ماجرا از مردادماه ۱۳۹۷ آغاز شد؛ دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده که اردیبهشت‌ماه همان سال از توافق برجام خارج شده بود و وعده اعمال شدیدترین تحریم‌ها را به ایران داده بود، در نخستین گام‌های خود، صنعت خودروسازی ایران را که پس از برجام به حیاط خلوت شرکت‌های اروپایی تبدیل شده بود تحریم کرد و به دنبال آن خروج شرکت‌های فرانسوی، آغاز مشکلات بزرگتری برای خودروسازان کشور به خصوص دو برند بزرگ یعنی ایران‌خودرو و سایپا بود.
گرچه در ماه‌های ابتدایی اعمال این تحریم‌ها خودروسازان توانستند با استفاده از قطعات موجود در انبارها، خودروهای سفارش داده شده را به مشتریان خود تحویل دهند، اما با تداوم تقاضا در بازار خودرو و همچنین تشدید تحریم‌ها، رفته رفته موضوع خودرو در حال تبدیل شدن به یک بحران در کشور بود.
از سوی دیگر با انتشار تصاویری از پارکینگ‌های خودروسازان بزرگ کشور که بیانگر وجود حجم بسیار زیادی خودرو در پارکینگ کارخانه‌ها بود، این پرسش در اذهان ایجاد شده بود که با وجود این حجم از خودروها چرا تحویل به مشتریان صورت نمی‌گیرد؟
پاسخ این سوال در ناقص بودن خودروها و عدم تجهیز با قطعات وارداتی بود که با اعمال تحریم‌ها واردات آنها به کشور محدود شده بود. قطعاتی مانند کامپیوتر خودرو (ECU)، کیسه‌هوا و سنسور آن، سنسورهای مختلف خودرو مانند سنسور اکسیژن، گیربکس اتوماتیک و ... که تا پیش از این توسط دفاتر تدارکات خودرسازان از خارج کشور تهیه می‌شد، اکنون در تنگنای تحریم امکان خرید آن فراهم نبود و خودروهای فاقد این قطعات نیز در پارکینگ‌های خودروسازان ناقص مانده و رسوب کرده بود به طوریکه حتی در مقطعی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار خودرو در پارکینگ‌ها معطل برخی قطعات تحریمی مانده بود.
** نقطه آغاز یک مطالبه
از سوی دیگر این چالش صنعت خودروسازی کشور، همزمان با رونمایی برخی دستاوردهای دفاعی در حوزه خودرویی مانند خودروی ضد مین و کمین طوفان توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بود که باعث ایجاد پرسش‌هایی در ذهن آحاد افراد جامعه شده بود که اگر صنایع دفاعی ما توان تولید خودرو دارند، چرا صنایع خودروسازی ما از چنین قابلیتی برخوردار نیستند؟
خودرو ضد مین و کمین طوفان
این پرسش رفته رفته با نمایان شدن جنبه‌های دیگری از قدرت دفاعی کشور در حوزه‌های دیگر مانند حوزه موشکی و موشک‌باران مواضع تروریست‌های تکفیری در سوریه و پس از آن موشک‌باران پایگاه آمریکایی عین‌الاسد که حاکی از سطح بالای فناوری در صنایع دفاعی کشور بود، تبدیل به یک مطالبه عمومی برای ورود نیروهای مسلح به موضوع خودروسازی شد به طوریکه در سامانه «فارس من» خبرگزاری فارس بیش از ۳۷ سوژه بزرگ و کوچک با عناوینی چون ورود سپاه و نیروهای مسلح به خودروسازی با قریب به ۴۰ هزار امضا برای این کمپین‌ها ثبت شده است.
** حفظ آمادگی رزمی؛ اصلی‌ترین ماموریت نیروهای مسلح
کلیدواژه مشترک آنچه در قانون اساسی درباره ارتش جمهوری اسلامی ایران و اساسنامه سپاه پاسداران برای بهره‌مندی از توان نیروهای مسلح در حوزه‌های غیرنظامی آمده است، یکم «به درخواست دولت» و دوم تاکید بر «حفظ آمادگی رزمی» است. در حقیقت نیروهای مسلح زمانی می‌توانند توان خود را صرف امور غیرنظامی کنند که اولا این موضوع به درخواست دولت باشد و ثانیا به ماموریت اصلی آنها یعنی حفظ آمادگی رزمی و حفظ توان بازدارندگی کشور آسیبی وارد نشود.
مطالبه ورود نیروهای مسلح به صنعت خودروسازی کشور را هم باید از این قاب نگریست چراکه نیروهای مسلح طبق ماموریت‌های مصرح در قانون اساسی به طور مستقیم وظیفه و ماموریتی برای ورود به این عرصه ندارند.
** کمک نیروهای مسلح به خودروسازان
از سویی محدودیت‌های ایجاد شده ناشی از تحریم‌های ظالمانه در صنعت خودروسازی کشور که در حال رقم زدن شرایطی بحرانی بود و از سوی دیگر ذات انقلابی نیروهای مسلح که نمی‌تواند در برابر چالش‌ها و معضلات کشور بی‌تفاوت باشند؛ شرایطی را ایجاب کرد تا کمک‌هایی به خودروسازان کشور برای رفع محدودیت‌های اعمال شده انجام دهند. بررسی اقدامات انجام شده طی ماه‌های پس از اعمال تحریم علیه خودروسازان کشور حاکی از کمک قابل توجه و راهگشای نیروهای مسلح به شرکت‌های خودروساز کشور است به طوریکه امروز خودروسازان از تنگناهای حساسی مانند کامپیوتر خودرو و ایربگ عبور کرده‌اند و به دنبال کیفی‌سازی محصولات خود هستند.
از جمله این اقدامات تولید ده‌ها هزار کامپیوتر خودرو (ECU) بعنوان اصلی‌ترین تنگنای صنعت خودروسازی کشور توسط شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران) وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بود که در سال ۱۳۹۷ موجب رفع نیاز این قطعه در کشور شد و اطلاعات به دست آمده نیز حاکی از تولید و تحویل مداوم این قطعه به خودروسازان توسط وزارت دفاع است.
امضای سند همکاری های مشترک وزارت دفاع و وزارت صمت به منظور رفع مشکلات و معضلات گلوگاهی صنعت خودروی کشور و همچنین رونمایی از ۱۵ سبد محصول مهم و گلوگاهی صنعت خودروی کشور که بیش از ۶۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی برای کشور به همراه داشت از جمله دیگر اقدامات وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در کمک به خودرسازان کشور است.
علاوه بر وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، نیروی هوافضای سپاه نیز که از جمله سازمان‌های برخوردار از بالاترین سطح فناوری‌های دفاعی در نیروهای مسلح است، در ماه‌های اخیر تحرکات بسیار خوبی را در همکاری و هماهنگی با وزارت صنعت، معدن و تجارت برای کمک فناورانه به خودروسازان کشور آغاز کرده است.
تاکنون جزئیات بیشتری از همکاری نیروی هوافضای سپاه با خودروسازان منتشر نشده است؛ اما بر اساس آنچه که در جلسات مختلف توسط سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده این نیرو بیان شده است، کمک هوافضای سپاه به وزارت صمت و خودروسازان از جنس انتقال فناوری، معرفی شرکت‌های دانش‌بنیان و انتقال تجربیات فناورانه به خودروسازان است.
از سوی دیگر نیروی هوافضای سپاه یک مجموعه تحقیقات و نوآوری تحت عنوان «پردیس نوآوری شهید مقدم» را هم طی سال‌های اخیر برای شرکت‌های دانش‌بنیان و نخبگان دانشگاهی تاسیس کرده است که به گفته سردار حاجی‌زاده این جوانان نخبه طی سال‌های گذشته موفق به حل ۲ هزار مشکل صنعتی در شرکت‌ها و صنایع کشور شده‌اند که برخی از آنها مربوط به صنعت خودروسازی کشور است.
با این‌حال سردار حاجی‌زاده نیز در خصوص کمک نیروی هوافضای سپاه به نیروهای مسلح تاکید می‌کند: بنا نیست وارد خودروسازی شویم و تصدی‌گری کنیم؛ ما می‌خواهیم کمک کنیم.
