فتح خرمشهر تکرار انقلابی دیگر بود/ آمریکایی‌ها در دوران دفاع مقدس به دنبال تضعیف ایران و عراق بود/ پایان جنگ بعد از فتح خرمشهر امکان پذیر نبود

به گزارش خبرگزاری بسیج، نشست «واکاوی عملیات رمضان؛ بررسی دلایل و چرایی عبور ایران از مرز در دوران دفاع مقدس» با حضور سردار علی‌محمد نائینی و سردار محمد درودیان برگزار و علل و پیامدهای تداوم جنگ پس از فتح خرمشهر مورد واکاوی قرار گرفت.

سردار دکتر علی‌محمد نائینی رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس ظهر دیروز (سه‌شنبه) در نشست «واکاوی عملیات رمضان؛ بررسی دلایل و چرایی عبور ایران از مرز در دوران دفاع مقدس» با گرامیداشت یاد و خاطره شهدای دفاع مقدس اظهار کرد: آزادسازی خرمشهر به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی یک معجزه بزرگ بود و این حادثه از جنس تکرار انقلاب اسلامی بود که پیام مقابله با دشمن را به جهانیان مخابره کرد؛ لذا فتح خرمشهر حادثه‌ای غرورآمیز برای ایرانیان بود، چراکه دشمن بعثی اکثر سرمایه‌های خود را در عملیات فتح خرمشهر از دست داد.

وی ادامه داد: بعد از این عملیات، قدرت نظامی جمهوری اسلامی برای جهانیان نمایان و روشن شد و باید حقوق ملت ایران از سوی مجامع بین المللی مورد توجه قرار می‌گرفت. درباره آن ایام نظر‌های متفاوتی وجود دارد که همین موضوع این ضرورت را ایجاب می‌کند تا نظرات دقیق را از پیشکسوتان دفاع مقدس جویا شویم.
سردار نائینی گفت: چرایی ادامه جنگ دلایل متفاوتی دارد که باید به طور دقیق به آن پرداخته شود.
در ادامه این نشست نیز سردار سرتیپ پاسدار محمد درودیان، پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس با بیان اینکه موضوع ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر ضرورت داشت، تصریح کرد: سه سوال اساسی همواره در خصوص جنگ تحمیلی وجود دارد که اولین سوال این است که دلیل وقوع جنگ چه بود و اینکه آیا امکان داشت اصلا جنگی رخ ندهد؟ البته که این موضوع اجتناب‌ناپذیر بود. سوال دوم علت ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر بود و سوال سوم نیز اینکه چرا جنگ با این نتایج به پایان رسید. اگر ما برای اصلاح نگرش مردم درباره دوران دفاع مقدس قوی عمل می‌کردیم، امروز دغدغه مردم واکاوی دلایل ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر نبود.

وی ادامه داد: یک تصور وجود دارد که خاتمه جنگ بعد از خرمشهر امکان‌پذیر بود و به همین دلیل است که برخی می‌گویند، نباید جنگ را ادامه می‌دادیم و تصور بعدی اینکه ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر نتیجه‌ای نداشت و این دو گمانه شبهه ایجاد کرده است که چرا جمهوری اسلامی ایران بعد از فتح خرمشهر جنگ را ادامه داد. ما باید درباره نتایج جنگ بعد از فتح خرمشهر برای مردم بیشتر صحبت کنیم و متاسفانه تاکنون در این زمینه خوب عمل نشده است.
راوی قرارگاه مرکزی خاتم اظهار کرد: در بهمن سال ۱۳۶۰ علائمی از پیروزی ما و شکست عراق نمایان می‌شود و نفر اولی که بحث عبور از مرز را مطرح کرد آقای هاشمی رفسنجانی بود و ایشان در نماز جمعه تهران اعلام کرد که اگر حقوق ملت ما داده نشود، باید با عبور از مرز کار‌های بعثی‌ها را تلافی کنیم. تفکر آقای هاشمی درباره عبور از مرز و تصرف برخی از شهر‌های عراق، اهداف سیاسی بود که دنبال می‌کرد. از طرفی به دلیل اینکه انقلاب ما ماهیتی ضد اسرائیلی و ضد آمریکایی داشت، مسئولان ما اهداف ضد استکباری را نیز دنبال می‌کردند و اصل حضور ما در جنوب لبنان نیز همین مورد بود و باید گفت که بنیانگذار این اندیشه، آقای هاشمی بود که اتفاقا مورد توجه امام راحل نیز قرار گرفت.
درودیان نیز در ادامه این نشست درباره قبل از عملیات بیت المقدس، برخی از نظامیان به فکر عبور از مرز افتادند، افزود: محسن رضایی به دلیل اینکه امام راحل قبل از انجام عملیات مخالف عبور از مرز بودند، با این کار مخالفت کرد، اما بعد از مدتی که از اجرای عملیات گذشت، آقای هاشمی با سپهبد صیاد شیرازی تماس گرفت و اعلام کرد که نظر امام (ره) نیز تغییر کرده و به رزمندگان اعلام کنید که از مرز عبور کنند. وضعیت در آن دوران طوری بود که محسن رضایی اعلام می‌کند که بین بنده و شهید صیاد شیرازی اختلاف ایجاد شده است.
وی گفت: بحث عبور از مرز در مراحل مختلف با یکدیگر متفاوت بود و در مرحله دوم عملیات بیت النقدس به این نتیجه رسیدیم که از مرز عبور کنیم، اما توانایی لازم را نداشتیم. اما بعد از مرحله سوم و فتح خرمشهر، رزمندگان به سمت مرز حرکت کردند.

این پژوهشگر دفاع مقدس خاطرنشان کرد: طراحی عملیات رمضان وقتی انجام شد که امام فرمودند راه قدس از کربلا می‌گذرد و امام راحل نیز با توجه به اظهارات صدام به این نتیجه رسیدند که باید جنگ ادامه پیدا کند. از طرفی حمله اسرائیل به جنوب لبنان نیز برای برهم زدن حواس رزمندگان بود و به این دلیل بود که امام راحل دستور داد تا رزمندگان و فرماندهانی که به لبنان رفته بودند، به جبهه‌های جنوبی کشور بیایند و در برابر دشمن بعثی مقاومت کنند.
وی با بیان اینکه عملیات رمضان با تاخیر ۴۵ روزه انجام شد، گفت: ما فکر می‌کردیم که آمریکا دنبال پایان جنگ است، اما اشتباه می‌کردیم. چراکه آمریکایی‌ها به دنبال ادامه جنگ بودند و دلیل آن هم حمله اسرائیل به جنوب لبنان بود. آن‌ها می‌خواستند با این کار حواس جمهوری اسلامی ایران را پرت کنند؛ بنابراین محاسبات سیاسی ما درباره آمریکا در آن دوران اشتباه بود. از طرفی امام خمینی نیز معتقد بودند که آمریکا به دنبال تضعیف ایران و عراق است و این هدف را با ادامه جنگ برای فرسایش دو کشور دنبال می‌کرد.
راوی قرارگاه مرکزی خاتم گفت: پایان جنگ بعد از فتح خرمشهر امکان‌پذیر نبود، چراکه ما هنوز به حق و حقوق خود دست نیافته بودیم. اگر ما در عملیات رمضان به پیروزی می‌رسیدیم اصلا سوالات امروزی در خصوص علل ادامه جنگ پیش نمی‌آمد.
درودیان درباره گزینه راهبردی ایران در آن دوران گفت: مسئله ما تاخیر در تصمیم‌گیری بود و فتح خرمشهر پیروزی بزرگ ما نبود. بلکه اگر همزمان با آزادسازی خرمشهر یک شهر بزرگ از عراق را تصرف می‌کردیم، در این صورت به پیروزی بزرگ دست پیدا می‌کردیم و ما باید همزمان با انجام عملیات بیت‌المقدس به خاک عراق هجوم می‌بردیم که نشد. معتقدیم ما باید قبل از اجرای عملیات بیت‌المقدس، برنامه هجوم به خاک عراق را می‌چیدیم که نشد و علت آن هم این بود که نگاه سیاسی به جنگ جایگزین تفکر راهبردی شد.

در ادامه داوود رنجبر یکی دیگر از راویان قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء در رابطه با پرسش یکی از حضار مبنی بر اینکه چرا بعد از فتح خرمشهر ما با تأخیر به عبور از مرز رسیدیم و قبل از فتح خرمشهر این استراتژی را نداشتیم که بعد از پیروزی و فتح خرمشهر چه‌کاری انجام دهیم، گفت: بدون شک عملیات رمضان یکی از مهم‌ترین عملیات‌های تاریخ جنگ ما است. متأثر از حوادث جنگ تا فتح خرمشهر که یک دوره طلایی موفقیت بود با منطق نظامی، ما متوجه شرق بصره شدیم. قبل از طریق‌القدس نزدیک به 13 طرح را در قالب کربلا برای آزادسازی طراحی‌شده بود یعنی معلوم بود که ما باید غرب شوش، جنوب اهواز، خرمشهر و بستان و سوسنگرد را آزاد می‌کردیم.
وی افزود: در عملیات بیت‌المقدس در قالب اسناد طرح عملیاتی که ارتش و سپاه با همدیگر به‌صورت مشترک امضا می‌کردند، نوشته‌شده است بنا به دستور به شط‌العرب حرکت می‌کنند. منطق نظامی حکم می‌کند که اگر در عملیات گسترده‌ای مثل بیت‌المقدس اهدافی را دنبال می‌کنید به فکر پدافند پد پس از تأمین هدف هم باشید. مرز مکان پدافند مطمئن را برای طراحان فراهم نمی‌کرد. بنابراین در طراحی بیت‌المقدس بنا به دستور احتمال حرکت به سمت مرز از قبل پیش‌بینی‌شده بود که ما برای ایجاد یک پدافند مطمئن به سمت داخل عراق برویم.
این پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس با بیان اینکه متأثر از آن دوره طلایی پیروزی‌ها، تصور طراحان این بود که آن دوره ادامه پیدا خواهد کرد و ما پشت شط می‌رویم و در این صورت به دو دلیل جنگ پایان پیدا می‌کند، عنوان کرد: تصور این بود ما به پشت شط می‌رویم و دو اتفاق می‌افتد؛ اولاً نظام بین‌الملل حاکمیت و قدرت ما را می‌پذیرد و از طرفی می‌پذیرد که صدام به سمت سقوط کردن سوق پیدا خواهد کرد. دوماً حضرت امام در عملیات رمضان به مردم بصره برای قیام‌کردن علیه صدام پیام می‌دهند.
وی افزود: از رزمندگان درصحنه نبرد تا حضرت امام این تصور وجود دارد که ما پشت شط می‌آییم و جنگ پایان پیدا می‌کند. تا اینجا هیچ کلمه‌ای از احتمال طولانی شدن جنگ وجود ندارد. ما اولین زمزمه‌های احتمال طولانی شدن جنگ را بعد از مرحله سوم عملیات رمضان می‌شنویم.
در خاتمه سردار نائینی با اظهار به اینکه ما در ابتدا نگاه طولانی به جنگ نداشتیم، بیان کرد: ما در عملیات بیت‌المقدس فکر می‌کردیم اگر در پشت دجله و فرات و شط‌العرب پدافند کنیم، دنیا پیروزی ما را می‌پذیرد یعنی همین‌جا را پایان جنگ می‌دانستند.
رییس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به نقش فرماندهان در عبور از مرز و ادامه جنگ اظهار کرد: فرماندهان می‌توانستند فرضیات مختلف را پیش روی خود بگذارند و متناسب با آن فرضیات سناریوهای مختلفی را طراحی کنند.

به اطلاع می‌رساند مشروح کامل این جلسه به زودی منتشر خواهد شد.