نباشد.

شروع فوق‌العاده و به شدت تاثیرگذار رمان شاکری که در هیچ‌جای دیگر کتاب اثری از آن نمی‌بینیم نشانه‌ای است از اینکه نویسنده توانایی توصیف و خلق موقعیت‌هایی ویژه دارد که در چند صفحه ابتدایی توجه هر خواننده‌ای را به خود جلب خواهد کرد. اما این شروع افول می‌کند و در ادامه وارد فضای دیگری می‌شود و داستان در آن فضا ادامه پیدا می‌کند.

تردید یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شخصیت مردِ کتاب است و شاکری خواسته یا ناخواسته به خوبی توانسته این تردید را در شخصیت قرار دهد و خواننده نیز به خوبی این تردید را درک می‌کند. شاید این تردید در شخصیت نمادی باشد برای برخی شخصیت‌های جنگ که تردید در رفتن یا نرفتن مانند خوره در وجودشان بوده است. اما شخصیت اصلی تردیدش از جنس نرفتن نیست بلکه او تردید در یافتن گمشده دارد.

رمان احمد شاکری که سال قبل روانه بازار کتاب شده در اقع اثری است که خواننده می‌تواند با آن کلنجار برود تا معانی متفاوتی از آن استخراج کند. این همان ویژگی است که در مورد ادبیات از آن سخن گفته می‌شود و «بی‌اسمی» احمد شاکری نیز اثری تاویل‌پذیر و قابل تفسیر است که می‌تواند به تعداد خواننده‌هایی که دارد تفاسیر و تاویل‌های گوناگون داشته باشد.

پیشنهادی که می‌توان به اهالی کتاب و داستان و آنهایی که می خواهند اثری را برای خواندن انتخاب کنند این است که اگر به رازآلود بودن، فلسفیدن در داستان، فرم‌های پیچیده و البته زبانی استوار در داستان علاقه‌مند هستید «بی‌اسمی» را از دست ندهید. البته آنهایی هم که رمان خواندن برایشان امری سرگرمی‌آور است هم فراموش نکنند که هر اثری حدی از سرگرمی را برای مخاطب فراهم می‌کند، اما گاهی ما عادت به سرگرمی‌های دم دستی از جنس شبکه‌های اجتماعی کرده‌ایم و به همین خاطر یک اثر را با لفظ سخت‌خوان و سنگین از خود دور می‌کنیم، توصیه می‌کنیم با همین اثر (بی‌اسمی) تجربه تازه‌ای بر تجارب سرگرمی کردن‌های خود بیافزایید.