7 ذی‌الحجه مصادف با سالروز شهادت پنجمین امام شیعیان، امام محمدباقر(ع) از سلاله پاک بانوی دو عالم حضرت زهرا(س) در سال ۱۱۴ هجری قمری است. آن حضرت از طرف مادر به سبط اکبر حضرت امام حسن(ع) و از سوی پدر به امام حسین(ع) می‌رسید. پدرش حضرت سیدالساجدین، امام زین‌العابدین(ع) و مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبی(ع) بود.
در دوره امامت امام محمدباقر(ع) گام‌های اساسی و بزرگی در تدوین دیدگاه‌های تشیع در مباحث مختلف فقهی، اخلاق، كلام، تفسیر و غیره برداشته شد به طوری كه بزرگان اهل سنت نیز به شهرت دینی و علمی امام محمد باقر(ع) گواهی دادند. آن امام همام چون در علم و دانش، از همه مردم زمان خودشان، داناتر بود و رازهای بزرگ علمی و مسائل پیچیده دانش را كشف می‌كرد، به ایشان لقب «باقرالعلوم»، یعنی شکافنده علوم دادند.
زندگی امام محمدباقر(ع) بهترین الگو برای جویندگان سعادت است. به‌همین دلیل سیره عملی امام محمدباقر(ع) بزرگترین تأثیر علمی و عملی را برای جامعه خویش داشته است. در ادامه این گزارش سخنان تنی چند از علمای فارس را درباره آن امام همام می‌خوانیم:
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوفاضل رضوی‌اردكانی، امام جمعه موقت شیراز ضمن تسلیت فرا رسیدن سالروز شهادت امام محمدباقر(ع) اظهار کرد: امام محمدباقر(ع) نهضت فرهنگی عظیمی را راه انداختند و امروز بشریت و جامعه تشیع و به خصوص کشور ایران از آن بهره می‌برد.
وی مهم‌ترین درس زندگی آن امام همام را پاسداری از فرهنگ اصیل اسلامی دانست و افزود: امام محمدباقر(ع) با بیانات و معارفشان تحول فرهنگی که بنیان‌گذار آن پیامبر(ص) و توسعه‌دهنده آن اهل بیت(ع) بودند را ادامه دادند.
رضوی‌اردكانی به دوران زندگی امام محمد باقر(ع) اشاره و بیان کرد: عصر امام به زمان سقوط امویان نزدیک و همین امر موجب شد که فشار کمتری بر روی امام باشد. ایشان از این فرصت استفاده کرد و معارف دینی را که خلفا و ستمگران اجازه نشر آن را نمی‌دادند، با تربیت شاگردان برجسته برای مردم تبیین کردند به طوری که تمام علمای اسلام اعم از شیعه و سنی ریزه‌خوار سفره علمی ایشان و فرزندشان امام صادق(ع) هستند.
نویسنده كتاب «مختارنامه» با یادآوری اینکه کثرت احادیث امام محمدباقر(ع) بعد از فرزندشان امام صادق(ع) است، بیان کرد: امام صادق(ع) توانستند ۴ هزار شاگرد در علوم و فنون اسلامی تربیت کنند و بعد از ایشان، حقیقتاً امام باقر(ع) بود که بسیاری از علوم، اصول و فروع دین را برای مردم بیان کرد و حق حیات را به گردن بزرگان دین و حوزه‌های علمیه اعم از شیعه و سنی تکمیل کرد.
وی همچنین زهد، تقوا، شهامت، رشادت و تمام فضائل انسانی را از ویژگی‌های امام باقر(ع) برشمرد و تصریح کرد: مهم‌ترین ویژگی آن امام همام شکافتن مبهمات علوم بود؛ لذا باید قدردان این امام عظیم‌الشأن باشیم.
حوزه‌های علمیه از قال الباقر(ع) برپا هستند
حجت‌الاسلام والمسلمین امین رصاف، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم نیز در این باره گفت: با فرصتی كه برای امام محمدباقر(ع) ایجاد شد، آن امام همام زمینه‌ای ایجاد كردند تا بتوان بسیاری از معارفی كه برای قوام مكتب تشیع نیاز بود، در اختیار شیعیان قرار داده شود.
وی با بیان اینكه امروز حوزه‌های علمیه از قال الباقر(ع) و قال الصادق(ع) برپا هستند، گفت: امام باقر(ع) در زمان طفولیت خود در كربلا حضور داشت و بعد از شهادت امام حسین(ع) و فراهم كردن زمینه‌های گسترش مكتب تشیع از سوی امام سجاد(ع)، آن حضرت نیز توانست علوم اهل بیت(ع) را گسترش دهد.
رصاف تأكید كرد: آن امام همام فرصتی پیدا كرد كه بتواند مذهب را تأسیس و در ایجاد علوم و گسترش علوم فضای بسیار عظیمی را ایجاد كند؛ لذا اگر امام باقر(ع) نبود بسیاری از این احادیث امروز به دست ما نمی‌رسید و این فضایی بود كه در آن شرایط ایشان حداكثر استفاده را برای تثبیت مذهب شیعه و نقل و گسترش احادیث به كار برد.
وی تدوین علوم در زمان ایشان و نوشتن كتاب‌های علمی بسیار از سوی شاگردان آن حضرت را از جمله اقدامات امام محمدباقر(ع) برشمرد و اظهار کرد: در زمان آن حضرت یک جهاد علمی به تمام معنا رخ داد، تشویق به فراگیری و گسترش و مسئله تدوین علوم و غیره یک جهاد عظیم علمی را رقم زد.
رصاف با تأكید بر اینكه امام محمدباقر(ع) افتخار شیعه است، گفت: اقدامات آن حضرت موجب شد كه تاكنون مكتب و مذهب ما باقی بماند و ما بتوانیم از آن بهره‌مند شویم.
