هیچ دولتی اعتقاد به فرآورده‌های نفتی نداشت
به گزارش خبرگزایر بسیج، با صفر شدن صادرات نفت ایران بعد از تحریم‌ها و کرونا، شرایط ارزی کشور دچار مشکل شد و دولت برای تامین بودجه خود مجبور به اقدامات مختلف از فروش سهام و اوراق مختلف در بورس شد.
تبعات خام فروشی نفت بارها توسط کارشناسان به روسای دولت گوشزد شده بود. رهبر انقلاب خام فروشی نفت را یکی از بلاهای گریبان گیر اقتصاد ایران عنوان کردند.
دور زدن تحریم‌ها و یا برداشتن آن‌ها از نظر اقتصادی و نظری نمی‌تواند راهبر مناسبی برای داشتن یک اقتصاد پایدار باشد. بی اثر کردن تحریم‌ها با استفاده ازظرفیت‌ها و توان داخل تنها راهبرد مورد نظر اقتصاددانان است که منجر به افزایش هزینه تحریم‌ها و مقاوم سازی اقتصاد ایران می‌شود.
تجربه اخیر فروش سوخت به دولت ونزوئلا به خوبی نشان داد که ایران نیاز به فروش نفت به خارج ندارد بلکه اگر نفت را در پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌ها داخلی به محصول تکمیلی یا نهای مانند بنزین، گازوئیل، سوخت هواپیما و مشتقات دیگر تبدیل کند، به راحتر می‌تتواند تحریم‌ها را دور بزند.
مقایسه کشورهای نفت‌خیزی که به سمت پتروپالایشگاه‌ها رفتن با کشورهای که هنوز به دنبال فروش نفت خام هستند می‌تواند در اهمیت توجه به توسعه پتروپالایشگاه‌ها مفید باشد. نگاهی به بازار جهانی نفت نشان می‌دهد کشورهای که فاقد نفت هستند و یا نفت تولیدی‌شان کمتر از نیاز آنهاست (مثل چین، هند، کره، ژاپن و کشورهای اروپایی)، اقدام به واردات نفت خام می‌کنند و آن را در پتروپالایشگاه‌های خود آن را به فرآورده‌های مورد نیاز خود تبدیل کرده است و سپس به کشورها صادرکننده نفت خام می‌فرشوند.
فرآورده‌های نفتی یکی از پرمتقاضی‌ترین محصولات در دنیا است که به دلیل نیاز بالا در کشورهای مختلف امکان تحریم آن وجود ندارد.
برای بررسی اهمیت فرآورده‌های نفتی کشور اندونزی که تا سال 2004 یکی از کشورهای صادرکننده نفت خام در جهان بود را مثال می‌زنیم.
اندونزی در راستای خودکفایی در تأمین نیازهای فراورده‌های نفتی خود از سال 2000 تاکنون اقدام به افزایش ظرفیت پالایش خود کرده است. در همین راستا، اندونزی دو پتروپالایشگاه کیلاکَپ و توبان را ایجاد کرده است.
طبق قراردادی 5 میلیارد دلاری که در سال 2016 بین شرکت نفت و گاز اندونزی (پرتامینا) و شرکت نفت و گاز عربستان (آرامکو) منعقد شد، قرار است که تا سال 2022 ظرفیت پتروپالایشگاه کیلاکپ به 350 هزار بشکه در روز برسد. سود‌دهی حاصل از توسعه پتروپالایشگاه سبب شده این کشور از یک صادرکننده نفت به یک واردکننده تبدیل شود.
با توجه به کارهای پژوهشی صورت گرفته و همچنین تجربه کشورهای نفت‌خیز از احداث و توسعه پتروپالایشگاه، وزارت نفت به دنبال توسعه صنایع بالا دستی یا به عبارت دیگر کشف معادن جدید نفتی به منظور خام فروشی است.
دلایل عدم توجه دولت به پرتوپالایشگاه
نداشتن مدل مناسبی برای تأمین سرمایه پروژه‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی،نداشتن قوانین حمایتی در مجلس در جهت تأمین کاهش بودجه وزارت نفت در صورت فروش نفت به پالایشگاه‌های داخلی و تأمین نفت خام پتروپالایشگاه‌ها است، نداشتن نقش راه از آینده فروش محصولات پتروپالایشگاهی و ترس از پیدا نکردن مشتری، کاهش فضای رانتی و جدا بودن پتروشیمی و نگرانی از پایین آمدن سود فروش نفت از دلایل تمایل دولت برای افزایش تولید فرآورده‌های نفتی می‌باشد.
چهار راهبرد کلی در صنعت نفت کشور در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، ذکر شده که بیشتر بر عدم وابستگی کشور به نفت و بالا بردن ارزش افزوده از طریق بالا بردن تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز است. محصولات پتروپالایشگاه که جزو صنایع تکمیلی و با ارزش افزوده بالای نفتی است در راستایی مقاوم کردن اقتصاد کشور نقش بسزایی دارد. ایجاد اشتغال و فرصت سرمایه‌گذاری برای مردم، جذب نقدینگی سرگردان کشور و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنایع پایین دستی که از مهم‌ترین راهبردها برای اقتصاد مقاومتی و ثبات پولی کشور است از جمله موارد توجه به پتروپالایشگاه‌ها می‌باشد.
همانطوری که با راه اندازی پالایشگاه برای ساخت بنزین در کشور توانستیم تحریم بنزین را خنثی کنیم می‌توان با ساخت پتروپالایشگاه تحریم‌های نفتی را هم خنثی کنیم.
